Του Γιώργου Βενετσάνου
Υπάρχουν μέρη στον τόπο μας με βαριά ιστορία, που όμως είτε δεν τα γνωρίζουμε, είτε τα προσπερνάμε αδιάφορα. Μια τέτοια περίπτωση είναι η αρχαία πόλη της Ελεύθερνας στην Κρήτη, Ο αρχαιολογικός χώρος καταλαμβάνει μια οδοντωτή κορυφογραμμή του Ψηλορείτη, σε ύψος 380 μέτρων. Πρόκειται για μια ευρύτερη περιοχή κατοίκησης, οι κύριοι πυρήνες της οποίας, βρίσκονται σε δύο υψώματα: το λόφο του Πρινέ (Αρχαία Ελεύθερνα) και και στις ανατολικές υπώρειες του ίδιου λόφου στη θέση Κατσίβελος, του σημερινού χωριού Ελεύθερνα. Εδώ ειδικά στο βόρειο τμήμα της ακρόπολης στην κορυφή του λόφου οικοδομικά λείψανα υπάρχουν από τους ρωμαϊκούς και παλαιοχριστιανικούς χρόνους.
Στη θέση αυτή τοποθετείται ο διαχρονικός πυρήνας της αρχαίας πόλης, όπως μαρτυρούν αρχιτεκτονικά λείψανα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, ένας κλίβανος γεωμετρικών χρόνων, ένα αρχαϊκό ιερό με πιθανότατα διαχρονική συνέχεια, καθώς και ρωμαϊκά και παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά κτίσματα.
Μνημεία και υλικά κατάλοιπα βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την περιοχή, όπως τμήμα οχυρωματικού πύργου αναλημματικοί τοίχοι της ελληνιστικής περιόδου, ρωμαϊκά οικοδομήματα, μια παλαιοχριστιανική βασιλική και διάφορα άλλα κτίρια, με χρήση από τους ελληνιστικούς έως και τους βυζαντινούς χρόνους, επίσης υπάρχουν οι μεγάλων διαστάσεων υδατοδεξαμενές κάτω και δυτικά από τον οχυρωματικό πύργο, νεκροπόλεις κυρίως των ρωμαϊκών χρόνων και μια εντυπωσιακη λίθινη γέφυρα από τα ελληνιστικα χρόνια βόρεια του λόφου Πρινέ.
Οι ανασκαφές έφεραν στο φως ευρήματα διαφόρων χρονολογικών φάσεων, από τη υπονεολιθική περίοδο μέχρι τα χρόνια του Βυζαντίου, νομίσματα, επιγραφές, αντικείμενα από πολύτιμα υλικά, γλυπτά, αντικείμενα από την Ανατολή, γυάλινα αγγεία, και αρκετα αλλα, που ομως δεν παυουν να ειναι ακρως ενδιαφεροντα και σημαντικα για την ιστορια του τοπου και της χωρας μας.
Ο πύργος στην ακρόπολη
Το μουσείο
Ευρήματα τα οποία μπορείτε να τα θαυμάσετε και να ενημερωθείτε για την πλούσια ιστορία της περιοχής στο αρχαιολογικό της μουσείο που είναι ένα εντυπωσιακό κτίριο που μοιάζει με καταφύγιο, σαν μια νοητή κιβωτό για τα οσα σπουδαια αντικειμενα φιλοξενεί στο εσωτερικο του αποτελώντας ένα κόσμημα για την περιοχή.
Τμήμα ελεφαντόδοντου, με χαραγμένες σκηνές από τα Ομηρικά Έπη.
Ένα σημαντικής σημασίας εύρημα που φιλοξενεί του μουσείο στις αίθουσες είναι “η κόρη της Ελεύθερνας (στο μουσείο εκτίθεται ο κορμός της), που έχει στενή ομοιότητα με ένα αριστούργημα δαιδαλικής τεχνοτροπίας την διάσημη Κυρία της Ωσέρ, η οποία βρίσκεται στο μουσείο του Λούβρου και είναι κατασκευασμένη από τον ίδιο ασβεστόλιθο, που οι εργαστηριακές εξετάσεις μικροσκοπικές και χημικές απέδειξαν ότι προέρχεται από την περιοχή της Ελεύθερνας, μην αφήνοντας έτσι καμιά αμφιβολία για την προέλευση και των δύο αγαλμάτων.
Απεικονίζεται είτε μια Κόρη (νεαρή γυναίκα), είτε μια αρχαϊκή θεά, ίσως η θεά Περσεφόνη σε όρθια στάση, το αριστερό της χέρι είναι κατά μήκος του σώματος, ενώ το δεξί είναι λυγισμένο στο στήθος σε χειρονομία, πιθανόν προσευχής. Έχει τη στενή μέση μιας Μινωικής – Μυκηναϊκής θεάς, που φορεί πέπλο, με φαρδιά ζώνη και επίβλημα στους ώμους. Όσο για τα στυλιζαρισμένα μαλλιά της αυτά μας δείχνουν
αιγυπτιακή επιρροή. Στο ωοειδές σε σχήμα πρόσωπο της, βλέπουμε ένα ήπιο και ανεπαίσθητο χαμόγελό, το οποίο πλησιάζει σε αυτό που οι αρχαιολόγοι γνωρίζουν ως «αρχαϊκό μειδίαμα».
Η κόρη της Ελεύθερνας
Όπως είπαμε πρόκειται για ένα σημαντικό μουσειακό χώρo κατασκευασμένο με την σύγχρονη μουσειολογία και εύγε σε όσους βοήθησαν να γίνει πράξη. Τα εύγε όμως σταματούν εδώ και αυτό γιατί στην περιοχή του αρχαίου πύργου η πληροφοριακή ταμπέλα που μας υποδέχεται στην είσοδο είναι δυσανάγνωστη, ενώ αυτή που υπάρχει μπροστά από τον πύργο είναι τελείως φθαρμένη, όσο για το μουσείο το να το βρει κάποιος επισκέπτης που δεν γνωρίζει την περιοχή είναισκέτη περιπέτεια και αν αυτό γίνεται με δροσούλα ίσως να είναι και ευχάριστο, όταν όμως χτυπά ο ήλιος 40ρια, ε τότε φασκελοκουκούλωστα.
Η αδιαφορία των αρμόδιων δύστυχος βγάζει μάτι. Ρωτώντας τους υπαλλήλους του μουσείου απάντησαν ότι το έχουμε πει στους αρμοδίους άλλα… Αυτό λέω και εγώ αλλά, δεν υπάρχουν πουθενά ταμπέλες να σε καθοδηγήσουν προς τα που
βρίσκεται, όταν ρωτάς τους ντόπιους σου λένε τράβα ευθεία και θα το δεις, μόνο που μεσολαβούν αρκετές διασταυρώσεις και όταν φτάσεις μπροστά τους πρέπει να το παίξεις κορώνα -γράμματα μια και δεν ξέρεις που να πας, για να μην πούμε για
την επικινδυνότητα του δρόμου, αφού οι ταμπέλες της τροχαίας, στα σημεία που υπάρχουν φουρκέτες και θα έπρεπε να σε προειδοποιούν, είναι κρυμμένες πίσω από την πυκνή βλάστηση, με κίνδυνο να βρεθεί οποίος δεν προσέξει στο φαράγγι.
Ευελπιστώ αυτό το άρθρο να βοηθήσει έτσι ώστε αυτές οι αστοχίες να διορθωθούν και μάλιστα όσο το δυνατόν συντομότερο μιας και δεν χρειάζονται παρα ελαχιστα χρηματα και καλη θεληση απο οσους ευθυνονται, για να μην ρεζιλεύεται η πολιτεία πρώτα από όλα στους ίδιους τους Έλληνες πολίτες και κατά επέκταση ως χώρα, σε όσους μας επισκέπτονται.