Μενέλαος Λουντέμης – Ανεκτίμητη η πνευματική κληρονομιά του

Ψευδώνυμο του Τάκη Βαλλασιάδη ο οποίος θεωρείται ο πιο πολυδιαβασμένος Έλληνας, σύμφωνα με τον Β.Βασιλικό, έπειτα από τον Ν.Καζαντζάκη.

Γνώρισε από μικρή ηλικία τον ξεριζωμό και την βιοπάλη στην Έδεσσα & τα χωριά της, όπου έζησε από το 1923 μέχρι το 1932. Μαθητής ήδη στο γυμνάσιο της πόλης (1925-1929) έκανε το 1928 το συγγραφικό του ξεκίνημα από τις στήλες της Αγροτικής Ιδέας.
Το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο το εμπνεύστηκε απ’ τον ποταμό Λουδία της μετέπειτα πατρίδας του. Η πρώτη φορά που χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο του ήταν το 1934 στο διήγημα «Μια νύχτα με πολλά φώτα κάτω από μια πόλη με πολλά αστέρια».
Τα έργα του θεωρούνται μνημεία της Ελληνικής Λογοτεχνίας με το “Συννεφιάζει” (1946) & “Ένα παιδί μετράει τ’άστρα”(1956).
Σωματικά ο Λουντέμης ήταν αδύνατος, ελαφρά κουτσός (λόγω ατροφίας του ενός του ποδιού) με ωραίο πρόσωπο. Είχε όμως προμηθεϊκή σπίθα στην ψυχή του, που τη φλογιζε απύθμενη φιλοδοξία. Έλεγε και ξανάλεγε στους δικούς του “Εγώ θα γίνω συγγραφέας και θα δοξάσω την Ελλάδα!”. Αποτελεί μοναδικό φαινόμενο αυτοδίδακτου και αυτοδημιούργητου συγγραφέα στα γράμματα μας. Προικισμένος με γνήσιο πολύπλευρο ταλέντο και μεγάλη ακαταμάχητη θέληση κατόρθωσε όσο κανείς άλλος να κατανικήσει τα εμπόδια και τα χτυπήματα της αχάριστης ζωής του.
Με το ξέσπασμα του εμφυλίου ο Λουντέμης διώκεται και μεταφέρεται μαζί με τον Ρίτσο, το Θεοδωράκη και άλλους πνευματικούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων του αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια και εξόριστος στο Βουκουρέστι συνεχίζει εκεί το συγγραφικό του έργο. Το 1976 αποκτά ξανά την ελληνική ιθαγένεια και επιστρέφει στην Ελλάδα όπου και πεθαίνει ένα χρόνο αργότερα και η σορός του εκτίθεται σε λαϊκό προσκύνημα, τιμή άξια ενός μεγάλου συγγραφέα και υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Δούλεψε κάτω από συνθήκες που μόνο ένα δυνατό ταλέντο σαν το δικό του θα μπορούσε να αντιμετωπίσει χωρίς να καμφθεί. Γνώρισε διώξεις, εξορίες, ζωή παρανομίας από σπίτι σε σπίτι, αρρώστιες, δίκη για εσχάτη προδοσία, καταδίκη σε θάνατο και δεκαοκτώ χρόνια αναγκαστικής εξορίας στη Ρουμανία, όπου νοσταλγούσε πάντα την πατρίδα, ” ένα ελληνικό καφεδάκι…μιά ρετσίαν..”.
Μέσα στα σαράντα περίπου χρόνια της συγγραφικής του δραστηριότητας ο Λουντέμης έδωσε έργο τεράστιο σε ποσότητα και ποιότητα. Τριάντα πέντε συνολικά βιβλία τον καθιστούν έναν από τους πολυγραφότερους Έλληνες συγγραφείς.
Η πένα του Λουντέμη έχει αμεσότητα, λυρισμό αλλά και δύναμη όπως και ρεαλισμό. Με την μοναδική του παιδεία γνώστης σε βάθος της ζωής ο Λουντέμης παίζει με τις διαλέκτους, απλώνεται σε όλες τις αποχρώσεις των ανθρωπίνων χαρακτήρων, αλλά κυρίως γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε την φτωχολογιά της επαρχίας.
Είναι ένας τρυφερός και παθιασμένος παρατηρητής της Ελληνικής Ψυχής. Όπως είπαν για αυτόν, “ανοίγει την καρδιά του, και τις καρδιές των άλλων.”
Τιμήθηκε με το Μέγα κρατικό βραβείο πεζογραφίας το 1938 και με τη Χρυσή Δάφνη Πανευρώπης στο Παρίσι το 1951. Στο Βουκουρέστι όπου έζησε εξόριστος, τιμήθηκε με την ανέγερση Λουντέμιου Μεγάρου.
Ο θάνατος του συγγραφέα ήταν ξαφνικός και γρήγορος, Πέθανε από καρδιακή προσβολή στις 22 Γενάρη 1977, μόλις ένα χρόνο από την επάνοδό του στην πατρίδα. Ενταφιάστηκε στο Α΄Νεκροταφείο Αθηνών. Μοναδικό του παιδί είναι η κόρη του Μυρτώ που ζει στην Αθήνα.
edessacity, exaplatanos.gr, wikipedia
Φωτογραφία: Από https://www.tameteora.gr/eidhseis/texnes-grammata/23516/1906-1977/ – https://www.tameteora.gr/eidhseis/texnes-grammata/23516/1906-1977/, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=73439438