«Ράπισμα» για την κυβέρνηση Μητσοτάκη και την επιμονή της να παραμένει αδιόρθωτη σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου στη χώρα μας είναι για μια ακόμη χρονιά η ετήσια έκθεση της διεθνούς οργάνωσης Ρεπόρτερς Χωρίς Σύνορα (RSF), η οποία σήμερα δημοσίευσε την παγκόσμια κατάταξη των χωρών για το 2023.
Στην κατάταξη η Ελλάδα για μια ακόμη χρονιά παραμένει στον πάτο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Βαλκανίων σε ό,τι αφορά την ελευθερία των δημοσιογράφων λαμβάνοντας τη θέση 107 ανάμεσα σε 180 χώρες, γεγονός που επιβεβαιώνει πλήρως το ρεπορτάζ του koutipandoras.gr.Μάλιστα, η αμέσως επόμενη χώρα των Βαλκανίων που υπάρχει στη λίστα είναι η γειτονική μας Αλβανία που βρίσκεται όμως σε απόσταση 11 θέσεων, στη θέση 96 της παγκόσμιας κατάταξης.
Πάντως η Ελλάδα, η οποία πέρσι είχε λάβει την 108η θέση της κατάταξης, πλέον μπορεί να περηφανεύεται για το γεγονός ότι ξεπέρασε επιτέλους το… Τσαντ, το παράδειγμα του οποίου έσπευδε να χρησιμοποιεί ο πρωθυπουργός κάθε φορά που δημοσιογράφοι τον ρωτούσαν για το συγκεκριμένο θέμα. «Είναι δυνατόν η Ελλάδα να βρίσκεται χαμηλότερα από χώρες όπως το Τσαντ;» αναρωτιόντουσαν σχεδόν μονότονα τα κυβερνητικά στελέχη. Πλέον το Τσαντ βρίσκεται… δύο θέσεις χαμηλότερα από την Ελλάδα, στη θέση 109, ενώ την 108η θέση καταλαμβάνει φέτος η Ινδονησία.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον πάντως παρουσιάζουν τα αριθμητικά και βαθμολογικά στοιχεία, τα οποία ανατρέπουν επί της ουσίας την οποιαδήποτε υποψία βελτίωσης της κατάστασης που θα μπορούσε να υποκρύπτει η άνοδος κατά μία θέση στην κατάταξη. Συγκεκριμένα φέτος η Ελλάδα έχει συγκεντρώσει 55,2 για το 2023, ενώ πέρσι, είχε συγκεντρώσει 55,52 βαθμούς. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι η ελαφρώς βελτιωμένη θέση της Ελλάδας οφείλεται στην πτώση άλλων χωρών και όχι σε κάποια ποιοτική βελτίωση της κατάστασης στην Ελλάδα.
Οι παράγοντες που «έθαψαν» ξανά την Ελλάδα στην κατάταξη των RSF
Οι παρακολουθήσεις δημοσιογράφων από το κακόβουλο λογισμικό Predator, αλλά και από τις επίσημες υπηρεσίες πληροφοριών της Ελλάδας φαίνεται πως ήταν ο βασικός λόγος που η χώρα μας παρέμεινε σε τόσο χαμηλές επιδόσεις για μια ακόμη συνεχόμενη χρονιά, με την
Τον τελευταίο χρόνο, η χώρα μας βρέθηκε, μεταξύ άλλων στο επίκεντρο διεθνών επικρίσεων τόσο λόγω των σοβαρών διώξεων δημοσιογράφων μέσω SLAPPs, αλλά και κυρίως λόγω της παρακολούθησης δημοσιογράφων και στελεχών μεγάλων ΜΜΕ μέσω του κακόβουλου λογισμικού Predator και της ΕΥΠ. Άλλωστε, οι αποκαλύψεις του Documento και άλλων ΜΜΕ σε σχέση με την παρακολούθηση δημοσιογράφων από το Predator και την ΕΥΠ είχαν προκαλέσει κύμα οργισμένων ανακοινώσεων κατά τη διάρκεια της χρονιάς από τις μεγαλύτερες δημοσιογραφικές ενώσεις του κόσμου. Μάλιστα, τονίζεται το γεγονός ότι η ΕΥΠ ελέγχεται από τον ίδιο τον πρωθυπουργό.
Ταυτόχρονα, η αδυναμία των ελληνικών αρχών να εξιχνιάσουν τη δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, παρά τις συλλήψεις των τελευταίων ημερών, φέρεται να έχει παίξει επίσης ρόλο στη χαμηλή κατάταξη της χώρας μας.
Αναφορά γίνεται επίσης στο γεγονός ότι η εμπιστοσύνη των Ελλήνων στα ΜΜΕ παραμένει συστηματικά σε μια από τις χαμηλότερες θέσεις της Ευρώπης, ενώ τονίζεται ότι η εμπιστοσύνη αυτή μειώθηκε ακόμη περισσότερο μετά το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη και την προκατειλημμένη κάλυψη που παρείχαν τα μεγάλα ΜΜΕ.
Οι RSF τονίζουν ότι το γεγονός ότι ελάχιστοι μεγάλοι μιντιακοί όμιλοι συνυπάρχουν δίπλα σε εκατοντάδες μικρά διαδικτυακά ΜΜΕ, συμβάλει στην πολυδιάσπαση του μιντιακού τοπίου, ενώ σημειώνεται ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ΜΜΕ ανήκει σε λίγους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται και σε άλλα επιχειρηματικά πεδία.
Οι RSF εντοπίζουν επίσης μειωμένη δημοσιογραφική ανεξαρτησία στα δημόσια ΜΜΕ λόγω του ότι ελέγχονται από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, ενώ ανρητικά κρίνεται και ο ρόλος του ΕΣΡ λόγω των καθυστερημένων και αναποτελεσματικών παρεμβάσεών του. Σημειώνεται δε ότι ούτε η σημερινή, ούτε η προηγούμενη κυβέρνηση δεν βοήθησαν ώστε να ξεπεραστούν τα εμπόδια του ΕΣΡ. Παράλληλα δεν παραλείπουν να κάνουν αναφορά στην «αμφιλεγόμενη» Επιτροπή Δεοντολογίας που θεσμοθέτησε η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Στη νέα ντροπιαστική κατάταξη που έλαβε η χώρα ρόλο παίζουν επίσης περιστατικά βίας κατά δημοσιογράφων μεγάλων ΜΜΕ από «ακροαριστερές και ακροδεξιές ομάδες», ενώ σημειώνεται και το γεγονός ότι οι γυναίκες δημοσιογράφοι καταγγέλλουν περιστατικά σεξιστικής συμπεριφοράς στον χώρο εργασίας.
Τέλος, οι RSF, καταγράφουν στα αρνητικά στοιχεία της χώρας τις συστηματικές επιθέσεις που υφίστανται δημοσιογράφοι από τις αστυνομικές αρχές κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων ή κάλυψης θεμάτων που σχετίζονται με την προσφυγική/μεταναστευτική κρίση.
Σε ό,τι αφορά τη δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ τονίζεται ότι ακόμη η υπόθεση δεν έχει εξιχνιαστεί.
Η κατάταξη των άλλων χωρών
Η πρώτη δεκάδα των χωρών στην κατάταξη του 2023 έχει ως εξής:
- Νορβηγία
- Ιρλανδία
- Δανία
- Σουηδία
- Φινλανδία
- Ολλανδία
- Λιθουανία
- Εσθονία
- Πορτογαλία
- Ανατολικό Τιμόρ
Οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης κινούνται μέχρι τη θέση 55 όπου βρίσκεται η Κύπρος. Συγκεκριμένα, η Γερμανία βρίσκεται στην 21η θέση, η Γαλλία στην 24η, η Βρετανία στην 26η, το Βέλγιο στην 31η και Βόρεια Μακεδονία στην 38η. Οι ΗΠΑ καταλαμβάνουν φέτος τη θέση 45. Η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν, με την οποία η Ελλάδα έχει συγκριθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στη θέση 72.
«Κοντινές» στη θέση 107 της Ελλάδας βρίσκονται η Σενεγάλη (104), το Κατάρ(105), η Ταϊλάνδη (106), η Ινδονησία (108), το Τσαντ (109) και το Περού (110).
Σε εξαιρετικά προβληματικές θέσεις βρίσκονται η Ρωσία και η Τουρκία (θέσεις 164 και 165 αντίστοιχα), ενώ την τελευταία τετράδα της φετινής κατάταξης αποτελούν το Ιράν στη θέση 177, το Βιετνάμ στη θέση 178, η Κίνα στη θέση 179 και η Βόρεια Κορέα στη θέση 180.
Η θέση της Ελλάδας διαχρονικά στην κατάταξη των RSF
Σε αναλυτική έρευνα που διενήργησε το ίδρυμα Νάουμαν σε σχέση με την κατάταξη της χώρας στο Index των RSF, καταγράφεται η θέση της Ελλάδας διαχρονικά από το 2007. Στα στοιχεία φαίνεται ξεκάθαρα η ραγδαία πτώση της ελευθερίας του Τύπου κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης (από τη θέση 35 το 2009 κατρακύλησε στη θέση 70 το 2010), με την πτώση να συνεχίζεται συστηματικά μέχρι το 2014, όταν έφτασε τη θέση 99. Από το 2015 και τα επόμενα χρόνια παρουσίασε σχετική βελτίωση, φτάνοντας το 2019 και το 2020 στη θέση 65. Από το 2020 η πτώση φτάνει σε ακραία επίπεδα, με τη χώρα να κατρακυλά το 2022 στη θέση 108 και να παραμένει σχεδόν στάσιμη το 2023 στη θέση 107.
2007: 30
2008: 31
2009: 35
2010: 70
2011/12: 84
2013: 84
2014: 99
2015: 91
2016: 89
2017: 88
2018: 74
2019: 65
2020: 65
2021: 70
2022: 108
2023: 107
RSF: Η… «γαλλική ΜΚΟ»
Η ντροπιαστική θέση που έλαβε η Ελλάδα στην κατάταξη του 2022 προκάλεσε την οργή της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία με κάθε τρόπο, με επίσημες δηλώσεις της, αλλά και με δηλώσεις του ίδιου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, επιχείρησε να υποβαθμίσει την αξία και την εγκυρότητα της οργάνωσης των RSF.
Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες κάποιων κυβερνήσεων να υπονομεύσουν την οργάνωση η παγκόσμια κατάταξη που εκδίδει συστηματικά εδώ και πολλά χρόνια η RSF έχει αναχθεί σε σημαντικό παγόσμιο εργαλείο για τη μέτρηση της ελευθερίας του Τύπου, βαθμολογώντας και ταξινομώντας 180 χώρες και περιοχές. Κάθε χρόνο ο Δείκτης προκαλεί αντιδράσεις από αξιωματούχους σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της αντίδρασης του Λευκού Οίκου το 2018 στην πτώση της κατάταξης των ΗΠΑ.
Η οργάνωση RSF ιδρύθηκε στη Γαλλία του 1995 και έκτοτε έχει κατορθώσει να οριστεί επισήμως ως συμβουλευτική οργάνωση για τον ΟΗΕ, την UNESCO και το Συμβούλιο της Ευρώπης.