Η ντομάτα είναι από τα αγαπημένα λαχανικά του καλοκαιριού, αλλά τη συναντάμε στη διατροφή μας όλο το χρόνο. Η διατροφική της αξία της αναμφισβήτητη και έχει αποδειχθεί από πολυάριθμες επιστημονικές έρευνες. H διαιτολόγος – διατροφολόγος κα Αναστασία Ζαμπούνογλου μάς παρουσιάζει τη ντομάτα και μάς εξηγεί τη θρεπτικότητα της!
Η ντομάτα είναι καρπός του φυτού Solanum lycopersicum το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Σολανωδών (Solanaceae). Αν και είναι στενά συνδεδεμένη με την ιταλική κουζίνα, στην πραγματικότητα κατάγεται από την Κεντρική και Νότια Αμερική και έχει ταξιδέψει από πολλούς πολιτισμούς με διάφορα ονόματα όπως χρυσό μήλο, ροδάκινο του λύκου και μήλο της αγάπης.
Ανεξάρτητα από το όνομα της, η ντομάτα είναι ένα ιδιαίτερα δημοφιλές, γευστικό και ευπροσάρμοστο τρόφιμο το οποίο συναντάται σε χιλιάδες ποικιλίες που διαφέρουν σε σχήμα, μέγεθος και χρώμα.
Αν και η ντομάτα θεωρείται λαχανικό λόγω των κύριων μαγειρικών χρήσεών της, είναι πραγματικά φρούτο που ανήκει στην οικογένεια των σολανιδών. Είναι στενός συγγενής της πατάτας, της κόκκινης πιπεριάς και της μελιτζάνας. Η μεταμόρφωση από βότανο σε ένα κοινό μαγειρικό συστατικό άρχισε με αργούς ρυθμούς στα 1700. Η πρώτη γνωστή δημοσιευμένη ναπολιτάνικη συνταγή, για «σάλτσα ντομάτας, ισπανικού τύπου», χρονολογείται στα 1692.
Η ντομάτα είναι ένα από τα δημοφιλέστερα τρόφιμα/συστατικά στην Ευρώπη, εν μέρει εξαιτίας της μεταβλητότητάς της και της δυνατότητάς της να συνδυάζεται ωραία με το τυρί, τα αβγά, το κρέας και ένα ευρύ φάσμα βοτάνων.
Εσωτερικά αποτελείται από σαρκώδη τμήματα και σπόρους τα οποία περιβάλλονται από μεγάλη ποσότητα νερού. Είναι μια έξοχη επιλογή σε μια ισορροπημένη διατροφή, καθώς αποδίδει ελάχιστες θερμίδες και είναι πολύ πλούσια σε ωφέλιμα για την υγεία θρεπτικά συστατικά.
Θρεπτική αξία
Μια ντομάτα μετρίου μεγέθους (148 γραμμαρίων) έχει 35 θερμίδες.
Οι πρωτεΐνες μιας ντομάτας μέτριου μεγέθους ανέρχονται στο 1 γρ., τα σάκχαρα στα 4 γρ. και οι φυτικές ίνες ανέρχονται στο 1 γρ.
Δεν περιέχει χοληστερόλη, σχεδόν καθόλου νάτριο, ούτε κορεσμένα λίπη.
Περιέχει βιταμίνες, Α, C, Κ, Ε, θιαμίνη, νιασίνη, B6, κάλιο, ασβέστιο και σίδηρο, μαγγάνιο, φολικό, μαγνήσιο, φώσφορο, χαλκό, χρώμιο.
Περιέχει λυκοπένιο, το οποίο ανήκει στην οικογένεια των καροτενοειδών, και ευθύνεται για το κόκκινο χρώμα της. Το λυκοπένιο είναι αντιοξειδωτική ουσία, η οποία χαρίζει στη ντομάτας πολλές από τις ευεργετικές της ιδιότητες.
Περιέχει φλαβονοειδής ουσίες, οι οποίες βρίσκονται στο εσωτερικό της φλούδας της.
Ευεργετικές ιδιότητες της ντομάτας
Η λυκοπένη που περιέχει η ντομάτα έχει πλούσια αντιοξειδωτική δράση. Η ντομάτα είναι ίσως το πλουσιότερο τρόφιμο σε αυτήν την ουσία.
Περιέχει πολλές αντιοξειδωτικές ουσίες.
Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, λόγω βιταμίνης C.
Βελτιώνει τη λειτουργία του εντέρου, καθώς είναι πολύσια σε φυτικές ίνες.
Λόγω της μεγάλης ποσότητας νερού που διαθέτει, συντελεί στην αποτοξίνωση του οργανισμού και βοηθά στη δυσκοιλιότητα.
Δρα ενάντια στην εμφάνιση αθηροσκλήρωσης. Αυτό μπορεί να αποδοθεί κυρίως στο κάλιο, στη βιταμίνη Β6, στη νιασίνη και στο φολικό οξύ.
Συμβάλει στη μείωση της χοληστερίνης (λόγω νιασίνης).
Δρα ενάντια στην εμφάνιση υπέρτασης (λόγω καλίου).
Ιδιότητες λυκοπένης
Η λυκοπένη είναι μια χρωστική φυτοχημική ένωση, η οποία προσδίδει και το κόκκινο χρώμα στις ντομάτες. Σε μικρότερες περιεκτικότητες μπορεί να βρεθεί στο καρπούζι, στις φράουλες και στο γκρέιπφρουτ.
Έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και συμβάλει στη μείωση του κινδύνου προσβολής από διάφορες μορφές καρκίνου, όπως είναι του προστάτη, του μαστού, του παγκρέατος, του ενδομητρίου, του πρωκτού, του πνεύμονα.
Το λυκοπένιο, μέσω της αντιοξειδωτικής του δράσης, αποτρέπει την οξείδωση της αθηρογόνου χοληστερόλης LDL, που αποτελεί ένα από τα κύρια στάδια της διαδικασίας της αρτηριοσκληρωτικής βλάβης.
Συστάσεις για την καλύτερη απορρόφηση των αντοξειδωτικών της ντομάτας
Η απορρόφηση και η συγκέντρωση του λυκοπένιου φαίνεται να είναι υψηλότερη όταν η ντομάτα είναι μαγειρεμένη, για αυτό προτιμάτε να καταναλώνεται ψητές ντομάτες ή σάλτσες ντομάτας.
Επίσης, επειδή το λυκοπένιο, το β- καροτένιο, η βιταμίνη Α και η βιταμίνη E είναι λιποδιαλυτά συστατικά, καλό είναι πάντα να συνοδεύεται με μια κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο για καλύτερη απορρόφηση.