Οι θέσεις που κατάρτισε η Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία Έλενα Κουντουρά, ως εισηγήτρια της LEFT, για τον νέο Κανονισμό σχετικά με «τους εναρμονισμένους κανόνες σχετικά με τη δίκαιη πρόσβαση σε δεδομένα και τη δίκαιη χρήση τους», ενσωματώθηκαν στη σχετική έκθεση της ΕπιτροπήςΒιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας ITRE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που υπερψηφίστηκε με μεγάλη πλειοψηφία στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Η Πράξη για τα Δεδομένα (Data Act) θα αφορά στην εξασφάλιση νέων κανόνων σχετικά με το ποιος μπορεί να χρησιμοποιεί και να έχει πρόσβαση στα βιομηχανικά δεδομένα που παράγονται στην ΕΕ σε όλους τους τομείς της οικονομίας, για παράδειγμα, από την αλληλεπίδραση μεταξύ μηχανών (συνδεδεμένες εργοστασιακές μηχανές) και την αλληλεπίδραση ανθρώπου-μηχανής (Διαδίκτυο των πραγμάτων – IoT). Θα παρέχει στα άτομα και στις επιχειρήσεις μεγαλύτερο έλεγχο επί των δεδομένων τους, όταν αυτά παράγονται μέσω έξυπνων αντικειμένων, μηχανών και συσκευών.
Πρόκειται για ένα σημαντικό ζήτημα, δεδομένου ότι η επιτυχία των πολιτικών για την ψηφιακή μετάβαση και για μια βιώσιμη και αυτόνομη ευρωπαϊκή ψηφιακή οικονομία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αξιοποίηση της πλήρους αξίας των βιομηχανικών δεδομένων. Ο όγκος των δεδομένων αυξάνεται εκθετικά κάθε χρόνο: από 33 zettabytes που παρήχθησαν το 2018 σε 175 zettabytes το 2025.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, πρόκειται για ένα αναξιοποίητο δυναμικό καθώς το 80% των βιομηχανικών δεδομένων δεν χρησιμοποιείται ποτέ λόγω διαφόρων παραγόντων,μεταξύ των οποίων η έλλειψη σαφήνειας ως προς το ποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει και να έχει πρόσβαση σε δεδομένα που δημιουργούνται από συνδεδεμένα προϊόντα, αλλά και η αδυναμία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων να διαπραγματευτούνισορροπημένες συμφωνίες ανταλλαγής δεδομένων με τους ισχυρότερους παράγοντες της αγοράς.
Η Πράξη για τα Δεδομένα επιδιώκει να άρει τους φραγμούς στην πρόσβαση σε δεδομένα για τους φορείς τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα, διασφαλίζοντας έναν ισορροπημένο έλεγχο των δεδομένων για τους δημιουργούς τους. Φιλοδοξεί επίσης να οδηγήσει σε νέες, καινοτόμες υπηρεσίες, πιο ανταγωνιστικές τιμές για υπηρεσίες μετά την πώληση και επισκευές συνδεδεμένων αντικειμένων. Σύμφωνα με την Κομισιόν οι νέοι κανόνες θα καταστήσουν διαθέσιμα περισσότερα δεδομένα για επαναχρησιμοποίηση και αναμένεται να δημιουργήσουν επιπλέον ΑΕΠ ύψους 270 δισ. ευρώ έως το 2028 στην Ε.Ε.
Στην παρέμβασή της στην Ολομέλεια, η Έλενα Κουντουρά τόνισε ότι «τα βιομηχανικά δεδομένα μπορούν να αποτελέσουν καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη, την καινοτομία και τον μετασχηματισμό όλων των τομέων της ευρωπαϊκής οικονομίας. Δυστυχώς, σήμερα η πλήρης αξία τους παραμένει ανεκμετάλλευτη ή συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων μεγάλων εταιρειών. Για να αλλάξει αυτό θα πρέπει να δοθούν επαρκείς απαντήσεις στα μακροχρόνια ζητήματα της πρόσβασης στα δεδομένα, στη δικαιοσύνη, τη διαλειτουργικότητα και την επαναχρησιμοποίηση των δεδομένων».
Η Έλενα Κουντουρά διεκδίκησε και πέτυχε μεταξύ άλλων να ενταχθούν οι θέσεις της στην Έκθεση της ITRE που αφορούν συγκεκριμένα:
Παράλληλα, σύμφωνα με την κ Κουντουρά, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που μπορούν να υπονομεύσουν τους στόχους του Κανονισμού και θα πρέπει βελτιωθούν στους προσεχείς τριλόγους. Εάν ο κάτοχος των δεδομένων υποστηρίξει ότι η κοινοποίησή τους θα υπονόμευε την προστασία του εμπορικού απορρήτου ή την ασφάλεια του προϊόντος, μπορεί να αρνηθεί την πρόσβαση τρίτων στα δεδομένα.
Η Ευρωβουλευτής τόνισε ότι «ενώ, για παράδειγμα, η ανάγκη προστασίας του εμπορικού απορρήτου είναι αδιαμφισβήτητη, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος αδικαιολόγητης χρήσης του για την υπονόμευση των δικαιωμάτων πρόσβασης των χρηστών».
Θα ακολουθήσουν οι τριμερείς διάλογοι με το Συμβούλιο και την Κομισιόν προκειμένου να επιτευχθεί τελική συμφωνία και να εγκριθεί ο νέος Ευρωπαϊκός Κανονισμός σχετικά με την Πράξη για τα Δεδομένα.
Η τοποθέτηση της Έλενας Κουντουρά στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου