Ο ελληνικός στρατός εγκαταλείπει τη Βόρεια Ήπειρο, έπειτα από απαίτηση των Μεγάλων Δυνάμεων.
Στις 17 Φεβρουαρίου 1917 σχηματίζεται η Προσωρινή Κυβέρνηση της Βόρειας Ηπείρου υπό τον Γεώργιο Χρηστάκη-Ζωγράφο, η οποία διακηρύσσει την αυτονομία της περιοχής.
Η Αλβανία συγκροτήθηκε ως Κράτος με τη Συνθήκη του Λονδίνου τον Μάιο του 1913 και τα σύνορά της καθορίστηκαν με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας στις 17 Δεκεμβρίου 1913. Οι τότε μεγάλες δυνάμεις – ΗΠΑ, Αγγλία, Γερμανία, Ρωσία, Γαλλία και Αυστροουγγαρία – συμπεριέλαβαν στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος και το κομμάτι της Βορείου Ηπείρου. Να σημειωθεί πως κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο (1912-1913) το τμήμα της Βορείου Ηπείρου, είχε ελευθερωθεί από τον ελληνικό στρατό.
Αυτή η απόφαση των μεγάλων δυνάμεων, βρήκε αντίθετους τους κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι ήσαν Έλληνες και από τη στιγμή που αγνόησαν την διατυπωμένη απόφασή τους για Ένωση με την μητέρα Ελλάδα, επαναστάτησαν με αποτέλεσμα την δημιουργία της “ανεξάρτητης πολιτείας της Αυτονόμου Ηπείρου” στις 17 Φεβρουαρίου 1914. Έτσι, άρχισε ο Αυτονομιακός Αγώνας της Βορείου Ηπείρου και την ημέρα αυτή στο Αργυρόκαστρο υψωνόταν η Σημαία με τον Σταυρό και τον Δικέφαλο Αετό. Αυτός ο αγώνας των Βορειοηπειρωτών είχε ως αποτέλεσμα να συναντηθούν μέλη της Διεθνούς Επιτροπής, εκπρόσωποι της αλβανικής κυβέρνησης καθώς επίσης και εκπρόσωποι της Αυτονόμου Ηπείρου (Αλ.Καραπάνος και Γ.Ζωγράφος) στους Αγίους Σαράντα, για να συζητήσουν το ζήτημα. Ακολούθως, στην Κέρκυρα νομιμοποιήθηκαν τα συμφωνηθέντα με την υπογραφή ενός Πρωτοκόλλου την 17η Μαΐου 1914, που ονομάσθηκε “Πρωτόκολλο της Κέρκυρας”. Σ΄ αυτό το Πρωτόκολλο καθιερωνόταν επίσημα ως “Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός”, ο Ελληνισμός της περιοχής και η Αυτόνομη Πολιτεία, αναγνωριζόταν ως “Βόρειος Ήπειρος”. Παραχωρείτο δε, πλήρες καθεστώς Αυτονομίας, δηλαδή, διοικητικής, δικαστικής, εκπαιδευτικής και θρησκευτικής.
Δυστυχώς όμως, η Αλβανία ουδέποτε εφάρμοσε αυτή τη συμφωνία, παρ΄ ότι την είχε αποδεχθεί με την υπογραφή της και παρ΄ ότι ήταν εγγυήτριες οι 6 μεγάλες δυνάμεις της εποχής. Οι Αλβανοί καταπίεζαν αφόρητα τους Βορειοηπειρώτες και τους στερούσαν όλα τα υπογραφέντα δικαιώματα. Έτσι, αποφασίστηκε το 1946 στην Κοινωνία των Εθνών (σήμερα Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης) να τεθεί προς επίλυση το ζήτημα, μαζί με το Αυστριακό και το Γερμανικό. Ωστόσο, το Αυστριακό ζήτημα λύθηκε το 1955 με την πλήρη ανεξαρτησία και μόνιμη ουδετερότητα της Αυστρίας, το Γερμανικό ζήτημα λύθηκε το 1991 με την Ένωση των δυο Γερμανιών, και παραμένει σε εκκρεμότητα το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα.
Αξίζει να σημειωθεί πως με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ανέλαβε δικτατορικά την διακυβέρνηση της Αλβανίας, ο κομμουνιστής Ενβέρ Χότζας μέχρι τον θάνατό του το 1985. Στις ημέρες του Χότζα η Αλβανία ήταν ένα φεουδαρχικό κατάλοιπο της οθωμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Το Ελληνικό στοιχείο της Βορείου Ηπείρου εξορίστηκε και φυλακίστηκε. Τους στερήθηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τους στερήθηκε η Ορθόδοξη Πίστη, η εκμάθηση της γλώσσας των προγόνων τους. Ήταν τόσο στυγνό και απάνθρωπο το καθεστώς Χότζα, ώστε αγανάκτησε και ο ηγέτης της Σοβιετικής Ενώσεως, Νικίτα Χρουστσόφ, και ζήτησε από τον Ενβέρ Χότζα να σεβασθεί το “Πρωτόκολλο της Κέρκυρας” και να παραχωρήσει αυτονομία στους Έλληνες Βορειοηπειρώτες. Η άρνηση του Χότζα οδήγησε σε βαθιά ρήξη τη χώρα του με τη Σοβιετική Ένωση.
Πηγή: Himara.gr | Ειδήσεις απ’ την Βόρειο Ήπειρο