Η ΑΓΡΙΑ ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ, ΣΤΡΑΤΟΝΙΚΟ ΟΡΟΣ- ΚΑΚΚΑΒΟΣ

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Στο βιβλίο του “Οι Βοτανικοί Παράδεισοι της Ελλάδας” ο Γιώργος Σφήκας συμπεριλαμβάνει και το Στρατωνικό όρος της ευρύτερης περιοχής της Ιερισσού με την περιοχή του Κακκάβου. Και δικαιολογημένα!

Το πλούσιο και μοναδικό σε ποικιλομορφία φυτικό ενδυαίτημα της ΒΑ Χαλκιδικής περιλαμβάνει πλήθος σπάνιων φυτών αλλά και μια πλούσια και άγνωστη στους πολλούς άγρια πανίδα που της δίνει δικαιολογημένα τον χαρακτηρισμό του οικολογικού παράδεισου της Χαλκιδικής.
Αυτή την πανίδα θέλει να μας γνωρίσει το παρακάτω άρθρο της δασολόγου Βιβής Λεμπίδα και του γεωπόνου Θανάση Γκιόρσου που δημοσιεύθηκε στο 5ο τεύχος του περιοδικού «Κύτταρο Ιερισσού».
Επιμέλεια δημοσίευσης: Χρήστος Καραστέργιος
Η ΑΓΡΙΑ ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ, ΣΤΡΑΤΟΝΙΚΟ ΟΡΟΣ- ΚΑΚΚΑΒΟΣ
Κείμενο: ΒΙΒΗ ΛΕΜΠΙΔΑ- ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΚΙΟΡΣΟΣ
Άγρια πανίδα είναι όλα τα ζωικά είδη που ζουν ελεύθερα στο φυσικό τους περιβάλλον. Δηλαδή δεν εκτρέφονται από τον άνθρωπο και δεν ζουν σε περιορισμένη περιφραγμένη έκταση. Στη χώρα μας υπάρχει μεγάλη ποικιλομορφία ειδών, θηλαστικών και πτηνών αλλά δυστυχώς λόγω της μείωσης του ποσοστού δασοκάλυψης η κατάσταση της άγριας πανίδας δεν είναι ικανοποι- ητική και το μέλλον της προβλέπεται δυσοίωνο…
Η ύπαρξη κάθε ζωικού είδους σε μία περιοχή δεν είναι τυχαία και ανεξάρτητη από την παρουσία των άλλων. Όλα τα είδη πρέπει να βρίσκονται σε αρμονική σχέση όσον αφορά την ποικιλομορφία τους και τα πληθυσμιακά τους επίπεδα. Κάθε είδος έχει ιδιαίτερη οικολογική σημασία στην ομαλή λειτουργία του οικοσυστήματος, γιατί αποτελεί ένα ξεχωριστό συνδετικό κρίκο στην τροφική αλυσίδα και η έλλειψή του μπορεί να απειλήσει και την ύπαρξη της ίδιας της ζωής.
keimeno stratoniko1
Νομοθεσία προστατευόμενων ειδών
Στην Ελλάδα από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα άρχισαν να θεσπίζονται οι πρώτοι νόμοι για την ίδρυση προστατευόμενων περιοχών (Ν. 4273/29). Έπειτα μέχρι σήμερα, με μια σειρά νόμων (Δασική νομοθεσία) έχουν οριστεί οι περιοχές που είναι απαραίτητες για την επιβίωση ενός ή περισσοτέρων ειδών που είναι μοναδικά, σπάνια ή απειλούνται με εξαφάνιση, καθώς και ο τρόπος διαχείρισής τους.
Επίσης η Ε.Ε. (π.χ. σύμβαση Βέρνης, Βόννης κ.ά.) έχει καταφέρει να έχει μια αρκετά ολοκληρωμένη περιβαλλοντική πολιτική.
Τέλος η ύπαρξη του Κόκκινου Βιβλίου (αποτελεί μια συλλογική εργασία Ελλήνων και ορισμένων ξένων επιστημόνων για τη δημιουργία ενός καταλόγου απειλούμενων ειδών πανίδας) έχει καθοριστική σημασία.
Καταφύγια άγριας ζωής
Στην περιοχή μας υπάρχουν 3 Καταφύγια άγριας ζωής. Σκοπός της ίδρυσής τους είναι η διατήρηση και η προστασία των σπάνιων και απειλούμενων ειδών της πανίδας και χλωρίδας. Σ ́αυτές τις περιοχές απαγορεύεται η θήρα και η σύλληψη απειλούμενων ειδών ενώ παράλληλα πρέπει να πληρούνται οι προϋποθέσεις, ώστε να καλύπτονται οι βασικές τους ανάγκες σε ησυχία, τροφή και νερό.
1. Κρυονέρι-Καλογερικό (28.000 στρ.)
2. Μπροστόμνιτσα (24.000 στρ.)
3. Σκουριές-Καστέλι-Κάκκαβος (35.000 στρ.)
40 είδη θηλαστικών και 160 είδη πουλιών μπορεί κανείς να συναντήσει εδώ.
ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ
Ζαρκάδια, αγριογούρουνα, αλεπούδες , λαγοί κουνάβια, νυφίτσες, ασβοί, σκίουροι, τσακάλια, λύκοι, βίδρες, αγριόγατοι είναι λίγα μόνο από τα είδη που ζουν δίπλα μας και αξίζει να αναφερθούν.
Τα περισσότερα από τα θηλαστικά που ζουν στην περιοχή μας απαιτούν αυστηρή προστασία και η διατήρησή τους επιβάλλει τον καθορισμό ζωνών ειδικής διαχείρισης (παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ).

keimeno stratoniko2
Ζαρκάδι

Στην περιοχή μας σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο συναντά κανείς τα εξής είδη στις παρακάτω κατηγορίες:
Εν (Κινδυνεύοντα):
Tσακάλι (Canis aureus)
Βίδρα (Lutra Lutra)
VU (Τρωτά):
Λύκος (Canis lupus)
Ζαρκάδι (Capreopus capreolus)
Βίδρα [Lutra lutra]
keimeno stratoniko3
Βίδρα

Είναι ένα από τα πιο σπάνια θηλαστικά της Ευρώπης. Στις πλαγιές του Κάκκαβου που καλύπτονται από δάση απαντώνται επιφανειακά ύδατα μόνιμης ροής, όπως ο Κοκκινόλακκας, που συμβάλλουν στην οικολογική αξία ολόκληρης της περιοχής για την πανίδα. Η παρουσία ειδών που τρέφονται με ψάρια, όπως η βίδρα, σ ́ αυτά τα μικρά ποτάμια είναι αξιοσημείωτη.
Στην Ελλάδα θεωρείται ότι υπάρχει ένας από τους πυκνότερους και με μεγάλη εξάπλωση πληθυσμούς βίδρας στην Ευρώπη. Η βίδρα έχει εξαφανιστεί από τους περισσότερους βιότοπους της. Καθώς το είδος αποτελεί σημαντικό δείκτη υγείας των ορεινών υδάτων, προστατεύεται αυστηρά σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι για την επιβίωση της βίδρας προέρχονται από τον άνθρωπο και είναι η ρύπανση των ποταμών και των λιμνών.
Λύκος [Canis lupus]
keimeno stratoniko4
Λύκος

Ο Λύκος είναι θηλαστικό της τάξης των Σαρκοφάγων (Carnivora). Έχει κοινή καταγωγή με τον σκύλο και θεωρείται πρόγονος όλων των ειδών σκύλων που υπάρχουν σήμερα. Οι λύκοι ήταν κάποτε άφθονοι.
Ως ενδιαίτημα προτιμά τα μεσαία έως μεγάλα υψόμετρα και απαντάται συχνά σε διάσελα, αλλά και σε πεδινές περιοχές. Στη διατροφή του περιλαμβάνονται μικρά ζώα, καρποί, ακόμη και αγροτικά ζώα. Δεν έχει μόνιμη κατοικία και κινείται διαρκώς σε αναζήτηση περιοχών που του εξασφαλίζουν τροφή. Κυνηγά συνήθως τη νύχτα, ενώ την ημέρα κρύβεται σε υπόγειες στοές ή κοιλότητες βράχων. Ζει σε οικογενειακές ομάδες ή ευρύτερες ομάδες οικογενειών, τις αποκαλούμενες αγέλες, κυρίως για θηρευτικούς λόγους. Πυρήνας της αγέλης είναι το αναπαραγωγικό ζευγάρι. Κάθε αγέλη κινείται σε αυστηρά καθορισμένη περιοχή, την οποία οριοθετεί το κυρίαρχο αρσενικό, ο αρχηγός της αγέλης. Οι λύκοι μπορούν να επικοινωνούν και να ακούν ο ένας τον άλλον ακόμη και όταν ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται απόλυτη σιωπή!
Όσον αφορά την όσφρησή τους είναι η ισχυρότερη αίσθηση του λύκου. Οι λύκοι μπορούν να εντοπίσουν το θήραμά τους σε απόσταση 3 χιλιομέτρων μόνο από τη μυρωδιά. Ενώ η ακοή τους είναι επίσης ένα από τα δυνατά τους σημεία.
keimeno stratoniko5
Αγριόγατος

ΠΤΗΝΑ
Τα κυριότερα είδη πτηνών που υπάρχουν στην περιοχή μας είναι:
• Χρυσαετός (Aquilla chrysaetos)

• Μαυροπελαργός (Ciconia nigra)

• Mπούφος (Bufo bufo)
• Φιδαετός (Circaetus gallicus)

• Πετρίτης (Falco peregrinus)

• Σταυραετός (Hieraaetus pennatus)

• Ασπροπάρης (Neophron percnopteros)
• Σταχτοτσικλιτάρα (Pinus canus)
4 είδη πτηνών που βρίσκονται στην περιοχή μας και ανήκουν στην κατηγορία “είδη παγκοσμίως απειλούμενα” είναι τα εξής:
1. Διπλομπεκάτσινο (Gallinago media)
2. Βαλτόπαπια (Aythya nyroca)

3. Κιρκινέζι (Falco naumanni) Καθεστώς προ-
στασίας: 79/409/ΕΟΚ/ SPEC 1/ Κόκκινος
Κατάλογος V.

4. Στεπόκιρκος (Circus macrourus)
Στην περιοχή μας σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο συναντά κανείς τα εξής είδη στις παρακάτω κατηγορίες:
CR (Κρισίμως κινδυνεύοντα): 3 είδη δηλαδή που αντιμετωπίζουν εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης από το φυσικό τους χώρο στο άμεσο μέλλον.
1. Tσίφτης, γερακόμορφο είδος (Milvus migrans)
2. Ασπροπάρης-Αιγυπτιακός Γύπας (Neophron percnopterus)
3. Λιβαδόκιρκος (Cyrcus pygargus)
Εν (Κινδυνεύοντα): 5 είδη που αντιμετωπίζουν πολύ υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης από το φυσικό τους περιβάλλον στο άμεσο μέλλον.
1. Χρυσαετός -Aquila chrysaetos 2.
2. Μαυροπελαργός-Ciconia nigra
keimeno stratoniko6
Μαυροπελαργός

VU (Τρωτά): 8 είδη που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο.
1. Kρυπτοτσικνιάς, είδος ερωδιού- (Ardeola ralloides)
Χρυσαετός [Aquila chrysaetos]
keimeno stratoniko7
Χρυσαετός

Είναι ο πιο εντυπωσιακός και μεγαλοπρεπής αετός της Ελλάδας. Ζει σε ζευγάρια και φωλιάζει σε απόκρημνα βράχια. Είναι φοβερός κυνηγός, εντοπίζει τα θύματά του πετώντας σε μεγάλο ύψος και πέφτει πάνω τους με φοβερή ταχύτητα που μπορεί να φτάσει τα 150 χιλιόμετρα. Είναι ένα από τα χιλιοτραγουδισμένα αρπακτικά πουλιά, σύμβολο της περηφάνιας και της δύναμης. Τώρα πια όμως είναι απειλούμενο είδος και χρειάζεται προστασία.
Kρυπτοτσικνιάς [Ardeola ralloides]
(είδος ερωδιού)
Είναι ένας μοναχικός ερωδιός. Είναι μικρόσωμος και ανήκει στην τάξη των Πελαγόμορφων. Είναι μεταναστευτικό είδος, που φτάνει το Μάρτιο και αναχωρεί το Σεπτέμβριο. Έχει κοντό λαιμό και πόδια και εντυπωσιακό χρωματισμό. Δεν είναι θορυβώδες πουλί και η φωνή του ακούγεται μόνο κατά την αναπαραγωγή. Τρέφεται με βατράχια, έντομα ή μικρά ψάρια.
ΑΜΦΙΒΙΑ ΚΑΙ ΕΡΠΕΤΑ
keimeno stratoniko8
Τρίτωνας

Τα αμφίβια είναι τα πιο απειλούμενα είδη ζωής στον πλανήτη.
Στην περιοχή μας απαντώνται τα 12 από τα 22 είδη αμφιβίων της χώρας μας, ένα μεγάλο σχετικά ποσοστό. Διακρίνονται σε αυτά που έχουν ουρά (όπως σαλαμάνδρες και τρίτωνες) και σε αυτά που δεν έχουν, όπως βάτραχοι και φρύνοι.
Επίσης 28 είδη ερπετών συναντά κανείς εδώ όπως χελώνες, φίδια και σαύρες. Τα περισσότερα από αυτά ανήκουν στα ζωικά είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος που απαιτούν αυστηρή προστασία, ενώ σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο ως τρωτό αναφέρεται το είδος Eurotestudo hermanni, η γνωστή σε όλους μας Μεσογειακή Χελώνα.
keimeno stratoniko9
Χελώνα

ΧΕΡΣΑΙΑ ΑΣΠΟΝΔΥΛΑ
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν έντομα, σκαθάρια, αράχνες, σαλιγκάρια, τριζόνια, αλογάκια της Παναγίας, πεταλούδες κ.ά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ασυνήθιστου είδους που συναντά κανείς είναι το είδος Syntacurus pirithus -είδος πεταλούδας, με εντυπωσιακό γαλάζιο χρωματισμό.
Πολλά είδη ενδημικά, σπάνια, ασυνήθιστα, τρωτά, κινδυνεύοντα συναντά κανείς και η παρουσία τους στην περιοχή μας δηλώνει κάτι σημαντικό: Τα δάση μας είναι αδιατάρακτα από κάθε είδος ανθρώπινης παρέμβασης, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους, και η υφιστάμενη κατάσταση περιβάλλοντος είναι η επιθυμητή για την ανάπτυξη και ευδοκίμηση ακόμα και σπάνιων ειδών.
keimeno stratoniko10
Η σπάνια πεταλούδα Syntacurus pirithus

Ο άνθρωπος μέχρι τώρα θεωρεί τον εαυτό του ανεξάρτητο και κυρίαρχο της φύσης και θεωρεί ότι μπορεί να επεμβαίνει αλόγιστα στο φυσικό περιβάλλον για την ικανοποίηση των ατομικών του αναγκών, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις των επιδράσεων αυτών στα υπόλοιπα μέρη των οικοσυστημάτων. Σαν ένα μέλος του οικοσυστήματος και ο ίδιος όμως πρέπει να γνωρίζει ότι διέπεται από τους ίδιους φυσικούς νόμους που καθορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των ζωικών οργανισμών με το φυσικό τους περιβάλλον.
keimeno stratoniko11
Από το πλούσιο ενδυαίτημα του Κακκάβου

Η βιοκοινότητα ενός οικοσυστήματος δεν εμφανίζεται απότομα αλλά περνά από διάφορα εξελικτικά στάδια και μέχρι να εμφανιστεί η σημερινή της μορφή χρειάσθηκαν εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια… &

ΔΗΜΟΦΙΛΗ