Ο Αντρέας, το χρέος, η αυτοδυναμία και το Έθνος

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

«Ή το Έθνος θα δαμάσει την υπερχρέωση ή η υπερχρέωση θα καταστρέψει το Έθνος».

Ο Ανδρέας Παπανδρέου έκανε την παραπάνω δήλωση το 1993, όταν έγινε πάλι πρωθυπουργός μιας ισχυρής, αυτοδύναμης (46,88%), κυβέρνησης ενώ το χρέος άγγιζε το 100% του ΑΕΠ. Στο τέλος του 1981 το Δημόσιο Χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν 26,7%. Είχαν μεσολαβήσει δύο ισχυρές αυτοδύναμες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ (48,07% και 45,82%) και μία της Ν.Δ.(46,89%). Στο διάστημα της αυτών των διακυβερνήσεων το ΔΧ τετραπλασιάστηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Το 1992 τα 12 κράτη μέλη της Ε.Ε. αποφάσισαν, στο Μάαστριχτ, την πορεία προς την νομισματική ενοποίηση. Εκ των βασικών όρων αυτής της ενοποίησης ήταν το ΔΧ να μην ξεπερνά το 60% του αντίστοιχου ΑΕΠ κάθε κράτους μέλλους. Από τον Νοέμβριο του 1993 που ο Αντρέας έκανε αυτήν την δήλωση μέχρι το τον Μάρτιο του 2004 στο τιμόνι της χώρας βρίσκονταν αυτοδύναμες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Τα οκτώ τελευταία μάλιστα ήταν πρωθυπουργός ο «εκσυγχρονιστής» Σημίτης. Στο διάστημα αυτό το ΔΧ όχι μόνο δεν μειώθηκε αλλά από το 108,7% (1995) ανέβηκε στο 112,2% (2004). Ίσως η άνοδος να μην φαίνεται σημαντική –αν μάλιστα παραβλέψουμε την δημιουργική λογιστική- αλλά θα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν ότι την ίδια περίοδο το ΔΧ του Βελγίου από το 130,2% μειώθηκε στο 94%, της Ιρλανδίας από το 80,1%στο 29,4%, της Ιταλίας από το 120,9% στο 103,7%.Z

Κατά την διάρκεια της πενταετούς διακυβέρνησης των αυτοδύναμων κυβερνήσεων της Ν.Δ., που ακολούθησαν, παρουσιάζεται αρχικά μείωση του ΔΧ το οποίο το 2007 διαμορφώνεται στο 107% του ΑΕΠ το 2007 για να αυξηθεί το 2008 στο 113% και να εκτιναχθεί το 2009 στο 130%. Θα πρέπει βεβαίως να ληφθεί υπ’ όψιν ότι από τα μέσα του 2007 είχε ξεσπάσει η παγκόσμια οικονομική θύελλα –προελεύσεως ΗΠΑ- που οδήγησε σε μεγάλη αύξηση το ΔΧ σε πολλές χώρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο 2005-2009 το ΔΧ ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξήθηκε αντίστοιχα: στην Ιρλανδία (35%), στην Πορτογαλία (21,9%), στηνΕλλάδα (17,8%), στην Γαλλία (14,3%), στην Ιταλία (12,3%). Ακολούθησε η ισχυρά αυτοδύναμη κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου η οποία, με μια πολιτική που την καθόρισε ένα αδιευκρίνιστο μείγμα πολιτικής ανεπάρκειας και σκοτεινών σκοπιμοτήτων, οδήγησε την χώρα στην χρεωκοπία, την ταπείνωση και την υποτέλεια.

Είναι κρίσιμο, για να μην χάσουμε τον στόχο, να επανέλθουμε στην δήλωση του Αντρέα: «Ή το Έθνος θα δαμάσει την υπερχρέωση ή η υπερχρέωση θα καταστρέψει το Έθνος»! Η δήλωση προέρχεται από τον βασικό -αν όχι αποκλειστικά- υπεύθυνο για την δημιουργία του χρέους. Η Ελλάδα οδηγήθηκε στο χείλος της καταστροφής –του Έθνους, όχι μόνον της κοινωνίας και της πολιτείας- την δεκαετία του ’80. Όμως, το ζητούμενο του σημερινού σημειώματος δεν είναι η τεκμηρίωση αυτής της εγκληματικής ευθύνης -η οποία χάθηκε στον απόηχο της επικέντρωσης της πολιτικής αντιπαράθεσης στα σκάνδαλα και τα ειδικά δικαστήρια ως απόρροια και παλιών προσωπικών λογαριασμών και απωθημένων- αλλά του τι έπρεπε να γίνει από το 1994 και μετά και δεν έγινε. Με άλλα λόγια να δοθεί μια απάντηση στο ερώτημα: υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε η χώρα «να δαμάσει την υπερχρέωση»;

Ο Γ. Αλογοσκούφης στο βιβλίο του «ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΥΡΩ» (GUTENBERG, 2021) χαρακτηρίζει «ατελέσφορη» την προσαρμογή που έγινε πριν την ένταξη της χώρας στο ευρώ. Είναι χαρακτηρισμός γαλατικής ευγένειας αφού στην πραγματικότητα δεν υπήρξε καμία ουσιαστική προσαρμογή στις απαιτήσεις της νομισματικής ενοποίησης. Η προσαρμογή απαιτούσε ταυτόχρονα με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις τον βαθύ αναπροσανατολισμό της κοινωνίας και κατεστημένων νοοτροπιών και καταστάσεων. Ο ευδαιμονισμός, ασύμβατος με το παραγωγικό δυναμικό της χώρας,  όφειλε να χειραγωγηθεί πριν από την ένταξη στο ευρώ.

Εφ’ όσον η καταστολή της υπερχρέωσης ήταν προϋπόθεση για να μην καταστραφεί το Έθνος –σύμφωνα και με την δήλωση του Αντρέα- όφειλαν οι κύριες πολιτικές δυνάμεις, ουσιαστικά τα δύο κυρίαρχα αστικά κόμματα, να συνενώσουν τις δυνάμεις τους. Αυτό δεν θα σήμαινε κατ’ ανάγκη κυβερνητική συνεργασία. Ούτε καν ανοιχτή και δημόσια συνεννόηση.  Σε κάθε περίπτωση όμως θα απαιτούσε ένα «πρωτόκολλο» κοινών στόχων και κοινών πολιτικών η υλοποίηση των οποίων θα οδηγούσε στον κοινό Εθνικό σκοπό. Θα επετύγχανε να «δαμάσει την υπερχρέωση». Θα εξασφάλιζε την κοινωνική συναίνεση και την αναγκαία κοινωνική ειρήνη για να προχωρήσουν οι απολύτως αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Θα έσπαγε τους καταστροφικούς διαχωρισμούς που δημιούργησαν ο αμοραλισμός της κομματικής σκοπιμότητας που δεν αντιμετώπιζε την εξουσία ως καθήκον αλλά ως αυτοσκοπό και ως μέσο νομής του κράτους. Ό,τι δηλαδή υπηρετούσε η «λογική» του «απόψε πεθαίνει η Δεξιά», του «ΠΑΣΟΚ και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις» (της Αριστεράς εννοείται) και η «Δεξιά παρένθεση» της εποχής του «εκσυγχρονισμού».

Κατά την διάρκεια της πιο κρίσιμης περιόδου (’93-’04) τα δύο κυρίαρχα αστικά κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ) συγκέντρωσαν αθροιστικά -στις εκλογικές αναμετρήσεις 1993, 1996 και 2000)- ποσοστά 86,18%, 79,61% και 86,53% ενώ η συμμετοχή στις εκλογές ήταν αντίστοιχα 79,22%, 76,35% και 74,97%. Τα στοιχεία αυτά αποδεικνύουν ακράδαντα ότι την περίοδο αυτή ήταν απόλυτα εφικτή –δίχως να καταστεί ιδιαίτερα επώδυνη όπως έγινε μετά το 2010- η αναγκαία προσαρμογή στις απαιτήσεις και της σύγκλισης αλλά κυρίως της λογικής. Αντί γι’ αυτό, όπως προαναφέρθηκε, το χρέος αυξήθηκε. Είναι χαρακτηριστικό ότι η κυβέρνηση Σημίτη δεν τόλμησε να προχωρήσει την μεταρρύθμιση Γιαννίτση οπισθοχωρώντας εμπρός στις αντιδράσεις του δικού της κομματικού και συνδικαλιστικού κατεστημένου.

Τα σημερινά δεδομένα από όλες τις απόψεις είναι εμφανώς πολύ δυσμενέστερα. Όλοι οι παράγοντες, πολιτικοί, οικονομικοί, κοινωνικοί, διεθνείς είναι σε χειρότερη κατάσταση. Η κρισιμότητα των περιστάσεων απαιτεί λύσεις που ξεφεύγουν από τις κομματικές λογικές. Η κρίση εμπιστοσύνης της κοινωνίας δεν αντιμετωπίζεται με αυτοδύναμες κομματικές λογικές. Μόνο η ευρύτερη συσπείρωση γύρω από μια κυβέρνηση ειδικού σκοπού, πλήρους τετραετίας, μπορεί να αλλάξει την κατάσταση. Αλλά, παραφράζοντας τον ποιητή, θέλει αρετή και τόλμη για να υπερβείς τις προσωπικές φιλοδοξίες και τις ιδιοτελείς σκοπιμότητες. Δοθέντος του «μεγέθους» των κυρίαρχων πολιτικών προσώπων κάθε τέτοια προοπτική είναι ουτοπική.

Αντωνάκος Αντώνης

1010-2022

antonakosantonis@gmail.com​Ππ

http://www.antonakos.edu.gr

ΔΗΜΟΦΙΛΗ