Ο Τζέιμς Μπάιρον Ντιν (8 Φεβρουαρίου 1931 – 30 Σεπτεμβρίου 1955) ήταν ένας Αμερικανός ηθοποιός. Θεωρείται ένα πολιτιστικό είδωλο της εφηβικής επανάστασης και της κοινωνικής αποξένωσης, όπως εκφράζεται και στον τίτλο της πιο διάσημης ταινίας του, Επαναστάτης Χωρίς Αιτία (1955).
Οι άλλοι δύο ρόλοι που εκτόξευσαν και καθόρισαν την καριέρα και δόξα του ήταν αυτός του μοναχικού Cal Trask, στην ταινία Ανατολικά της Εδέμ (1955), και αυτός του Jett Rink, στην ταινία Ο Γίγας (1956). Η διαχρονική φήμη και δημοτικότητα του οφείλονται μόνο σε αυτές τις τρεις ταινίες.
Ο πρόωρος τραγικός θάνατός του πάνω στην ακμή της επιτυχίας του, έπειτα από αυτοκινητιστικό δυστύχημα, εδραίωσε την θρυλική του υπόσταση. Ήταν ο πρώτος ηθοποιός που έλαβε μεταθανάτια υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερου Ηθοποιού, και παραμένει ο μοναδικός ηθοποιός που έχει δύο μεταθανάτιες υποψηφιότητες στην υποκριτική.
Το 1999, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον κατέταξε ως τον 17ο καλύτερο αστέρα κινηματογράφου της Χρυσής Εποχής του Χόλιγουντ στην λίστα AFI 100 Χρόνια… 100 Αστέρια.
Βιογραφία
Υπήρξε είδωλο και προσωποποίηση της νεανικής επαναστατικότητας, ιδίως έπειτα από την ερμηνεία του στην ταινία Επαναστάτης χωρίς αιτία (Rebel without a cause). Γεννημένος στο Φέρμουντ της Ιντιάνα το 1931, παρά τα προβλήματα της παιδικής και οικογενειακής ζωής, ο Τζέημς Ντιν ξεχώρισε για τις υποκριτικές του ικανότητες καθώς και για την εξωτερική του εμφάνιση.
Πέρα από τα πρώτα χρόνια στην υποκριτική τέχνη σε θέατρα και τηλεοπτικά επεισόδια, ο Τζέημς Ντιν πρόλαβε να πρωταγωνιστήσει σε τρεις ταινίες που έγιναν ιδιαιτέρως δημοφιλείς: Ανατολικά της Εδέμ (East of Eden, 1955), Επαναστάτης Χωρίς Αιτία (Rebel without a cause, 1955) και Ο Γίγας (The Giant, 1956) (έκδοση μετά θάνατον).
Πριν από τις τρεις αυτές κινηματογραφικές παραγωγές, από τις οποίες έγινε γνωστός, ο Τζέημς Ντιν είχε πάρει μέρος σε άλλες τρεις κινηματογραφικές ταινίες, σε παραστάσεις του Μπρόντγουέϊ καθώς και σε τηλεοπτικά σήριαλ της εποχής. Έχει επίσης συνεργαστεί με τον Ελληνοαμερικανό σκηνοθέτη Ελία Καζάν και έχει προταθεί για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου για τις δύο από τις τρεις ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησε (Ανατολικά της Εδέμ και Ο Γίγας).
Η επιτυχία του Ντιν δεν κράτησε για πολύ, καθώς βρήκε τραγικό θάνατο μέσα στο αυτοκίνητό του, κοντά στο Χολάμ της Καλιφόρνια, στις 30 Σεπτεμβρίου του 1955. Σύμφωνα με πηγές της αστυνομίας της Καλιφόρνια που έχουν δημοσιευτεί, ένας φοιτητής πανεπιστημίου ήταν ο υπεύθυνος για το θανατηφόρο τροχαίο καθώς μπήκε στο αντίθετο ρεύμα και συγκρούστηκε με το αυτοκίνητο του γνωστού ηθοποιού.
Ο Τζέημς Ντιν πέθανε σε ηλικία μόλις 24 ετών, έχοντας ελάχιστη αλλά ιδιαιτέρως σημαντική παρουσία, στο χώρο της υποκριτικής και του κινηματογράφου. Επιπλέον, κατάφερε να δημιουργήσει ένα θρύλο γύρω από το όνομα του και να παραμένει μέχρι και σήμερα μια από τις σπουδαιότερες και πιο αινιγματικές μορφές της αμερικανικής κουλτούρας.
Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον έχει κατατάξει 18ο στη λίστα με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών.
Φιλμογραφία
Fixed Bayonets 1951
Sailor Beware 1952
Has Anybody seen my Gal? 1952
Trouble Along the way 1953
Ανατολικά της Εδέμ – (East of Eden, 1955)
Επαναστάτης Χωρίς Αιτία – (Rebel without a Cause, 1955)
Ο Γίγας – (Giant, 1956)