Του Μάρκου Τρούλη
Η «ερώτηση του ενός εκατομμυρίου»: Μέχρι πού φθάνει ο «ανορθολογισμός»του Ερντογάν; Οι ακριβείς προβλέψεις στις διακρατικές σχέσεις είναι ούτως ή άλλως δυσχερές εγχείρημα, αλλά μπορούν ωστόσο να σκιαγραφηθούν ορισμένες τάσεις. Όμως, για να απαντήσουμε στο ως άνω ερώτημα, πρέπει πρώτα να εξετάσουμε: Είναι ανορθολογικός ο Ερντογάν; Προσοχή: Ο ορθολογισμός αφορά το λογικό ειρμό σκέψης, ο οποίος συμβαδίζει με συνεκτιμήσεις κόστους-οφέλους. Συνεπώς, το «ορθολογικό» δεν είναι απαραίτητα «ορθό». Περί της ορθότητας της τουρκικής στρατηγικής θα αποφανθεί ο ιστορικός του μέλλοντος.
Τα κράτη, όπως εν προκειμένω η Τουρκία, θεωρούνται εξ ορισμού ορθολογικοί λήπτες αποφάσεων στις διεθνείς σχέσεις, υπό την έννοια ότι αποκλειστικό μέλημά τους είναι η μέγιστη δυνατή ισχυροποίησή τους διά τηςαντίστοιχης ελαχιστοποίησης των απωλειών τους. Είναι βέβαιο ότι ένα «ατύχημα» ή μια «παραβίαση διαταγών» επί του πεδίου, μπορούν να δημιουργήσουν ένα ανεξέλεγκτο ντόμινο κλιμάκωσης, πέραν κάθε «σταθμίσιμης ορθολογικής σκέψης»,αλλά επί της παρούσης είναι σημαντικό να προσδιορισθεί η συντεταγμένη στρατηγική συμπεριφορά του τουρκικού κράτους.
Ένας ορθολογικός δρών δεν θα λάμβανε αποφάσεις δίχως το βλέμμα του στην επόμενη ημέρα και σίγουρα δεν θα χάρασσε στρατηγική υψηλού κόστους, τη στιγμή που έχει πραγματολογικά αποδειχθεί ότι δύναται να λαμβάνει κέρδη στο ελληνοτουρκικό μέτωπο με την σχετικά ελάχιστη προσπάθεια. Τρανή απόδειξη η άνευ όρων πρόθεσή μας να συναντηθούμε και να συζητήσουμε, ενόσω εξακολουθείσε πλήρη ένταση και στο υψηλότερο επίπεδο η επιθετική ρητορική της Άγκυρας, άνευ όρων και προϋποθέσεων.
Ποιο μήνυμα στρατηγικής αξιοπιστίας αποστέλλεις διεθνώς όταν σπεύδεις να ανοίξεις διάλογο με εκείνον, που διατηρεί το casus belli στο Αιγαίο εκφράζοντας ευθεία απειλή εις βάρος της κυριαρχίας σου; Με εκείνον, που διαστρεβλώνει πλήρως το περιεχόμενο των συνθηκών, προκειμένου να στρώσει χαλί νομιμοποίησης τηςαπειλητικής ρητορικής ή ακόμη και μιας επιθετικής ενέργειας; Με εκείνον, που σε κατηγορεί για «εγκληματικές πρακτικές εις βάρος των προσφύγων» στα νερά του Αιγαίου, δίχως να αναλαμβάνει ο ίδιος τις ευθύνες του; Με εκείνον, που με την ρητορική του καταργεί κάθε λογική και διαστρεβλώνει κάθε ιστορική πραγματικότητα;
Κατόπιν όλων αυτών, εσύ εμφανίζεσαι έτοιμος να συναντηθείς και να συζητήσεις, ενόσω δείχνεις «ενοχλημένος» κάθε φορά που, για παράδειγμα, το επιχειρείται να ανοίξει ο οιοσδήποτε δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας! Κάθε φορά, που τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επιχειρούν να αγοράσουν σε τιμή ευκαιρίας «επενδυτικά φιλέτα» εντός της τουρκικής επικράτειας! «Μαςπούλησε το Ισραήλ», «μας άδειασαν τα ΗΑΕ» ή οιοσδήποτε άλλος δρών, αλλά εμείς οι ίδιοι σπεύδουμε αμέσως να απλώσουμε χέρι βοηθείας σε έναν όντως – έστω μερικώς και για πρώτη φορά – απομονωμένο από τη δύση Ερντογάν…
Η Τουρκία αυξάνει το φάσμα των απαιτήσεών της με κινδύνους επιχειρησιακής κλιμάκωσης λόγω της στρατιωτικής κινητοποίησης που επιχειρεί,αλλά βασιζόμενη εύλογα σε ένα «δόγμα του σοκ» εις βάρος της Ελλάδας. Άκρατος ρητορικός μαξιμαλισμός, ο οποίος στο τέλος θα αποφέρει ορισμένα κέρδη για την Τουρκία, θα ανοίξει ένα νέο κύκλο «δυσαρέσκειας» για την ίδια στο πνεύμα του «συνδρόμου των Σεβρών» και θα αφήσει την Ελλάδα «ανακουφισμένη» επειδή δήθεν «απέφυγε τα χειρότερα». Άλλης τάξης ζήτημα να περιγράψουμε ποιο όντωςτεκμαίρεται ως το «χειρότερο» ή ποια θα είναι η χείριστη απάντηση αν υποθετικά αποκλειστεί ναυτικά κάποιο ελληνικό νησί και τεθεί το «φοβερό και τρομερό»ερώτημα: «Μα, θα κάνουμε πόλεμο;»