Οι κόβαλοι – καλικάντζαροι, αλλά κι η απίθανη προέλευση της λέξης “αντιμόνιο”

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ο Παράκελσος ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε στο μεταλλικό στοιχείο που ονομαζόταν κοβάλτιο ή «κόμπολντ».

Ενώσεις του κοβαλτίου ήταν γνωστές από τους αρχαίους χρόνους. Τις χρησιμοποιούσαν οι Αιγύπτιοι και οι Αρχαίοι Έλληνες στην υαλογραφία και τα ψεύτικα κοσμήματα, γιατί προσέδιδαν μια σαγηνευτική απόχρωση ημιδιαφανούς γαλάζιου χρώματος, δείγματα του οποίου έχουν ανευρεθεί και στον τάφο του Τουταγχαμών.

Η λέξη «κόμπολντ» προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη κόβαλος, το όνομα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι μεταλλωρύχοι για τα κακοποιό πνεύματα που συναπαντούσαν στις υπόγειες στοές των ορυχείων. Θεωρούσαν πως αυτές οι δαιμονικές παρουσίες προκαλούσαν κατολισθήσεις και εκρήξεις και πως, πολλές φορές, έκαναν μάγια στους μεταλλωρύχους. (Η αγγλική λέξη goblin=δαιμόνιο, καλικάντζαρος, τελώνιο, προέρχεται από την ίδια ρίζα.)

Όπως πίστευαν οι ανά τους αιώνες μεταλλωρύχοι, όλες οι ενώσεις του κοβαλτίου ήταν άκρως δηλητηριώδεις και τις τοποθετούσαν στα ορυχεία οι «κόβαλοι». Ακόμη και ο Γκαίτε, στον Φάουστ, αναφέρεται σε αυτά τα δαιμόνια.

Για πρώτη φορά το κοβάλτιο απομονώθηκε από τους αλχημιστές του Μεσαίωνα. Όμως, όπως φαίνεται, αυτοί δεν είχαν επίγνωση του πράγματος, ενώ ο Παράκελσος ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε πως ήταν ένα νέο μεταλλικό στοιχείο. Άρχισαν λοιπόν, για πρώτη φορά, μετά από δυο χιλιετίες, να ανακαλύπτονται νέα στοιχεία.

Στις καινούριες τεχνικές οφείλεται η ανακάλυψη, την ίδια περίπου εποχή, ενός ακόμη μεταλλικού στοιχείου, του αντιμονίου. Και αυτό ήταν γνωστό από την αρχαιότητα, μόνον όμως υπό τη μορφή σουλφιδίου. Το χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες της Μέσης Ανατολής για να σκουραίνουν τα μάτια και τα ματόφρυδά τους, για να είναι πιο ελκυστικές.

Υπάρχουν αρκετές αναφορές σε αυτή τη συνήθεια στη Βίβλο και στην πιο γνωστή εμφανίζεται και η διαβόητη Ιεζάβελ, που «έβαψε τα μάτια και στόλισε τα μαλλιά της και μετά στάθηκε σε ένα παράθυρο κοιτάζοντας κάτω». (Από το οποίο στη συνέχεια έπεσε και το νεκρό κορμί της το κατασπάραξαν σκυλιά.)

Το αραβικό όνομα για την ουσία με την οποία η Ιεζάβελ έβαφε τα μάτια της ήταν κόολ. Μέσα από μια αλυσίδα παρανοήσεων αυτή η λέξη κατέληξε να χρησιμοποιείται για την περιγραφή αποσταγμάτων και, τελικά, για το απόσταγμα αλκόολ, από όπου και η λέξη αλκοόλ.

Η προέλευση της λέξης αντιμόνιο είναι ακόμη πιο απίθανη

Στις διαδρομές που ακολούθησε η λέξη εμπλέκεται και ο θρυλικός αβάς και αλχημιστής του δέκατου πέμπτου αιώνα, ο Μπάζιλ Βαλεντίνους (που σήμερα πλέον γνωρίζουμε πως πρόκειται για το ψευδώνυμο κάποιου Γιόχαν Τέλντε, ενός αξιοσέβαστου Γερμανού δημοτικού συμβούλου του δέκατου έκτου αιώνα, ο οποίος ασκούσε την τέχνη της αλχημείας, αλλά δεν επιθυμούσε να χάσει και τη θέση του).

Λέγεται πως μια μέρα, μετά από τη δουλειά, ο Βαλεντίνους πέταξε από το παράθυρο του κελιού του κάποια χωνευτήρια που περιείχαν αντιμόνιο. Τα έφαγαν τα γουρούνια και αρρώστησαν. Όταν τα γουρούνια συνήλθαν, έφαγαν τεράστιες ποσότητες φαγητού για να αποκαταστήσουν το βάρος που είχαν χάσει. Ήταν γουρούνια, όμως, και έπρεπε να τιμήσουν το όνομα και τη φήμη τους, οπότε έφαγαν πάρα πολύ και πήραν υπερβολικό βάρος.

Του Βαλεντίνους δεν του έβγαζες πια από το μυαλό την ιδέα πως αυτός ήταν ένας εξαιρετικός τρόπος πάχυνσης των γουρουνιών του μοναστηριού για τα Χριστούγεννα. Οπότε αποφάσισε να προχωρήσει ακόμη ένα βήμα. Όντας αβάς, είχε κάθε δικαίωμα να έχει την άποψη πως και οι μοναχοί που βρίσκονταν υπό την επίβλεψή του χρειάζονταν να πάρουν κάνα κιλό για τα Χριστούγεννα και άρχισε στα κρυφά να βάζει λίγο αντιμόνιο στην τροφή τους. Δυστυχώς, όμως, πολλών ασκητών το σώμα ήταν πια τόσο αδύναμο από τη νηστεία, που απεδήμησαν εις Κύριον προτού καταφέρει να τους παχύνει.

Η ουσία που είχαν φάει έγινε γνωστή ως αντι-μοναχική (κατά των καλογήρων, δηλαδή), από όπου και η λέξη αντιμόνιο.

Ακούγεται σαν αληθινό παραμύθι. Και είναι κρίμα που κάποιοι μικρόψυχοι σύγχρονοι σχολιαστές επισήμαναν πως το όνομα αντιμόνιο μνημονεύεται ήδη μερικούς αιώνες πριν από το θρυλικό Βαλεντίνους, δηλαδή τον Κωνσταντίνο τον Αφρικανό, στην από μέρους του μετάφραση της φαρμακοποιίας του Αβικέννα.

Από το βιβλίο «Το όνειρο του Μεντελέγιεφ» του Paul Strathern

i-diadromi ΠρωτοσελιδαΕιδήσεις

Έφυγε από τη ζωή η Μαρία Σαραντη, χήρα του ιδρυτή της εταιρείας ΑΚΡΙΤΑΣ ΑΕ

Η εταιρεία ΑΚΡΙΤΑΣ Α.Ε. επιθυμεί να ενημερώσει το επενδυτικό κοινό για την είδηση της απώλειας της Μαρίας Σαράντη, χήρα του ιδρυτή της εταιρείας Αθανασίου...

Κώστας Βαξεβάνης: Θρασίμια, μπιστικοί και παραγιοί του παρακράτους, που στα μουλωχτά αντριεύονται και στα φανερά δεν ξέρουν και δεν είδαν

Σε παρέμβαση του ο Κώστας Βαξεβάνης αναφέρει:  Ο Φραπές και οι όμοιοί του, απείλησαν τον Πάσχο Μανδραβέλη ότι θα έχει την τύχη του Καραϊβαζ για...

Άγιος Σπυρίδων: Από βοσκός, άγιος και προστάτης της Κέρκυρας

Ο Άγιος Σπυρίδων γεννήθηκε το 270 μ.Χ. στο τώρα κατεχόμενο χωριό Άσσια (Άσκια) της Κύπρου (και όχι στην Τριμυθούντα – σημερινή Τρεμετουσιά – όπως...

Γιατί ο Άγιος Σπυρίδωνας είναι ο πολιούχος άγιος του Πειραιά;

Το έτος 1735 ιδρύθηκε το Μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα, εκεί ακριβώς που είναι η σημερινή ομώνυμη εκκλησία, πάνω σχεδόν στα ερείπια του αρχαίου ναού...

Ο Άγιος Σπυρίδωνας και οι παραδόσεις

«Απ’ τ’ άγιου Σπυρίδωνα σπυρί-σπυρί μεγαλώνει η μέρα» λέγαν οι παλιοί…«Έπειτα απ’τη γιορτή τ’ Άη-Νικόλα, στις 12 του μήνα έρχεται ο Άη-Σπυρίδωνας, που ο...

Ετσι εμψύχωσε ο Ηλιόπουλος τα παλικάρια της ΑΕΚ πριν τον αγώνα: Σήμερα παίζετε στις ρίζες της ΑΕΚ, φέρτε τη νίκη, την χρειάζεται ο λαός...

Ο Μάριος Ηλιόπουλος δεν είχε λείψει από κανένα παιχνίδι της ΑΕΚ, σε καμία έδρα, για καμία διοργάνωση Αυτή την φορά ήταν αδύνατον να ταξιδέψει στην...

Φωταγώγηση Χριστουγεννιάτικου δέντρου στο Διδυμότειχο με τον Γιώργο Τσαλικη

🎄✨ ΦΩΤΑΓΩΓΗΣΗ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΣΤΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ! ✨🎄 📍 Μπροστά στην Σχολή Ψυχολογίας 📅 Τετάρτη 17 Δεκεμβρίου 2025 στις 17:30 το απόγευμα 🎤 Γιώργος Τσαλίκης LIVE!Ο Δήμος Διδυμοτείχου...

Αγώνας για να σωθεί η Βίλα Πατσούκα: Ένα από τα σπάνια διασωζόμενα κτίρια της Αλεξανδρούπολης του πρώτου μισού του 20ού αιώνα

Το εξοχικό κτίσμα, που ανεγέρθηκε το 1932 στη μέση της διαδρομής προς τη Νέα Χηλή, αποτελεί ζωντανή μαρτυρία της αστικής εξέλιξης της πόλης  Η βίλα...

Ραγδαίες εξελίξεις στην εξεταστική: Ο Φραπές απείλησε να σκοτώσει την Ζωή Κωνσταντοπουλου – θα την σκοτώσω – Θα της στρίψω το λαρύγγι

Η Ζωή Κωνσταντοπούλου καταγγέλλει τον Γιώργο Ξυλούρη ότι απείλησε τη ζωή της υποστηρίζοντας ότι κατά την έξοδό του από την αίθουσα της Εξεταστικής Επιτροπής της...

 «Στο Παρά Πέντε – 20 Χρόνια Μετά»: Πότε επιστρέφει το Παραπέντε στο Mega

 «Στο Παρά Πέντε – 20 Χρόνια Μετά» Η εκπομπή θα προβληθεί στο MEGA την Τρίτη 23 Δεκεμβρίου, στις 21.00, σε ένα εντυπωσιακό πλατό γεμάτο μουσική,...

Φραπές στην εξεταστική: Πειράζει που ο γιος μου έχει Porsche;

Μετά την Σεμερτζίδου και τον Μαγειρία που είχαν Ferrari (χάρις σε δωρεά της μητέρας του Μαγειρία στο γιο της…), αποκαλύφθηκε στην Εξεταστική ότι και...

Το Σάββατο 13/12 με την «δημοκρατία»: Τα σκοτεινά παρασκήνια του ΚΚΕ

Το Σάββατο 13.12 με την «δημοκρατία»: Τα σκοτεινά παρασκήνια του ΚΚΕ – H απόρρητη αναφορά των Βρετανικών μυστικών υπηρεσιών Μία ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού από...

Νεκρή στα 55 της μόλις χρόνια η συγγραφέας φαινόμενο της σύγχρονης λογοτεχνίας, Σόφι Κινσέλα

Η συγγραφέας Σόφι Κινσέλα(Sophie Kinsella), μια από τις πιο αγαπημένες φωνές της σύγχρονης ελαφριάς λογοτεχνίας, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 55 ετών Την τραγική...

Σάλος με την συνέντευξη της 67χρονης κόρης του Μίκη Θεοδωράκη, Μαργαρίτας Θεοδωρακη: Η φύση με έκανε asexual για να με προστατεύσει

Η κόρη του Μίκη Θεοδωράκη μίλησε για τον έρωτα, την προσωπική της ζωή, τον πατέρα της και την απόφασή της να ακολουθήσει vegan διατροφή Αρχικά...

Τα πιο λαμπερά Χριστούγεννα δεν είναι στην Νέα Υορκη αλλα στην Αθήνα: To εορταστικό πρόγραμμα

Φέτος, η Αθήνα ενώνει την παράδοση και τη σύγχρονη δημιουργικότητα, με ένα κέντημα γιορτής που φτιάχνουμε μαζί! 🎁 Χριστουγεννιάτικη Αγορά – Πλατεία ΚοτζιάΗ Πλατεία Κοτζιά...

Αυτό το πανέμορφο χρυσό κόσμημα φτιάχτηκε στην αρχαία Αθήνα πριν 2.300 χρόνια και όμως μοιάζει σαν να είναι σημερινό

Ελληνικός Χρυσός «Ποντιακό Αριστοκρατικό» Διάδημα, Τέλη 4ου-Τέλη 3ου αιώνα π.Χ. Ένα χρυσό διάδημα που αποτελείται από ένα στριφτό περίγραμμα με σχοινί με μια σειρά από...

Παρέμβαση του ΣΥΡΙΖΑ για την Eurovision

Ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία ζητά επισήμως την πλήρη απόσυρση της Ελλάδας από την Eurovision 2026 καταγγέλλοντας τη συμμετοχή του Ισραήλ και την απόφαση της...

Σύγχρονος εθνικός ευεργέτης ο Γιώργος Παπαστεφάνου: Η γενναία του απόφαση να δωρίσει στην ΕΡΤ την προσωπική του συλλογή δίσκων και το πλούσιο αρχείο του

Ο σπουδαίος Γιώργος Παπαστεφάνου δώρισε ολόκληρη τη δισκογραφική του συλλογή αλλά και όλη τη βιβλιοθήκη του στην ΕΡΤ Δεν υπάρχουν λόγια. Σεβασμος και τιμή.https://twitter.com/marka2free/status/1998851047754702968?s=61Του Δημήτρη...

Έσβησε αθόρυβα στα 88 του χρόνια ο δημοσιογράφος Νίκος Ιερείδης

Ο Νίκος Ιερείδης γεννήθηκε το 1937 στην Αθήνα. Τη δημοσιογραφική του σταδιοδρομία ξεκίνησε το 1961 στην εφημ. «ΤΑ ΝΕΑ» Στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» εργάστηκε...

Η αρχαιά βισαλτία του εύξεινου πόντου και το χρυσόμαλλο δέρας

Στον χάρτη «ΑRGONAVTICA», χάρτης του Ταξιδιού των Αργοναυτών (1624), του Abraham Ortelius, καταγράφονται όλες οι αρχαίες ελληνικές πόλεις που ιδρύθηκαν κατα την Αργοναυτική εκστρατεία Την...

ΔΗΜΟΦΙΛΗ