Ο Πιέρ ντε Φρεντύ, Βαρόνος ντε Κουμπερτέν (γαλλικά: Pierre de Frédy, Baron de Coubertin, 1 Ιανουαρίου 1863 – 2 Σεπτεμβρίου 1937) ήταν Γάλλος παιδαγωγός και ιστορικός. Ήταν περισσότερο γνωστός ως ο ιδρυτής και πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής και ως ο πατέρας των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.
Γεννημένος από μια γαλλική αριστοκρατική οικογένεια, έγινε ακαδημαϊκός και μελέτησε μια ευρεία γκάμα θεμάτων, κυρίως την εκπαίδευση και την ιστορία. Αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών του Παρισιού με πτυχίο στην νομική και στις δημόσιες σχέσεις. Βρισκόταν στην Sciences Po όταν συνέλαβε την ιδέα των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων.
Το μετάλλιο Πιερ ντε Κουμπερτέν (γνωστό ως μετάλλιο Κουμπερτέν ή μετάλλιο True Spirit of Sportsmanship) είναι ένα βραβείο που δίνει η ΔΟΕ στους αθλητές που υποστηρίζουν το πνεύμα της αθλητικής διοργάνωσης στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Γεννήθηκε στο Παρίσι από αριστοκρατική οικογένεια και ήταν το τέταρτο παιδί του Charles Louis de Frédy, βαρόνου ντε Κουμπερτέν, και της Marie-Marcelle Gigault de Crisenoy. Η οικογενειακή παράδοση υποστήριζε ότι το όνομα Frédy είχε εμφανιστεί για πρώτη φορά στην Γαλλία στις αρχές του 15ου αιώνα και ότι ο πρώτος καταγεγραμμένος τίτλος ευγενείας που αποδόθηκε στην οικογένεια δόθηκε από τον Λουδοβίκο XI σε έναν πρόγονο της οικογένειας, που ονομαζόταν και αυτός Pierre de Frédy, το 1477. Άλλα παρακλάδια του οικογενειακού δέντρου του ντε Κουμπερτέν προχώρησαν ακόμα περισσότερο στην γαλλική ιστορία και υποστήριξαν ότι οι πρόγονοι και των δυο γονιών του περιλάμβαναν ευγενείς, στρατιωτικούς ηγέτες και συνεργάτες των διαφόρων βασιλιάδων της Γαλλίας.
Ο πατέρας του Charles ήταν ένας σθεναρός βασιλιάς και ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης. Τα έργα του εκτέθηκαν και έλαβαν βραβεία στα παριζιάνικα σαλόνια, τουλάχιστον σε εκείνα τα χρόνια που δεν απουσίαζαν οι διαμαρτυρίες για την γρήγορη άνοδο του Ναπολέοντα στην εξουσία. Οι πίνακές του συχνά επικεντρώνονταν σε θέματα σχετικά με την ρωμαιοκαθολική εκκλησία και τον κλασικισμό, θέματα που αντανακλούσαν τα πράγματα τα οποία θεωρούσε σημαντικότερα. Σε ένα μετέπειτα αυτοβιογραφικό έργο, με τον τίτλο Le Roman d’un rallié, ο Κουμπερτέν περιγράφει την σχέση του και με τους δυο γονείς του, η οποία είχε κάπως διαταραχθεί κατά την διάρκεια της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας. Τα απομνημονεύματά του παρουσίασαν περισσότερες πληροφορίες και περιέγραψαν ως σημαντική στιγμή της ζωής του την απογοήτευσή του κατά την συνάντησή του με τον Henri, κόμη του Chambord, τον οποίο ο γηραιότερος Κουμπερτέν θεωρούσε ως τον νόμιμο βασιλιά.
Ο Κουμπερτέν μεγάλωσε σε μια εποχή βαθιάς αλλαγής στην Γαλλία : γνώρισε την ήττα της Γαλλίας στον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο, την Παρισινή Κομμούνα και την ίδρυση της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας αλλά και την υπόθεση Ντρέϋφους. Ωστόσο ενώ τα γεγονότα αυτά αποτέλεσαν το σκηνικό της παιδικής του ηλικίας, οι εμπειρίες του στο σχολείο ήταν το ίδιο μορφοποιητικές. Τον Οκτώβριο του 1874, οι γονείς του εντάχθηκαν στο σχολείο Ιησουϊτών με τον τίτλο Externat de la rue de Vienne, το οποίο δεν είχε διαμορφωθεί πλήρως κατά τα πέντε πρώτα χρόνια της συμμετοχής της οικογένειας Κουμπερτέν σε αυτό. Ενώ πολλοί από τους μαθητές του εν λόγω σχολείου ήταν φοιτητές, ο Κουμπερτέν συμμετείχε στο σχολείο υπό την επίβλεψη ενός Ιησουΐτη ιερέα, για τον οποίο οι γονείς του πίστευαν ότι θα μπορούσε να μεταδώσει στον νεαρό Κουμπερτέν μια ισχυρή ηθική και θρησκευτική εκπαίδευση. Ο Κουμπερτέν ήταν ένας από τους τρεις κορυφαίους σπουδαστές στην τάξη του και ένας από τους αξιωματικούς της ελίτ του σχολείου, ελίτ η οποία αποτελούνταν από τα καλύτερα και λαμπρότερα μυαλά της εποχής. Αυτό υποδηλώνει ότι παρά την ανυπακοή του στο σπίτι, ο Κουμπερτέν προσαρμόστηκε καλά στις αυστηρές δυσκολίες της εκπαίδευσης των Ιησουϊτών.
Ως αριστοκράτης, ο Κουμπερτέν είχε μια ποικιλία επιλογών για σταδιοδρομία από τις οποίες μπορούσε να επιλέξει, μεταξύ των οποίων κάποιες σημαντικές θέσεις στον στρατό ή την πολιτική. Ωστόσο επέλεξε να ακολουθήσει μια καριέρα ως διανοούμενος, να σπουδάσει και να γράψει πάνω σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων – συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης, της ιστορίας, της λογοτεχνίας και της κοινωνιολογίας.
Εκπαιδευτική φιλοσοφία
Το θέμα που φαίνεται να ενδιαφέρει περισσότερο τον Κουμπερτέν ήταν η εκπαίδευση και έτσι η μελέτη του επικεντρώθηκε κυρίως στην φυσική αγωγή και στον ρόλο του αθλητισμού στην σχολική εκπαίδευση. Το 1883 επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Αγγλία και μελέτησε το πρόγραμμα φυσικής αγωγής που ίδρυσε ο Thomas Arnold. Ο Κουμπερτέν πίστευε ότι αυτές οι μέθοδοι θα οδηγούσαν στην επέκταση της βρετανικής εξουσίας κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα και υποστήριξε την εισαγωγή και χρήση τους στα γαλλικά ιδρύματα. Η ένταξη της φυσικής αγωγής στο πρόγραμμα σπουδών των γαλλικών σχολείων έγινε η διαρκής επιδίωξη του Κουμπερτέν.
Πιστεύεται ότι ο Κουμπερτέν υπερέβαλλε πάνω στην σημασία του αθλητισμού που υποστήριζε ο Thomas Arnold, τον οποίο θεωρούσε ως «έναν από τους ιδρυτές της αθλητικής ιπποσύνης». Ο χαρακτήρας του αθλητισμού και η επιρροή που ασκούσε πάνω στον Κουμπερτέν, ο οποίος είχε εντυπωσιαστεί από αυτόν, είναι πιο πιθανό να προέρχεται από το μυθιστόρημα School Days του Tom Brown και όχι από τις ιδέες του ίδιου του Arnold. Παρόλα αυτά, ο Κουμπερτέν ήταν ένας ενθουσιώδης άνθρωπος που αναζητούσε μια αιτία, την οποία βρήκε στην Αγγλία και στον Thomas Arnold. «Ο Thomas Arnold, ο ηγέτης και το κλασικό μοντέλο των Άγγλων εκπαιδευτικών, έδωσε την ακριβή φόρμουλα για τον ρόλο του αθλητισμού στην παιδεία. Ο αθλητισμός κέρδισε γρήγορα έδαφος. Τα στάδια ξεπήδησαν γρήγορα σε όλη την Αγγλία», έγραψε ο Κουμπερτέν.
Με έντονο ενδιαφέρον με όσα είχε διαβάσει για τα δημόσια σχολεία της Αγγλίας, το 1883, σε ηλικία 20 ετών, ο Κουμπερτέν πήγε στο Rugby School και σε άλλα σχολεία της Αγγλίας ώστε να τα δει ο ίδιος από κοντά. Περιέγραψε τα αποτελέσματα της έρευνάς του στο βιβλίο L’Education en Angleterre που δημοσιεύθηκε στο Παρίσι το 1888. Ο ήρωας του βιβλίου του είναι ο Thomas Arnold. Στην δεύτερη επίσκεψή του στην Αγγλία το 1886, ο Κουμπερτέν παρουσίασε την επιρροή που άσκησε ο Arnold στο παρεκκλήσι του Rugby School.
Αυτό που είδε ο Κουμπερτέν στα αθλητικά στάδια του Rugby School και των άλλων αγγλικών σχολείων που επισκέφτηκε ήταν το «πώς ο οργανωμένος αθλητισμός μπορεί να δημιουργήσει ηθική και κοινωνική δύναμη». Τα οργανωμένα παιχνίδια όχι μόνο βοηθούσαν στην εξισορρόπηση του μυαλού και του σώματος αλλά παράλληλα απέτρεπαν τον χρόνο να ξοδεύεται διαφορετικά. Αρχικά ανεπτυγμένα από τους αρχαίους Έλληνες, τα οργανωμένα παιχνίδια αποτελούσαν μια προσέγγιση στην εκπαίδευση για την οποία πίστευε πως είχε ξεχαστεί και αποφάσισε να αφιερώσει την υπόλοιπη ζωή του στην αναγέννησή τους.
Ως ιστορικός και διανοούμενος της εκπαίδευσης, ο Κουμπερτέν μυθιστοριοποίησε την αρχαία Ελλάδα. Έτσι, όταν ξεκίνησε να αναπτύσσει την θεωρία του πάνω στην εκπαίδευση, έλαβε ως παράδειγμα την ιδέα του αθηναϊκού γυμνασίου ; ενός εκπαιδευτικού συστήματος που ενθάρρυνε τόσο την φυσική όσο και την διανοητική ανάπτυξη. Ο Κουμπερτέν είδε σε αυτό το γυμνάσιο μια τριπλή ενότητα ανάμεσα στο παλιό και στο νέο, ανάμεσα στην πειθαρχία και ανάμεσα σε διαφορετικές κατηγορίες ανθρώπων, εννοώντας ανάμεσα σε αυτούς των οποίων η εργασία ήταν θεωρητικής φύσεως και σε αυτούς των οποίων η εργασία ήταν χειρωνακτικής φύσεως. Ο Κουμπερτέν υποστήριξε ότι αυτές οι έννοιες και η τριπλή ενότητα πρέπει να εισαχθούν στα σχολεία.
Ωστόσο ενώ ο Κουμπερτέν ήταν μυθιστοριογράφος, και ενώ το όραμά του για την αρχαία Ελλάδα θα τον οδηγούσε στην ιδέα των Ολυμπιακών Αγώνων, η υποστήριξή του στην φυσική αγωγή βασιζόταν και σε πρακτικές ανησυχίες. Πίστευε ότι οι άνδρες που λάμβαναν μια εκπαίδευση πάνω στην φυσική αγωγή θα ήταν καλύτερα προετοιμασμένοι για να πολεμήσουν στους πολέμους και θα ήταν καλύτερα ικανοί να κερδίσουν μάχες όπως τον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο, στον οποίο η Γαλλία ηττήθηκε.
Δυστυχώς για τον Κουμπερτέν, οι προσπάθειές του να εισαχθούν περισσότερα μαθήματα φυσικής αγωγής στα γαλλικά σχολεία απέτυχαν. Ωστόσο, η αποτυχία της πρωτοβουλίας αυτής ακολουθήθηκε στενά από την ανάπτυξη μιας νέας ιδέας ; την αναγέννηση των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων, υπό την μορφή μιας διεθνούς αθλητικής διοργάνωσης.
Ήταν ο διαιτητής στον πρώτο τελικό του γαλλικού πρωταθλήματος ράγκμπι που πραγματοποιήθηκε στις 20 Μαρτίου 1892, στο Racing Club de France και στο Stade Français.
Προσωπική Ολυμπιακή επιτυχία
Ο Κουμπερτέν κέρδισε το χρυσό μετάλλιο λογοτεχνίας στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1912 για το ποίημά του Ode to Sport («Ωδή στον Αθλητισμό»).
Προσωπική ζωή
Το 1895 ο Πιερ ντε Κουμπερτέν παντρεύτηκε την Marie Rothan, την κόρη οικογενειακών φίλων. Ο γιος τους Jacques (1896–1952) αρρώστησε μετά την υπερέκθεσή του στον ήλιο όταν ήταν μικρό παιδί. Η κόρη του Renée (1902–1968) υπέφερε από συναισθηματικές διαταραχές και δεν παντρεύτηκε ποτέ. Η Marie και ο Πιερ προσπάθησαν να παρηγορηθούν με δυο ανίψια αλλά αυτά τα τελευταία σκοτώθηκαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Κουμπερτέν πέθανε από καρδιακή προσβολή στην Γενεύη της Ελβετίας στις 2 Σεπτεμβρίου 1937. Η Marie πέθανε το 1963.
Μετά τον θάνατό του και κατόπιν επιθυμίας του, η καρδιά του μεταφέρθηκε στην Αρχαία Ολυμπία, όπου και τάφηκε σε επιτύμβια στήλη που φέρει την ονομασία Μνημείο Ντε Κουμπερτέν.
Κληρονομιά
Το σλόγκαν των Ολυμπιακών Αγώνων Citius, Altius, Fortius (Faster, Higher, Stronger) προτάθηκε από τον Κουμπερτέν το 1894 και είναι το επίσημο σλόγκαν από το 1924. Ο Κουμπερτέν εμπνεύστηκε το σλόγκαν εμπνεύστηκε από τον Henri Didon OP, φίλο του Κουμπερτέν, κατά την διάρκεια μιας συγκέντρωσης φίλων στο Παρίσι το 1891.
Το μετάλλιο Πιερ ντε Κουμπερτέν (επίσης γνωστό ως μετάλλιο Κουμπερτέν ή μετάλλιο True Spirit of Sportsmanship) είναι ένα βραβείο που απονέμεται από την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή σε εκείνους τους αθλητές που επιδεικνύουν ένα πνεύμα αθλητισμού στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αυτό το μετάλλιο θεωρείται από αρκετούς αθλητές και θεατές ως το ανώτερο βραβείο που ένας αθλητής των Ολυμπιακών Αγώνων μπορεί να λάβει ενώ θεωρείται ακόμα μεγαλύτερο από ένα χρυσό μετάλλιο. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή θεωρεί αυτό το μετάλλιο ως την ύψιστη τιμή.
Ένας μικρός πλανήτης, ο 2190 Κουμπερτέν, ανακαλύφθηκε το 1976 από τον σοβιετικό αστρονόμο Nikolai Stepanovich Chernykh και έλαβε το όνομα του Κουμπερτέν.
Η οδός όπου βρίσκεται το Ολυμπιακό Στάδιο στο Μόντρεαλ (το οποίο φιλοξένησε τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976) πήρε το όνομα του Πιερ ντε Κουμπερτέν και έδωσε στο στάδιο την διεύθυνση 4549 Pierre de Coubertin Avenue. Είναι το μοναδικό Ολυμπιακό Στάδιο στον κόσμο που βρίσκεται σε μια οδό που φέρει το όνομα του Κουμπερτέν. Υπάρχουν επίσης δυο σχολεία στο Μόντρεαλ που φέρουν το όνομα του Πιερ ντε Κουμπερτέν.
Ο Louis Jourdan ενσάρκωσε τον Κουμπερτέν στην μίνι σειρά του NBC, The First Olympics: Athens 1896 (1984).
Το 2007, ο Κουμπερτέν μπήκε στην Λεωφόρο της Δόξας IRB Hall of Fame για τις υπηρεσίες του στο ράγκμπι.