Ο Τζοβάνι Μπατίστα Ριτσιόλι (Giovanni Battista Riccioli, Φερράρα 17 Απριλίου 1598 – Μπολόνια 25 Ιουνίου 1671) ήταν Ιταλός αστρονόμος, που ανήκε στο θρησκευτικό τάγμα των Ιησουιτών από το 1614. Υπήρξε ο πρώτος άνθρωπος που μέτρησε την επιτάχυνση ενός σώματος σε ελεύθερη πτώση.
Στις αστρονομικές του μελέτες συνεργάσθηκε συχνά με τον Φραντσέσκο Μαρία Γκριμάλντι. Το σημαντικότερο έργο του θεωρείται το Almagestum novum (1651). Από θρησκευτική αναγκαιότητα αντιτάχθηκε στις απόψεις του Κοπέρνικου (Ηλιοκεντρική θεωρία), αλλά τόνισε την αξία της «ως απλής υποθέσεως».
Με τον Γκριμάλντι μελέτησαν πολύ τη Σελήνη, και σε αυτούς οφείλονται τα περισσότερα ονόματα των χαρακτηριστικών της σεληνιακής επιφάνειας (κρατήρων, κλπ.). Επίσης, ο Ριτσιόλι παρατήρησε τον Κρόνο και υπήρξε ο πρώτος που σημείωσε ότι ο Μιζάρ είναι διπλός αστέρας.
Παρά τη δεδηλωμένη αντίθεσή του στη θεωρία του Κοπέρνικου, ο Ριτσιόλι έδωσε το όνομά του σε ένα πολύ μεγάλο κρατήρα της Σελήνης, και σε άλλους κρατήρες έδωσε τα ονόματα οπαδών της ηλιοκεντρικής θεωρίας (Κέπλερ, Γαλιλαίος, κλπ.). Κοντά σε αυτούς οι Ριτσιόλι και Γκριμάλντι επέλεξαν τους κρατήρες στους οποίους έδωσαν τα δικά τους ονόματα, ενώ κρατήρες που τους βάφτισαν με τα ονόματα άλλων Ιησουιτών αστρονόμων βρίσκονται σε άλλο μέρος της Σελήνης, κοντά στον κρατήρα Τύχωνα. Αυτές οι επιλογές θεωρούνται από μερικούς ως κρυφή συμπάθεια για το ηλιοκεντρικό σύστημα, την οποία ως Ιησουίτης δεν μπορούσε να εκφράσει δημοσίως.
Μεταξύ των ετών 1644 και 1656 ο Ριτσιόλι πραγματοποίησε τοπογραφικές μετρήσεις με τον Γκριμάλντι, προσδιορίζοντας τιμές για την περιφέρεια της Γης. Ωστόσο, αδυναμίες της μεθόδου τους προκάλεσαν σφάλματα μεγαλύτερα στο μήκος της μοίρας ενός μεσημβρινού από ό,τι είχε ο Σνέλλιους λίγα χρόνια νωρίτερα: το σφάλμα του Σνέλλιους ήταν 4 km, ενώ του Ριτσιόλι πάνω από 10 km (Hoefer 1873).
Εκτός από το Almagestum novum, άλλα συγγράμματα του Ριτσιόλι είναι τα εξής:
Geographiae et hydrographiae reformatae libri (1661)
Astronomia reformata (1665)
Chronologia reformata (1669)
Tabula latitudinum et longitudinum (εκδόθηκε μεταθανάτια, το 1689).