Σερεντίπιτυ (Serendipity) είναι η λέξη που περιγράφει σημαντικές ανακαλύψεις που γίνονται είτε τυχαία είτε ψάχνοντας για κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που τελικά ανακαλύφτηκε. Το 2004 η λέξη αυτή ψηφίστηκε σαν μια από τις δέκα πιο δύσκολες αγγλικές λέξεις που μπορούν να μεταφραστούν σε άλλες γλώσσες.
Λόγω όμως της σημαντικής έννοιας που έχει, τελικά εξάχθηκε από την αγγλική σε αρκετές ακόμα γλώσσες.
Η πρώτη αναφορά έγινε από τον Horace Walpole (1717–1792) σε γράμμα που έστειλε προς τον Σερ Horace Mann (28 Ιανουαρίου 1754) αναφέροντας την λέξη από το περσικό παραμύθι «οι τρεις ήρωες του Σερεντίπ (Serendip)» οι οποίοι έκαναν ανακαλύψεις πραγμάτων που δεν αναζητούσαν, από καθαρή τύχη ή οξύνοια.
Παραδείγματα στην επιστήμη και τεχνολογία
– Τεφλόν που ανακαλύφθηκε το 1938 από τον Ρόι Πλάνκετ (Roy J. Plunkett) ο οποίος προσπαθούσε να αναπτύξει ένα νέο αέριο για ψυγεία και τελικά ανακάλυψε το τεφλόν.
– Σελοφάν από τον Ελβετό χημικό Ζακ Μπραντενμπέργκερ (Jacques Brandenberger) που ενοχλημένος από λεκέδες στα τραπεζομάντιλα προσπαθούσε να βρει ένα υλικό που να μην λεκιάζει.
– Το χημικό στοιχείο ήλιο από τον Σερ Ουίλιαμ Ράμσεϊ (Sir William Ramsay) ο οποίος αναζητούσε αργό, αλλά διαχωρίζοντας το οξυγόνο και το άζωτο από τα αέρια που απελευθέρωσε με θειικό οξύ, παρατήρησε μια κίτρινη φασματική γραμμή που ταίριαζε με την D3 που είχε παρατηρηθεί στο ηλιακό φάσμα και είχε αποδοθεί στο χημικό στοιχείο ήλιο.
– Το ιώδιο που ανακαλύφθηκε το 1811 από τον Γάλλο Μπερνάρ Κουρτουά.
– Η πενικιλίνη από τον Αλεξάντερ Φλέμινγκ. Το 1928 έφυγε για διακοπές και όταν γύρισε παρατήρησε την καταστροφή μεγάλου μέρους μιας καλλιέργειας σταφυλοκόκκου το οποίο είχε μολυνθεί από γειτονική μούχλα. Ο Φλέμινγκ τότε, αντί να πετάξει τη χαλασμένη καλλιέργεια, καταπιάστηκε με την ταυτοποίηση της μούχλας.
– Ακτίνες Χ από τον Βίλχελμ Κόνραντ Ρέντγκεν το 1895, ενώ έκανε πειράματα για τη σπουδή της ηλεκτρικής αγωγιμότητας των αερίων.
– Η κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου (Cosmic Microwave Background Radiation – CMBR) η οποία απέδειξε τη θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης και χάρισε το Βραβείο Νόμπελ στους δυο τεχνικούς των εργαστηρίων της Bell Telephone, οι οποίοι μελετώντας ένα θόρυβο στη ραδιοφωνική τους κεραία, διαπίστωσαν ότι στην πραγματικότητα επρόκειτο για ένα ασθενές σήμα που προερχόταν από το διάστημα, με την ίδια ένταση από όλες τις διευθύνσεις.
– Εκλάμψεις ακτίνων γ Η πρώτη ανίχνευση των εκρήξεων ακτίνων γ έγινε από στρατιωτικούς και όχι επιστημονικούς τεχνητούς δορυφόρους. Συγκεκριμένα, η απαγόρευση διεξαγωγής δοκιμών πυρηνικών όπλων στην ατμόσφαιρα το 1963, ώθησε το αμερικανικό Πεντάγωνο να εκτοξεύσει μια σειρά δορυφόρων, τους Vela, εξοπλισμένων με ανιχνευτές ακτίνων Χ και γ ικανούς να καταγράφουν ακτίνες από όλες τις κατευθύνσεις, για να «προσέχουν» μήπως κάποια χώρα δοκίμαζε παράνομα πυρηνικές κεφαλές στην επιφάνεια της Γης, στον αέρα ή στο διάστημα. Αποτελεί ειρωνεία της τύχης το γεγονός ότι οι δορυφόροι αυτοί δεν ανίχνευσαν ποτέ έκρηξη πυρηνικού όπλου, αλλά συνέλαβαν από την αρχή (2 Ιουλίου 1967) εκρήξεις ακτίνων γ (Gamma-Ray Bursts, GRB) από τα βάθη του Σύμπαντος.
– Υψηλής θερμοκρασίας υπεραγωγιμότητα από τους Johannes Georg Bednorz και Karl Alexander Müller, οι οποίοι έψαχναν για υλικά που θα ήταν τέλειοι μονωτές. Πήραν το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1987.
Εφευρέσεις
Κορν φλέικς από τον γιατρό Τζον Χάρβευ Κέλλογκ και τον αδελφό του Γουίλ Κηθ Κέλλογκ. Η ιδέα για τα κορν φλέικς ξεκίνησε από ατύχημα όταν ο γιατρός και ο αδερφός του άφησαν μαγειρεμένο σιτάρι να καθίσει και έφυγαν για να ασχοληθούν με κάποια άλλα θέματα. Όταν μετά από μία μέρα επέστρεψαν διαπίστωσαν ότι το σιτάρι είχε μπαγιατέψει, αλλά καθώς είχαν πολύ αυστηρό προϋπολογισμό αποφάσισαν να πιέσουν το ζυμάρι με πλάστες για να φτιάξουν φύλλα ζύμης. Προς έκπληξή τους διαπίστωσαν ότι αντί για φύλλα δημιουργούνταν νιφάδες τις οποίες έψησαν και σέρβιραν στους ασθενείς.
Άλλες ανακαλύψεις
Το 1492 ο Χριστόφορος Κολόμβος έφυγε δυτικά για να πάει στην Ινδία και ανακάλυψε την Αμερική.