Συγκαταλέγεται στους καλύτερους Έλληνες ερμηνευτές. Με την μεσογειακή ζεστασιά της φωνής του σφράγισε μια ολόκληρη εποχή αγώνων και έγινε γνωστός ως αντιστασιακός τραγουδιστής στα «πέτρινα χρόνια» ερμηνεύοντας σπουδαία έργα. Μετά την αυτοεξορία του στο Παρίσι κάποιοι του επέβαλαν, όπως λέγετε, να μην ξανατραγουδήσει πολιτικό τραγούδι κι έκανε έτσι μια δεύτερη, εξίσου πετυχημένη καριέρα στο ελληνικό τραγούδι. Άνθρωπος με πάθη και αδυναμίες, αλλά μεγάλη αγάπη για το τραγούδι.
Του Γιάννη Αλεξίου
Τον είχα συναντήσει το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου 2000 στο σπίτι του στα Ιλίσια εν’ όψει του εορτασμού του Πολυτεχνείου και των τότε εμφανίσεων του με επετειακά τραγούδια σε μια μικρή, αλλά ιστορική σκηνή των Αθηνών, το «Τσάι στη Σαχάρα», σε ένα «ραντεβού συγκινήσεων» όπως έλεγε ο ίδιος.
Ο Αντώνης Καλογιάννης έδινε πολύ σπάνια συνεντεύξεις.
Ο ίδιος μου εξηγεί τους λόγους και αποκαλύπτει το μεγάλο του παράπονο που είχε ως το τέλος της ζωής του :
Υπάρχει ένα…Έβερεστ από μέσα ενημέρωσης που κατευθύνουν τον κόσμο όπως αυτά νομίζουν. Επειδή έχω την ευχέρεια να μιλάω όπως θέλω χωρίς να υπολογίζω το τίμημα, όποιο κι αν είναι αυτό, όχι μόνο στη δουλειά μου αλλά και στην ιδιωτική μου ζωή, δεν υπολόγισα ποτέ όταν είχα να πω κάτι. Γι’ αυτό ίσως δεν είμαι αρεστός στους κρατούντες. Δυστυχώς δεν μπορώ να απευθυνθώ σε έναν κρατικό φορέα και να πω :
Στείλτε μου ένα λύκειο για να ακούσουν τα τραγούδια που λέγαμε τότε και να μάθουν τι ρόλο έπαιξε το τραγούδι σε καθοριστικές εποχές για την Ελλάδα. Παρά τις προσπάθειες που έχω κάνει κατά καιρούς να μεταφέρω το έργο μου στο εξωτερικό, στον απόδημο Ελληνισμό, δεν είχα καμία απολύτως επικοινωνία, καμιά φροντίδα να υλοποιηθούν αυτά τα πράγματα. Βλέπω συναδέλφους μου, που σε δύσκολες εποχές βρεθήκαμε μαζί, οι οποίοι κυριολεκτικά «οργώνουν» το εξωτερικό. Δεν έχω όπως εκείνοι κάποιο πολιτικό μέσο και διασυνδέσεις για να μου κλείσουν συναυλίες. Πιστεύω όμως ότι έχω μεγάλη δύναμη, τη δύναμη του τραγουδιού. Έχω τη δύναμη του παρελθόντος. Απεχθάνομαι όμως τον συμβιβασμό. Ειλικρινά, αδιαφορώ για το πολιτικό σύστημα, αδιαφορώ για τις αμερικανικές εκλογές. Το μόνο που αγαπώ είναι το τραγούδι. Πιστεύω ότι το τραγούδι σε οποιοδήποτε καθεστώς, λειτουργεί καταλυτικά. Και ιδιαίτερα στη χώρα μας έχει δώσει εξετάσεις σε ζωντανούς χρόνους για την ιστορία του τόπου Το τραγούδι είναι ο φόβος οποιουδήποτε πολιτικού συστήματος. Το τραγούδι σημαίνει μάθηση, το τραγούδι σημαίνει παιδεμός.
Ο λόγος του είναι ποταμός και με πολύ παράπονο μέσα του…
Ζούμε σε μια εποχή κάτω του μηδενός. Φτάσαμε κι εκεί. Είναι κι αυτό ελληνικό ρεκόρ. Όπως έχουμε ρεκόρ στο κάπνισμα, στην χαρτοπαιξία, σε όλα τα τυχερά παιχνίδια. Διαθέτουμε πόρνες πολυτελείας, αυτοκίνητα πολυτελείας, εκμετάλλευση μικρών παιδιών…Νομίζω ότι ο Ρίτσος είχε άδικο όταν έλεγε : «και να αδερφέ μου που μάθαμε να κουβεντιάζουμε όμορφα κι απλά». Είχε άδικο ο άνθρωπος. Δε μάθαμε να κουβεντιάζουμε ποτέ τα απλά. Καταλαβαίνω τον πιτσιρικά που λέει «δεν πάει άλλο». Τον καταλαβαίνω απόλυτα. Αν τον ρωτήσεις θα σου δώσει μια απάντηση που μπορεί να μην σε ικανοποιήσει, αλλά αυτός τα λέει όλα : «δεν πάει άλλο». Σου πετάει το μπαλάκι να ψάξεις τι είναι αυτό που δεν πάει άλλο.
-Υπήρξατε από τους σημαντικότερους ερμηνευτές του Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος μάλιστα σας έβαλε στο τραγούδι. Γιατί δεν βρίσκεστε δίπλα του, σε αυτό τον τεράστιο όγκο έργου που παρουσιάζει συχνά-πυκνά ;
Θα κάνω έναν παραλληλισμό με έναν ερωτικό δεσμό. Ναι μεν αγαπιούνται δύο άνθρωποι, αλλά δεν πρέπει να είναι μαζί. Οι λόγοι ; Αρκετοί. Εξάλλου, του Μίκη του αρέσει να χρησιμοποιεί νέα παιδιά, νέες φωνές. Δεν το βρίσκω κακό. Από τον Μίκη έχω πάρει πάρα πολλά. Μου φτάνει που μου έχει δώσει τα «Επιφάνεια» του Σεφέρη, το «Πνευματικό Εμβατήριο» του Σικελιανού, το «Μιλώ» του Αναγνωστάκη και κάποια άλλα.
Ο Μαύρος Καβαλάρης
-Ο «Μαύρος Καβαλάρης» των Θεοδωράκη – Ελευθερίου, τι συμβόλιζε ;
Αυτά τα τραγούδια έρχονταν με διάφορους τρόπους στο εξωτερικό. Μου άρεσε η εκπληκτική πένα του Μάνου Ελευθερίου. Ωστόσο, δεν κατάλαβα ποτέ ποιος ήταν ο «Μαύρος Καβαλάρης». Δεν μπορείς ποτέ να καταλάβεις έναν ποιητή απόλυτα. Αυτό είναι ίσως το μεγαλείο της ποίησης. Έχω μια φοβερή αδυναμία. Δεν κατάφερα ποτέ να γράψω ένα στίχο, μία ρίμα. Διάβαζα πολύ. Δεν περνάμε έτσι από αυτό τον κόσμο. Κάτι πρέπει να μάθουμε. Τι κάναμε ; Διαιωνίσαμε το είδος και αντίο ; Πιστεύω ότι δεν θα μπορούσαμε να μάθουμε απόλυτα τι κινείται γύρω μας. Δεν θα μάθουμε ποτέ τη γλώσσα των πουλιών ή των ζώων. Θα μπορούσαμε να τα μάθουμε κι αυτά. Και έτσι φεύγουμε για το μεγάλο ταξίδι, με τη μεγάλη απορία. Ξέρεις πού δεν έχουμε πάθος ; Για τη μάθηση. Η μάθηση δεν έχει γίνει πάθος για την Ελλάδα. Ξέρω πολύ καλά τις πωλήσεις των βιβλίων.
-Πώς βλέπετε τη σημερινή πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα ;
Υπάρχει μια σιωπή. Σαν αυτή που επικρατεί στα νεκροταφεία. Δεν υπάρχουν διαμαρτυρίες. Δεν υπάρχουν κινήματα. Δεν υπάρχουν απαιτήσεις.
-Έχετε ζήσει για μικρό ή μεγάλο διάστημα στο εξωτερικό ;
Πεντέμισι χρόνια. Από τον Μάιο του 1967 έως το 1973 στο Παρίσι, γιατί δεν άντεχα τις απαγορεύσεις. Εκεί ήταν η έδρα μου κι έκανα εξορμήσεις σε όλο τον κόσμο. Αυτές τις εξορμήσεις τις κάναμε με την Μαρία Φαραντούρη. Ποτέ, σε καμιά της συνέντευξη, δεν είπε ότι ήταν και ο Αντώνης Καλογιάννης μαζί. Ίσως η Μαρία να θέλει να ξεχνάει, αλλά εγώ σου είπα ότι θέλω να θυμάμαι. Κάναμε τότε περισσότερες από 500 συναυλίες σε όλο τον κόσμο. Με τη Μελίνα, την Ειρήνη Παπά, με ανθρώπους της γαλλικής κουλτούρας, τον Ζωρζ Μουστακί, Σπανιόλους αντιστασιακούς. Έτσι, πέρασα στον κόσμο σαν αντιστασιακός τραγουδιστής. Πέρα του ότι οι ιδέες μου ήταν ξεκάθαρες δημοκρατικές, αργότερα πέρασα σε άλλα επίπεδα. Μπήκα στο καζάνι και έβρασα, είδα ότι το νερό μέσα ήταν άλλοτε καυτό και άλλοτε παγωμένο. Έπρεπε να κάνω την επιλογή μου. Έτσι, βγήκα από το καζάνι.
-Υπάρχει κάποιο λάθος που δεν συγχωρείτε στον εαυτό σας ;
Από μικρός δεν με τρόμαζε ποτέ το τίμημα. Σίγουρα δεν έχω εκμεταλλευτεί ανθρώπους. Ποτέ. Ήταν μια ευχή – κατάρα που μου έδωσε ο πατέρας μου. Έτσι, μεγάλωσα με αυτή την ατελή τελειότητα. Ίσως φανώ μαζοχιστής, αλλά απόλαυσα την κράτησή μου στο ΕΑΤ-ΕΣΑ, γιατί ανακάλυψα τον εαυτό μου. Ανακάλυψα ότι μπορώ να υπομείνω. Δεν βασανίστηκα. Όμως, είχα την τρομερή εμπειρία να ακούω φωνές των άλλων κρατουμένων δίπλα μου. Και αυτό το άντεξα. Αυτό ήταν λάθος μου. Θα μπορούσα να το αποφύγω. Αλλά το άντεξα και είμαι ευτυχισμένος γι’ αυτό. Ανακάλυψα εκεί έναν άλλο Αντώνη.
-Την νύχτα του πραξικοπήματος που βρισκόσασταν ;
Τραγουδούσα σε μια μπουάτ στην οδό Μουρούζη. Ανάμεσα στο κοινό ήταν και ο Νικηφόρος Μανδηλαράς. Με πλήρη άγνοια ως την ώρα που τελείωσα του τι είχε συμβεί, γυρίζοντας σπίτι είδα τα τανκς. Στην αρχή νόμισα ότι γύριζαν ταινία. Πήγα ως συνήθως στην Ομόνοια να πάρω πρωινές εφημερίδες και βρέθηκα μπροστά σε στρατιώτες, όπλα προβολείς, τανκς. Ήμασταν τόσο ενήμεροι από τα πολιτικά κόμματα, που δεν πήραμε χαμπάρι ότι θα γινόταν δικτατορία. Αργότερα έζησα με μεγαλύτερο φόβο τον Μάη του ’68 στο Παρίσι. Οι γαλλικές Αρχές μας είχαν ειδοποιήσει ότι όποιον συλλάβουν θα τον απελάσουν. Τότε γνώρισα και τον Ζωρζ Μουστακί. Το ’73 επιστρέφω στην Αθήνα και συναντώ τον ίδιο ερωτισμό, τα ίδια πεισματάρικα πρόσωπα, αγόρια και κορίτσια, να ανατρέπουν νταλίκες για να κατεβάσουν το χαλίκι. Τη νύχτα της 17ης Νοεμβρίου του ’73, ήμουν μέσα στο Πολυτεχνείο. Η ιστορία της νεώτερης Ελλάδας είναι πάντα μια καταπίεση σε οτιδήποτε προοδευτικό.
Do you like the Greece ( ΕΡΤ 1982 )
Στην πλατεία Αβησσυνίας-Καλογιάννης
Όρτσα τα πανιά – Αντώνης Καλογιάννης
Μάζεψε τα παραγάδια – Αντώνης Καλογιάννης
Μοναξιά (Εζησα μεσ στην παγωνια) ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ
Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες – Αντώνης Καλογιάννης Άλκηστις Πρωτοψάλτη Πρωτη εκτελεση 1979
Πηγη: ogdoo.gr Πρωτοσελιδα – Ειδήσεις