Τον γύρο του κόσμου κάνει η σκληρή ανακοίνωση με την οποία 8 από τις μεγαλύτερες οργανώσεις Τύπου παρεμβαίνουν για τις πρωτοφανείς διώξεις που αντιμετωπίζει ο εκδότης του Documento Κώστας Βαξεβάνης και η δημοσιογράφος Γιάννα Παπαδάκου.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι τη δήλωση συνυπογράφει και αναρτά στην ιστοσελίδα της η οργάνωση Index on Censorship, η οποία το 2013 είχε βραβεύσει τον Κώστα Βαξεβάνη με το βραβείο δημοσιογραφίας που χορηγούσε ο Guardian.
Στην εισαγωγική παράγραφο σύστασης των τέσσερις νικητών των βραβείων εκείνης της χρονιάς, ανάμεσα στους οποίους ήταν και η Malala Yousafzai, το Index ανέφερε το 2013: «Ο έλληνας ερευνητικός δημοσιογράφος Κώστας Βαξεβάνης συνελήφθη τον Οκτώβριο του 2012, λίγες μέρες μετά που δημοσίευσε τη «Λίστα Λαγκάρντ» με τους πλούσιους Έλληνες που είχαν λογαριασμούς στην Ελβετία, στο εβδομαδιαίο περιοδικό του Hot Doc. Κρίθηκε αθώος για παραβίαση των νόμων περί προστασίας των δεδομένων τον Νοέβριο του 2012, όμως ο εισαγγελέας ταυτόχρονα διέταξε επανάληψη της δίκης. Αποδεχόμενος το βραβείο, ο Κώστας είπε: “Στη δημοσιογραφία είτε αποδίδουν μαγικές δυνάμεις, είτε κατηγορείται για τα πάντα. Και τα δύο είναι λάθος. Η δημοσιογραφία είναι ο δρόμος, τις περισσότερες φορές μοναχικός, για την αλήθεια”».
Ολόκληρη η ανακοίνωση που συνυπογράφουν οι 8 οργανώσεις:
Το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI) ενώθηκε σήμερα με τις παρακάτω συνυπογράφουσες οργανώσεις για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την ελευθερία της έκφρασης για να εκφράσουν την ανησυχία τους για τις σοβαρές ποινικές κατηγορίες που ασκήθηκαν σε βάρος δύο ερευνητικών δημοσιογράφων στην Ελλάδα, οι οποίες συνδέονται με τα ρεπορτάζ τους για ένα μεγάλο σκάνδαλο διαφθοράς. Οι οργανώσεις μας παρακολουθούν αυτές τις δύο νομικές υποθέσεις με απόλυτη προσοχή, δεδομένων των προφανών ανησυχιών που εγείρουν σχετικά με την ελευθερία του Τύπου. Οι αρχές πρέπει να δώσουν εγγυήσεις ότι η διαδικασία είναι αποδεδειγμένα ανεξάρτητη και απαλλαγμένη από οποιαδήποτε πολιτική παρέμβαση.
Στις 19 Ιανουαρίου, ο Κώστας Βαξεβάνης, βετεράνος ερευνητής δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας Documento, παρουσιάστηκε στο Ειδικό Δικαστήριο για τις τέσσερις ποινικές κατηγορίες που αντιμετωπίζει για συνωμοσία για κατάχρηση εξουσίας μέσω του ρεπορτάζ της εφημερίδας του για το φαρμακευτικό σκάνδαλο Novartis. Σύμφωνα με τον ποινικό κώδικα, ο Βαξεβάνης αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης πέντε ετών εάν κριθεί ένοχος, με μέγιστη ποινή έως και 20 ετών. Η εφημερίδα του καταδίκασε τις ποινικές κατηγορίες ως επίθεση με πολιτικά κίνητρα με στόχο να φιμώσει έναν κριτικό των μέσων ενημέρωσης που αποκάλυψε το σκάνδαλο.
Η Ιωάννα Παπαδάκου, πρώην ερευνήτρια δημοσιογράφος και τηλεοπτική παρουσιάστρια, πρόκειται να παρουσιαστεί ενώπιον δικαστηρίου στις 25 Ιανουαρίου με ξεχωριστές αλλά παρόμοιες κατηγορίες για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση που συνωμότησε για να κατασκευάσει ειδήσεις για την υπόθεση Novartis και τη λεγόμενη «λίστα Λαγκάρντ», συμπεριλαμβανομένης και της φερόμενης εκβίασης επιχειρηματία μέσω επικριτικών δημοσιογραφικών καλύψεων. Η Παπαδάκου απέρριψε την υπόθεση ως «κατάφωρη παραβίαση του κράτους δικαίου». Έλληνας ευρωβουλευτής του κυβερνώντος κόμματος και το Διοικητικό Συμβούλιο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συνδικαλιστικής Ένωσης Δημοσιογράφων (ΠΟΕΣΥ – PFJU) έχουν εκφράσει ανησυχία για τη δίωξη των δημοσιογράφων. Κανένας από τους δημοσιογράφους δεν έχει ακόμη παραπεμφθεί σε δίκη.
Η κλήση του Βαξεβάνη και της Παπαδάκου για κατάθεση εντάσσεται στο πλαίσιο ευρύτερης κοινοβουλευτικής έρευνας για καταγγελίες για πολιτική συνωμοσία και κατάχρηση εξουσίας στον Έλληνα δικαστή και πολιτικό Δημήτρη Παπαγγελόπουλο, πρώην υφυπουργό στην προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Ο Παπαγγελόπουλος κατηγορείται για ψευδή ενοχοποίηση πολιτικών αντιπάλων μέσω του φαρμακευτικού σκανδάλου Novartis. Η έρευνα, που ξεκίνησε η σημερινή κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, αντιμετώπισε με τη σειρά της κατηγορίες για πολιτικοποίηση.
Οι οργανώσεις μας παρακολουθούν στενά αυτήν την υπόθεση. Οι ποινικές διώξεις σε βάρος του Κώστα Βαξεβάνη και της Ιωάννας Παπαδάκου είναι εξαιρετικά σοβαρές και επισύρουν βαριές ποινές φυλάκισης. Η φύση των κατηγοριών, η σύνδεσή τους με το ερευνητικό ρεπορτάζ για τη διαφθορά και η πιθανή φυλάκιση δύο δημοσιογράφων σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ, εγείρουν εύλογες ανησυχίες σχετικά με την ελευθερία του Τύπου και απαιτούν απόλυτο έλεγχο. Μέχρι να τοποθετηθούμε περαιτέρω, αναμένουμε αναλυτικότερες πληροφορίες από τον Ειδικό Ανακριτή για τις ιδιαιτερότητες των κατηγοριών και στους δύο δημοσιογράφους.
Αυτό που είναι απολύτως σαφές είναι ότι οι δικαστικές αρχές που εξετάζουν αυτό το θέμα πρέπει να ενεργούν με πλήρη σεβασμό των προτύπων ελευθερίας του Τύπου και της λειτουργίας της ερευνητικής δημοσιογραφίας στις δημοκρατικές κοινωνίες. Επιπλέον, δεδομένης της πολιτικοποίησης της ευρύτερης υπόθεσης, είναι σημαντικό να υπάρχουν εγγυήσεις για να διασφαλιστεί ότι οι δικαστικές αρχές ενεργούν με πλήρη ανεξαρτησία σε αυτήν την υπόθεση. Θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε στενά και τις δύο περιπτώσεις και έχουμε υποβάλει ειδοποιήσεις στο Mapping Media Freedom (MMF) και στην πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ασφάλεια και την προστασία των δημοσιογράφων.
Τις επόμενες εβδομάδες, το Media Freedom Rapid Response (MFRR) πρόκειται να δημοσιεύσει τα ευρήματα της πρόσφατης διαδικτυακής αποστολής μας για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα. Οι οργανώσεις μας ανησυχούν ήδη όλο και περισσότερο για το προκλητικό κλίμα που αντιμετωπίζει η ανεξάρτητη δημοσιογραφία στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των ενοχλητικών μηνύσεων κατά δημοσιογράφων. Η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στο επίκεντρο όσον αφορά τις απειλές για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης. Ελπίζουμε ειλικρινά αυτές οι υποθέσεις να μην αποτελέσουν θέμα μείζονος διεθνούς ενδιαφέροντος.