Ονομάστηκε παντάβρη από τον Απολλώνιο Τυανέα, lapis solaris (ηλιακή λίθος) και lapis philosophorum (λίθος των σοφών ή λίθος των ηρώων) από τους ερμητιστές του Μεσαίωνα. Η φιλοσοφική λίθος ήταν το «μαγικό Γκράαλ» όλων των αναζητητών, το όνειρο και ο σκοπός των αλχημιστών: η θρυλική ουσία που μπορούσε να μεταστοιχειώσει όλα τα μέταλλα σε χρυσάφι, να θεραπεύσει όλες τις αρρώστιες και να παρέχει συνεχή αναζωογόνηση και μακροζωία.
Όσοι μπορούν να διακρίνουν την ουσία πίσω από τα εξωτερικά φαινόμενα αντιλαμβάνονται ότι η Αλχημεία δεν αναφέρεται μόνο στον πραγματικό μόλυβδο ή στον πραγματικό χρυσό. Όλα αυτά δεν είναι παρά σύμβολα που έχουν να κάνουν με βαθύτερες πραγματικότητες.
Σε ένα κλειδί ερμηνείας είναι ο πνευματικός σπόρος, ο πνευματικός σπινθήρας στα βάθη κάθε ύπαρξης που ωθεί το καθετί σε τελειοποίηση. Είναι μια δύναμη αγνή, ένα στοιχείο σοφίας, που παραμένει σε αδράνεια και αφάνεια όσο ο άνθρωπος αγνοεί την αληθινή πνευματική του υπόσταση. Η ψυχή βρίσκεται στο σκοτάδι και πρέπει να απελευθερωθεί από αυτό, όπως βγαίνει ο χρυσός μέσα από την ύλη.
Η ανακάλυψη της «Φιλοσοφικής Λίθου» με τη βαθύτερη πνευματική της έννοια είναι αναγκαία για την κατανόηση των δυνατοτήτων του ανθρώπου και προϋπόθεση για την ανακάλυψη του Ελιξιρίου της Ζωής, της «συνειδητής αθανασίας», που μπορεί να μεταμορφώσει τη ζωή του δίνοντάς της περιεχόμενο και νόημα.
Η φιλοσοφική λίθος και το ελιξίριο της ζωής αποτελούν αλληγορικές έννοιες που αντιπροσωπεύουν τη μέγιστη κατανόηση, συναισθηματική ωριμότητα και δημιουργικότητα που θα μπορούσε να πετύχει ο άνθρωπος. Τότε γίνεται σοφός, γνώστης της αλήθειας, ψυχικά δυνατός, αγωνιστής του δικαίου, ανθρωπιστής, και επομένως είναι καταλύτης μεταστοιχείωσης του εαυτού του και του κόσμου.
Η φιλοσοφική λίθος (λατινικά: lapis philosophorum) είναι μια θρυλική αλχημική ουσία που είναι ικανή να μετατρέψει βασικά μέταλλα όπως ο υδράργυρος σε χρυσό ή άργυρο. Επίσης, είναι σε θέση να παρατείνει τη ζωή κάποιου και λέγεται το ελιξίριο της ζωής, χρήσιμο για την αναζωογόνηση και για την επίτευξη αθανασίας.
Για πολλούς αιώνες, ήταν ο πιο περιζήτητος στόχος στην αλχημεία. Η φιλοσοφική λίθος ήταν το κεντρικό σύμβολο της μυστικής ορολογίας της αλχημείας, που συμβολίζει την τελειότητα, τον πνευματικό διαφωτισμό, και ουράνια μακαριότητα.
Οι προσπάθειες για να την ανακάλυψη της φιλοσοφικής λίθου ήταν γνωστές ως Magnum Opus («Μεγάλο Έργο»).