Το Απόσπασμα Αιγαίου προετοιμαζόταν για μια μεγάλης κλίμακας καταδρομική επιχείρηση στη Σύμη, αρχές του Ιουλίου του 1944. Η πλωτή Βάση Καταδρομών, μεθορμίστηκε στον όρμο Μπαλισού και στη συνέχεια στον όρμο Λόστα των Μικρασιατικών ακτών, απέναντι απ’ το νησί. Εκεί πήγε μαζί με επιτελείς του και ο διοικητής της βρετανικής Δύναμης 142 που δεν ήταν άλλος από το διοικητή της βρετανικής Ταξιαρχίας Καταδρομών.
Οι Τούρκοι τότε έκαναν τον “ψόφιο κοριό” και δεν τολμούσαν να πλησιάσουν τα τμήματα τόσο του Ιερού Λόχου, όσο και των Βρετανών. Που και που, εμφανιζόταν κανένας χωροφύλακας ή λιμενοφύλακας με βάρκα, που φοβισμένος εισέπραττε μερικά τσιγάρα και εξαφανιζόταν. Βέβαια οι τουρκικές αρχές, ήταν “και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ”, επιτρέποντας σε Γερμανούς πράκτορες να “αλωνίζουν” τα παράλιά τους για συλλογή πληροφοριών. Καραδοκούσαν για το κέρδος με την πλευρά του τελικού νικητή.
Αλλά ας γυρίσουμε στην καταδρομή. Η επιχείρηση θα ήταν διακλαδική με τη συμμετοχή δυνάμεως του Ιερού Λόχου, τμημάτων των SBS και πλωτών μέσων του Ναυτικού. Την διοίκηση και τον έλεγχο της επιχείρησης ανέλαβε ο Βρετανός Ταξίαρχος.
Η λεπτομερής σχεδίαση της επιχείρησης που είχε σαν σκοπό την εξουδετέρωση της γερμανο-ιταλικής φρουράς, την καταστροφή των εχθρικών εγκαταστάσεων και την κατάληψη ή ανατίναξη των πλωτών τους μέσων, απαιτούσε ακριβείς και “νωπές” πληροφορίες και γι αυτό στάλθηκαν περίπολοι αναγνώρισης. Παράλληλα ενισχύθηκε το Απόσπασμα με ομάδα πολυβόλων, ομάδα όλμων και διαβιβαστές για να ολοκληρώσει την τακτική του συγκρότηση. Η καταδρομική δύναμη τελικά συγκροτήθηκε από 154 Ιερολοχίτες και 139 SBS.
Το νησί, με έδαφος ξερό βραχώδες και με χαμηλή κυρίως βλάστηση, εκτός από κάποια σημεία με πεύκα και κυπαρίσσια στα ψηλότερα σημεία του, ήταν καλά οργανωμένο από δύναμη Λόχου (+), 175 Ιταλών και 20 Γερμανών των οποίων η κεντρική Στρατιωτική Διοίκηση με διοικητή Γερμανό Στρατηγό, βρισκόταν στη Ρόδο.
Διαπιστώθηκε ότι υπήρχε η παρακάτω δύναμη:
– Λόχος 80 Ιταλών και 14 Γερμανών στο κάστρο της πόλης,
– μία διμοιρία 30 Ιταλών στην αποβάθρα πίσω απ’ το λιμεναρχείο σαν φρουρά ασφαλείας του λιμανιού και από αυτούς, μία ομάδα 10 Ιταλών με 2 Γερμανούς, βρίσκονταν στο λιμενοβραχίονα του λιμανιού.
– μία διμοιρία 25 Ιταλών στον Άγιο Φανούριο, ένα ύψωμα με το ομώνυμο εκκλησάκι,1500 μέτρα νοτιοδυτικά της πόλης, που εξασφάλιζε αποθήκες πυρομαχικών της φρουράς του νησιού.
– μία διμοιρία ενισχυμένη, αποτελούμενη από 40 Ιταλούς και 4 Γερμανούς στον Πανορμίτη νοτιοδυτικά του νησιού, που εξασφάλιζε το υποθαλάσσιο τηλεφωνικό καλώδιο με Ρόδο.
– δύο εξοπλισμένα γερμανικά πλοιάρια HMS με το πλήρωμά τους βρίσκονταν στο λιμάνι.
Όλα τα εχθρικά τμήματα διέθεταν οπλοπολυβόλα και πολυβόλα των 8 και των 20 χιλ. Στο λιμενοβραχίονα υπήρχε και ένα πυροβόλο των 75 χιλ. Όλες οι εγκαταστάσεις τους προστατεύονταν από συρματοπλέγματα και νάρκες κατά προσωπικού. Υπήρχε σχέδιο ασφαλείας με εκπομπή περιπόλων και εγκατάσταση ενεδρών και ακροαστικών φυλακίων το βράδυ. Είχαν θορυβηθεί από τις αλλεπάλληλες καταδρομές στ’ άλλα νησιά του Αιγαίου, και λάμβαναν πιο έντονα μέτρα ασφαλείας.
Το σχέδιο ενεργείας της καταδρομικής δύναμης, με βάση τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν προέβλεπε την συγκρότηση τριών μικτών (ελληνοβρετανικών) καταδρομικών συγκροτημάτων:
– Κύρια Δύναμη με 90 Ιερολοχίτες και 23 Βρετανούς SBS, με ΑΝΣΚ (Αντικειμενικό Σκοπό), την πόλη της Σύμης. Επικεφαλής ό Αντισυνταγματάρχης Τριανταφυλλάκος. Θα κτυπούσαν το κάστρο, το σπίτι του διοικητού και το Τελωνείο και θα καταλάμβαναν την πόλη. Ακτή απόβασης η Αγία Μαρίνα.
– Δύναμη Νότου με 36 Ιερολοχίτες και 22 SBS με ΑΝΣΚ τον Πανορμίτη. Επικεφαλής ο Βρετανός Λοχαγός Macbeth. Διμοιρίτης των Ιερολοχιτών, ο Υπολοχαγός Παπαδόπουλος. Θα απομόνωναν την φρουρά και κατ’ επέκταση το νησί, με κόψιμο της τηλεφωνικής γραμμής που τους συνέδεε με Σύμη αλλά και του υπόγειου τηλεφωνικού καλωδίου που ερχόταν από Ρόδο. Παράλληλα θα έστηναν παρατηρητήριο στο ύψωμα Τούρλος για έγκαιρη προειδοποίηση εχθρικής ναυτικής ή αεροπορικής παρουσίας. Ακτή Απόβασης ο όρμος Φανερωμένης.
– Δυτική Δύναμη με 31 Ιερολοχίτες και 21 SBS με ΑΝΣΚ τον Άγιο Φανούριο. Διμοιρίτης των Ιερολοχιτών ήταν ο Υπολοχαγός Αυλητής. Επικεφαλής ο Βρετανός Λοχαγός Kleins. Ακτή απόβασης ο όρμος Τόλι.
Η Δυτική Δύναμη θα προαπέστελνε περίπολο αναγνώρισης 7 ανδρών και η Κυρία Δύναμη όπως και η Δύναμη Νότου, 3 ανδρών. Οι περίπολοι θα διείσδυαν μία νύκτα ενωρίτερα με σκοπό την αναγνώριση δρομολογίου από ακτή αποβάσεως μέχρι τους χώρους εξορμήσεως και την εξασφάλιση της ακτής για την υποδοχή της αντίστοιχης καταδρομικής δύναμης. Την όλη καταδρομική δύναμη θα την υποστήριζε από τη θάλασσα στολίσκος 5 ακταιωρών ML, ενώ άλλες 12 ακταιωροί και ακτοφυλακίδες θα χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά της όλης δύναμης. Σαν ώρα “Η” δεν είχε καθοριστεί συγκεκριμένος χρόνος, αλλά τα δύο βόρεια τμήματα θα ξεκινούσαν αμέσως μετά τα πρώτα βλήματα όλμου που θα “έπεφταν” εναντίον του κάστρου, ενώ για το νότιο τμήμα με σήμα μέσω ασυρμάτου.
Πάντοτε μικτά τμήματα, Έλληνες και Βρετανοί μαζί. Γιατί; Ίσως γιατί είχε διασαλευτεί η εμπιστοσύνη των Βρετανών προς τους Έλληνες, μετά τα θλιβερά “αντιστασιακά” κινήματα που συνέβησαν λίγους μήνες πριν, μέσα στον ελληνικό στρατό, στη Μέση Ανατολή . Ίσως όμως και γιατί ήθελαν να βεβαιωθούν για την μαχητική ικανότητα του Ιερού Λόχου, πριν αποχωρήσουν οριστικά από το Αιγαίο, για να στραφούν σε άλλη περιοχή επιχειρήσεων. Η Σύμη ήταν η τελευταία μεγάλη αποστολή των SBS στο Αιγαίο. Ότι και αν ήταν, η μαχητική δράση των Ιερολοχιτών δεν τους άφησε κανένα περιθώριο δυσπιστίας.
Τη νύκτα 12/13 Ιουλίου 1944, οι περίπολοι αναγνώρισης διείσδυσαν στο νησί και το βράδυ στις 0100 της 14 Ιουλίου , αποβιβάσθηκαν όλα τα τμήματα στις προκαθορισμένες ακτές κανονικά, εκτός από τη Δυτική Δύναμη του Αγίου Φανουρίου. Εκεί, κατά την αποβίβαση από ακταιωρό σε ελαστική λέμβο, 2 Ιερολοχίτες με όλο τους το φόρτο, έχασαν την ισορροπία τους και έπεσαν στο νερό, με αποτέλεσμα δυστυχώς να πνιγούν. Δεν θα φόραγαν σωσίβια ή αν είχαν, δεν τους κράτησαν στην επιφάνεια του νερού. Να γιατί χρειάζεται εξαντλητική λεπτομέρεια σε μέτρα ασφαλείας!
Πριν ξημερώσει, την 0500 ώρα, τα τμήματα χωρίς να γίνουν αντιληπτά, βρίσκονταν στους προκαθορισμένους χώρους εξόρμησης. Την 0645 άρχισε η προσβολή των στόχων με πυρά και εκδηλώθηκε η επίθεση όλων.
Στο βόρειο τομέα μετά από ταχεία βολή όλμων και πυρά πολυβόλων, οι κομάντος επιτέθηκαν παράλληλα και στο κάστρο και στο λιμενοβραχίονα. Ο εχθρός αιφνιδιάστηκε αρχικά αλλά συνήλθε και άρχισε να αντιδρά και αυτός με πυρά πολυβόλων και όλμων. Παράλληλα πέντε βρετανικές ακταιωροί επιχείρησαν να εισέλθουν στο λιμάνι, δεχόμενες πυρά από τα γερμανικά πλοιάρια που δεν μπόρεσαν να απαγκιστρωθούν και να φύγουν. Η μάχη στην πόλη έγινε πιο έντονη. Το κάστρο περισφίχτηκε.
Η Δυτική Δύναμη κατέλαβε εύκολα τον στόχο της στον Άγιο Φανούριο και άρχισε να κατεβαίνει με συλληφθέντες αιχμάλωτους προς το λιμάνι γύρω στις 0900. Συνέχισε αγώνα από σπίτι σε σπίτι με υποχωρούντες Ιταλούς, μέχρι και το μώλο, όπου κατελήφθησαν μετά από μάχη και τα γερμανικά πλοιάρια.
Στις 0930 εμφανίσθηκαν 2 γερμανικά υδροπλάνα που πέταξαν πάνω από το νησί γι’ αναγνώριση και απομακρύνθηκαν προς Ρόδο, για να επανεμφανιστούν κοντά στις 1200, συνοδευόμενα από ζεύγος καταδιωκτικών, που άρχισαν να πολυβολούν θέσεις των κομάντος, χωρίς σοβαρό αποτέλεσμα.
Στο μεταξύ ο Βρετανός Ταξίαρχος που αποβιβάστηκε στο λιμάνι με τους επιτελείς στις 1000, έστειλε στις 1230 “κήρυκες”, για να πείσει τη φρουρά του κάστρου να παραδοθεί. Η διαπραγμάτευση έγινε και η φρουρά παραδόθηκε χωρίς όρους.
Και στον Πανορμίτη, τα πράγματα πήγαν πολύ καλά. Η ιταλική φρουρά αιφνιδιάστηκε, έφυγαν από το μοναστήρι του Αρχάγγελου και συγκεντρώθηκαν στην νότια χερσόνησο που είχαν οχυρωματικά έργα. Από εκεί προέβαλαν αντίσταση με πυρά μέχρι το μεσημέρι. Με σημείωμα παρότρυνσης που έστειλε ο Έλληνας Ιερολοχίτης Υπολοχαγός και αναγνωρίζοντας ότι δεν έχουν ελπίδα διαφυγής, κατέθεσαν τα όπλα και παραδόθηκαν.
Όλα έγιναν όπως είχαν σχεδιαστεί. Καταστράφηκαν σε όλο το νησί εχθρικές επικοινωνίες, σκάφη υπό επισκευή στο νεώριο, αποθήκες πυρομαχικών, οπλισμού, οχυρώσεις και ό,τι άλλο μπορούσε ν’ αχρηστευθεί. Οι καταστροφείς το υπερευχαριστήθηκαν! Οι αιχμάλωτοι οδηγήθηκαν στις πλησιέστερες παραλίες και επιβιβάσθηκαν σε ακταιωρούς για να μεταφερθούν στη Βάση Καταδρομών και από εκεί γραμμή για Παλαιστίνη.
Οι απώλειες των Γερμανοϊταλών ήταν:
Βόρειος τομέας: Νεκροί 8, Τραυματίες 15, Αιχμάλωτοι101
Δυτικός Τομέας: Νεκροί 1, Αιχμάλωτοι 18
Νότιος Τομέας: Τραυματίες 2, Αιχμάλωτοι 33
Από πλευράς καταδρομικής δύναμης οι απώλειες συνολικά ήταν: Νεκροί 2 (οι Ιερολοχίτες που πνίγηκαν) Τραυματίες 11 (7 Ιερολοχίτες και 4 SBS).
Η Δύναμη έμεινε μέχρι το βράδυ και στις 2200, επιβιβάστηκαν στα πλοιάρια για να επιστρέψουν στη Βάση, αφού ξεφόρτωσαν 20 τόνους τρόφιμα και μοίρασαν στους κατοίκους. Πήραν μαζί τους και τα 2 γερμανικά πλοιάρια. Άφησαν όμως και κάτι: Μία περίπολος SBS παρέμεινε για να εξακριβώσει τις προθέσεις του αντίπαλου.
Πράγματι την επόμενη ημέρα το πρωί, έφτασε γερμανική δύναμη με πλωτά και επιχείρησε να κατέβει στο λιμάνι. Οι SBS άρχισαν να τους βάλουν, και αναγκάστηκαν να φύγουν για να πάνε στον Πανορμίτη ν’ αποβιβασθούν. Ακολούθησε βομβαρδισμός της πόλης από γερμανικά αεροσκάφη, τα οποία δεν δίστασαν να βομβαρδίσουν και μέσα στον απέναντι τουρκικό όρμο Πεντζίκ, όπου είχε καταφύγει η Καταδρομική Δύναμη μετά την αποχώρησή της. Η περίπολος των SBS, μετά την επιβεβαίωση της αποβίβασης των Γερμανών, έφυγε με πλωτό.
Η καταδρομή στη Σύμη θεωρείται μία από τις πιο πετυχημένες μεγάλης κλίμακας, όπου η σωστή σχεδίαση και ο άριστος συντονισμός όλων των τμημάτων, έπαιξαν καταλυτικό ρόλο. Ήταν ένα γερό κτύπημα για τον κατακτητή! Άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι έφτασε η αρχή του τέλους τους.
Τα νησιά δεν ήταν σίγουρα με τις φρουρές που είχαν. Διαπιστώθηκε περίτρανα ότι ειδικά τμήματα, κατάλληλα εξοπλισμένα και εκπαιδευμένα μπορούν να διεισδύσουν και να προκαλέσουν μεγάλη ζημιά στον αντίπαλό τους, στο νησιωτικό χώρο του Αιγαίου.
Το Απόσπασμα Αιγαίου, “ξελάσπωσε” την κακή φήμη που είχε δημιουργηθεί για την “στάση” των Ελλήνων στη Μέση Ανατολή, σε περίοδο παγκόσμιου πολέμου. Ο Τσιγάντες, έστειλε σήμα με συγχαρητήρια!
Ακολούθησαν μετά τη Σύμη περιπολίες και αναγνωρίσεις, σε άλλα νησιά του Αιγαίου και σχεδιάστηκαν νέες καταδρομικές ενέργειες. Στο μεταξύ οι Γερμανοί δεν έμειναν άπρακτοι! Με τους πράκτορές τους στη Μ. Ασία, ήξεραν για την “Πλωτή Βάση” στο Μπαλισού. Προκάλεσαν μεγάλη πυρκαϊά στη χερσόνησο της Αλικαρνασσού προς το τέλος Ιουλίου 1944 και ανάγκασαν την μετακίνηση του Αποσπάσματος από εκεί.
Οι Ιερολοχίτες, μεταφέρθηκαν στον όρμο Ντερεμέν για να συνεχίσουν το έργο τους, ενώ δεν σταμάτησαν τις αποστολές περιπόλων αναγνώρισης. Ο αγώνας για την απελευθέρωση της πατρίδας συνεχιζόταν!
ΠΗΓΗ: “Ο Ελληνικός Στρατός στη Μέση Ανατολή (1941-1945) ΓΕΣ/ΔΙΣ