Ο Ορειβάσιος ή Οριβάσιος (περ. 320 – περ. 400) ήταν αρχαίος Έλληνας ιατρός και ιατρικός συγγραφέας. Υπήρξε ο προσωπικός ιατρός του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Ιουλιανού, του αποκαλούμενου και «Παραβάτη». Σπούδασε στην Αλεξάνδρεια με δάσκαλο τον ιατρό Ζήνωνα από την Κύπρο πριν ενσωματωθεί στην ακολουθία του Ιουλιανού.
Φωτογραφία: Ο πλίνθιος βρόχος όπως περιγράφεται από τον ιατρό Ηρακλά, ένας κόμβος για την επίδεση του κατάγματος των γνάθων. Η περιγραφή διασώζεται σε μία επανέκδοση από τον Ορειβάσιο.
Γνωρίζουμε ότι ήταν παρών στη στέψη του Ιουλιανού ως Αυτοκράτορα το 361 και ότι παρέμεινε στο πλευρό του μέχρι τον θάνατό του το 363. Στη συνέχεια, ο Ορειβάσιος κατέφυγε σε ξένες βασιλικές αυλές για ένα χρονικό διάστημα, αλλά αργότερα ανακλήθηκε από τον Αυτοκράτορα Ουάλη.
Τα κυριότερα έργα του Ορειβασίου, γραμμένα κατ’ απαίτηση του Ιουλιανού, είναι δύο συλλογές αποσπασμάτων έργων προγενέστερων ιατρών, μία συλλογή αποσπασμάτων του Γαληνού και οι Collectiones, μία μεγάλη συγκέντρωση αποσπασμάτων από ιατρικούς συγγραφείς του αρχαίου κόσμου. Το πρώτο από τα έργα αυτά έχει χαθεί ολοκληρωτικά και μόλις τα 25 από τα 70 ή 72 βιβλία των Collectiones διασώζονται. Τα πρώτα 5 από αυτά τα 25 βιβλία έχουν ως θέμα τη διατροφή[2].
Αρκετά αποσπάσματα προγενέστερων συγγραφέων που περιέχονται στο έργο αυτό θα είχαν χαθεί διαφορετικά. Ανάμεσα σε αυτά είναι και η αρχαιότερη γνωστή περιγραφή ενός κόμβου που συνοδεύεται από σχέδιο, αυτή του πλίνθιου βρόχου από τον Έλληνα ιατρό Ηρακλά[3][4].
Σύμφωνα με τον θρύλο που παραδίνει ο Αρειανός ιστορικός Φιλοστόργιος, το 362, ως απεσταλμένος του Αυτοκράτορα Ιουλιανού του Παραβάτη, ο Ορειβάσιος επισκέφθηκε το Μαντείο των Δελφών, που βρισκόταν πλέον λεηλατημένο από τους θησαυρούς του και σε άθλια κατάσταση, προσφέροντας τα δώρα και τις υπηρεσίες του Αυτοκράτορά του στον ναό και λαμβάνοντας σε ανταπόδοση μία από τις τελευταίες απαντήσεις από τη δελφική Πυθία, την εξής:
Εἴπατε τῷ βασιλεῖ, χαμαὶ πέσε δαίδαλος αὐλά,
οὐκέτι Φοῖβος ἔχει καλύβην, οὐ μάντιδα δάφνην,
οὐ παγὰν λαλέουσαν, ἀπέσβετο καὶ λάλον ὕδωρ.
Και σε μεταφορά στα Νέα Ελληνικά:
Πείτε στον βασιλιά, το μεγαλόπρεπο μέγαρο έπεσε στο έδαφος.
Ο Φοίβος δεν έχει πια την κατοικία του, ούτε τη δάφνη που προφητεύει,
ούτε την πηγή που μιλάει. Και το νερό που μιλάει έχει στερέψει κι αυτό.
— Passio Artemii 96.1284.45-7, Cedrenus 1.532.8-10)
Αυτή η φράση έχει χαρακτηρισθεί ως «ένα από τα λίγα κείμενα, που υπάρχουν στην παγκόσμια φιλολογία, που ηχούν τόσο σπαρακτικά και σαν πένθιμο σήμαντρο σημαίνουν το τέλος ενός κόσμου».[5]
Ωστόσο, η γνησιότητά της έχει αμφισβητηθεί έντονα από σύγχρονους ιστορικούς. Μερικοί από αυτούς τη θεωρούν εφεύρημα ενός μονοθεϊστή συγγραφέα με σκοπό να δείξει τη ματαιότητα της πίστεως του Ιουλιανού στα μαντεία των ειδωλολατρών. Άλλοι θεωρούν ότι πρόκειται για παρεφθαρμένη μορφή κλήσεως για βοήθεια, διατυπωμένης με δόση υπερβολής, από ιερείς του Μαντείου ή τον ίδιο τον Ορειβάσιο, σε μορφή επιγράμματος.[6][7][8]
Σημειώσεις
1. http://www.treccani.it/enciclopedia/oribasio/.
2. Mark Grant, Roman Cookery, εκδ. Serif, Λονδίνο 2008). [1]
3. Miller, Lawrence G. (1945). «The Earliest (?) Description of a String Figure». American Anthropologist, New Series 47 (3): 461–462. doi:10.1525/aa.1945.47.3.02a00190.
4. Day, Cyrus L. (1967). Quipus and Witches’ Knots. Lawrence, Kansas: University of Kansas Press, σελ. 86–89, 124–126.
5. Άγγελος Σ. Βλάχος, Πυθίας παραληρήματα, Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ, 1983, σελ. 218.
6. Υποσημείωση στο Philostorgius – Church History (μτφρ., εισαγωγή και σχόλια: Philip R. Amidon), Society of Biblical Literature, 2007, σελ. 88. ISBN 1-589-83215-9.
7. Jennifer Nimmo Smith (2001), A Christian’s Guide to Greek Culture: the Pseudo-Nonnus Commentaries on Sermons 4, 5, 39 and 43 by Gregory of Nazianzus, Liverpul University Press, σελ. xv.
8. R. L. Rike, Apex Omnium – Religion in the Res Gestae of Ammianus, University of California Press, 1987, σελ. 65. ISBN 0-520-05858-5.
[wikipedia]