Σοβαρότατο ρήγμα στις ελληνοσερβικές σχέσεις έχει προκαλέσει το πρώτο βήμα για την αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου ως ανεξάρτητου κράτους από την Αθήνα, επισημαίνουν σερβικές διπλωματικές πηγές. Οι αναφορές αυτές διατυπώνονται στον απόηχο της θετικής εισηγητικής έκθεσης της Ντόρας Μπακογιάννη στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης υπέρ της ένταξης του Κοσόβου σε αυτό, και την πρωτόγνωρη στα χρονικά των διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας – Σερβίας σκληρή και οργισμένη αντίδραση του Σέρβου Προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς με δημόσιο διάγγελμά του, την Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024.
Από τον Παναγιώτη Παύλο
Θυμίζουμε ότι μια ημέρα νωρίτερα, στις 28 Μαρτίου, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης αποδέχθηκε στο Παρίσι την πρόταση του μέλους της και μέλους του Ελληνικού Κοινοβουλίου, Ειδικής Εισηγήτριας, κ. Μπακογιάννη, η οποία προκάλεσε την μήνιν του Σέρβου Προέδρου και της Σερβικής Κυβέρνησης, καθώς η πρόταση αυτή διευκολύνει την ευρωπαϊκή πορεία του Κοσόβου παρακάμπτοντας θεμελιώδη προαπαιτούμενα επιβεβλημένα από τη Διεθνή Κοινότητα και καθορισμένα από το Διεθνές Δίκαιο (Ανθρωπιστικό Δίκαιο, Δίκαιο περί ιδιοκτησίας, Δίκαιο Προστασίας Μειονοτήτων, κλπ).
Προαπαιτούμενα, τα οποία η μεν κ. Μπακογιάννη διατράνωνε προς πάσα κατεύθυνση και ευθυγραμμιζόταν προς αυτά μέχρι και δύο εβδομάδες πριν την τελική εισήγησή της, το δε παράνομο κρατίδιο όφειλε να εκπληρώσει έναντι του υπό συνθήκες εθνοκάθαρσης καταπιεζόμενου από την Πρίστινα σερβικού πληθυσμού του Κοσσυφοπεδίου.
Προκειμένου να γίνει αντιληπτό τί σημαίνει για τη Σερβία η θετική εισήγηση Μπακογιάννη, αρκεί να επισημανθούν τα εξής δεδομένα για το Κοσσυφοπέδιο και τον σερβικό πληθυσμό του, τα οποία καταδεικνύουν ξεκάθαρα τη βασική στόχευση των αλβανικών αρχών του Κοσόβου που δεν είναι άλλη από την εθνοκάθαρση των Σέρβων στην περιοχή.
1. Σύμφωνα με Έκθεση του Πατριαρχείου Σερβίας, το 2022 καταγράφηκαν πλείστες επιθέσεις σε εκκλησίες, σπίτια και λοιπά περιουσιακά στοιχεία γηγενών Σέρβων του Κοσόβου και των Μετοχίων, από Κοσοβάρους Αλβανούς αυτονομιστές, ενώ συνεχείς είναι οι τρομοκρατικές ένοπλες επιθέσεις σε μεμονωμένους Σέρβους, ακόμη και παιδιά, με παράλληλη την παράνομη εξαγορά γης ανήκουσας σε Σέρβους με σκοπό την άσκηση επιπλέον πίεσης εις βάρος τους και τον εν τέλει εξαναγκασμό τους να ζουν ως πρόσφυγες μέσα στην ίδια την πατρίδα τους.
2. Όπως επεσήμανε στις 15 Μαρτίου 2024 από το Πετς του Κοσσυφοπεδίου ο Αμερικανός Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις, Γκάμπριελ Εσκομπάρ, ο σερβικός πληθυσμός στο Κοσσυφοπέδιο υποφέρει από σειρά βαρύτατων και παράνομων απαγορεύσεων από πλευράς των αρχών της Πρίστινα, μεταξύ των οποίων η αναστολή εκτέλεσης πληρωμών μισθοδοσίας σε σερβικά δηνάρια, η παύση καταβολής συντάξεων και, εν γένει, η φραγή κάθε είδους οικονομικής εισροής προερχόμενης από τη Σερβία που η Πρίστινα όφειλε να διασφαλίζει βάσει διεθνών προβλέψεων. Οι έκνομες αυτές μεθοδεύσεις της Πρίστινα αντικειμενικό σκοπό έχουν να επιφέρουν τον οικονομικό στραγγαλισμό των Σέρβων δυσχεραίνοντας στο μέγιστο την καθημερινή βιοτή τους και εξωθώντας τους εν τέλει προς την ποθητή για το καθεστώς Κούρτι μετανάστευσή τους.
3. Οι αλβανικές αρχές του Κοσόβου έχουν διευρύνει και επεκτείνει διαδικασίες που σκοπό έχουν τη μεταβολή και επανερμηνεία της υπάρχουσας νομοθεσίας στο κρατίδιο του Κοσσυφοπεδίου, η οποία ως τώρα περιείχε διατάξεις ευνοϊκές καθώς και ένθετες εγγυήσεις για την προστασία των περιουσιακών και οικονομικών δικαιωμάτων των Σερβικών Ορθοδόξων Μοναστηριών που μέχρι πρότινος επέτρεπαν την αυτο-βιωσιμότητά τους. Επιπλέον, οι Κοσοβάροι Αλβανοί ανώτατοι αξιωματούχοι αρνούνται ακόμη και το όνομα της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και αμφισβητούν όλες τις ανωτέρω εγγυήσεις.
4. Παρά τις δύο συμφωνίες που έχει υπογράψει η Πρίστινα υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, το 2013 και 2015, η κυβέρνηση του ψευδοκρατιδίου εξακολουθεί να μην συμμορφώνεται ως προς την ίδρυση Ένωσης Σερβικών Δήμων Κοσσυφοπεδίου, ζήτημα για το οποίο, δυστυχώς, όπως θα δούμε ακολούθως, η κ. Μπακογιάννη παρείχε με την Εισήγησή της πλήρη στήριξη προς τον Κοσοβάρο Πρωθυπουργό, ο οποίος, ειρήσθω, εξέφρασε εκ νέου την άρνησή του να συμμορφωθεί προς τα από δεκαετίας σχεδόν συμφωνηθέντα μια μόλις (!) ημέρα (19/3/2024) πριν την προκαταρκτική και διαφαινόμενα ήδη θετική εισήγηση Μπακογιάννη (20/3/2024).
5. Ενδεχόμενη αποδοχή ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου μονομερώς εξαγγελθείσας από την Πρίστινα τίθεται, έμμεσα είτε άμεσα, de facto ή de jure, σε ευθεία αντίφαση και αντίθεση προς το Διεθνές Δίκαιο και τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
6. Η οποιαδήποτε διαδικασία αναγνώρισης ανεξαρτητοποίησης του Κοσσυφοπεδίου στερείται στήριξης τόσο από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όσο και από την πλειονότητα των χωρών μελών του, καθώς και από πέντε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ισπανία, Σλοβακία, Ρουμανία, Ελλάδα, Κύπρος).
7. Ενδεχόμενη αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου θα οδηγήσει στην αύξηση της βεβιασμένης μετανάστευσης του σερβικού λαού και θα θέσει σε περαιτέρω κίνδυνο την ήδη κλονισμένη ειρηνική συνύπαρξη των πληθυσμών του Κοσόβου συνολικά. Κυρίως όμως, θα σημάνει ενίσχυση της ευθείας απειλής της ύπαρξης του σερβικού πληθυσμού στις πατρογονικές εστίες του.
Η ξαφνική αλλαγή στάσης της κ. Μπακογιάννη και το άδειασμα της Σερβίας από την ίδια και κατ’ επέκταση από την Ελληνική Κυβέρνηση φαίνεται, με βάση και τις καταγγελίες της σερβικής πλευράς, ότι έγινε με γερμανική υπαιτιότητα. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δια του Ειδικού Απεσταλμένου τους στα Δυτικά Βαλκάνια, Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών Γκάμπριελ Εσκομπάρ, έχουν επανειλημμένα και πολλαπλά εκφράσει όχι μόνον επιφυλάξεις αλλά και ενστάσεις κατά της βίαιης συμπεριφοράς της Πρίστινα έναντι των 90.000 περίπου Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου που είναι και οι τελευταίοι εναπομείναντες στις πατρογονικές εστίες, ύστερα από το πογκρόμ που εκτελούν οι Κοσοβάροι Αλβανοί κατά τα τελευταία 25 χρόνια. Ένα πογκρόμ, το οποίο έχει ως τώρα ως αποτέλεσμα τη βίαιη εκδίωξη σχεδόν 250.000 Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου και των Μετοχίων και τη στέρηση θεμελιωδών δικαιωμάτων των υπολοίπων Σέρβων που ζουν στην περιοχή.
Bασικός λόγος της αμερικανικής στάσης είναι η πεποίθηση ότι, καθώς ο Κοσοβάρος μουσουλμάνος εθνικιστής Πρωθυπουργός Άλμπιν Κούρτι βρίσκεται ενώπιον εκλογών, τυχόν εισδοχή του Κοσσυφοπεδίου στο Συμβούλιο της Ευρώπης θα τον ενδυνάμωνε σε μια περίοδο που η κυβέρνηση της Πρίστινα επιδεικνύει έμπρακτα πλήρη έλλειψη εναρμόνισης προς το Διεθνές Δίκαιο και την προστασία του σερβικού πληθυσμού. Χαρακτηριστική προς αυτό είναι η δήλωση του κ. Εσκομπάρ από τις Βρυξέλλες (12 Μαρτίου 2024) ότι, «δεν εισακούεται από το Κόσοβο η αμερικανική προσφορά εταιρικής σχέσης προκειμένου να προχωρήσει περαιτέρω και ταχύτερα η ευρωπαϊκή ενσωμάτωσή του».
Τα ανωτέρω δείχνουν ότι δεν θα πρέπει η ένταξη του Κοσσυφοπεδίου στο Συμβούλιο της Ευρώπης να θεωρείται δεδομένη, καθώς είναι πιθανόν υπό αμερικανική πίεση ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ να απαιτήσουν την εφαρμογή των όσων η κ. Μπακογιάννη απροκάλυπτα παρέκαμψε στη δική της εισήγηση. Δηλαδή, την πλήρη εκπλήρωση από πλευράς Πρίστινα και των τριών βασικών προϋποθέσεων ένταξης του κρατιδίου στο Συμβούλιο, τουτέστιν:
α) την ίδρυση Ένωσης Σερβικών Δήμων, στις περιοχές όπου ο σερβικός πληθυσμός έχει απόλυτη πλειοψηφία,
β) την παύση, και κατάργηση του νόμου περί, απαλλοτριώσεων σερβικής γης, και της επιστροφής όλων των περιουσιακών στοιχείων των Σέρβων κατοίκων του Κοσσυφοπεδίου στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους,
γ) την επιστροφή, από την κυβέρνηση του Κοσόβου, όλων των περιουσιακών στοιχείων όλων των Σερβικών Ιερών Μονών του Κοσσυφοπεδίου και των Μετοχίων στα μοναστήρια στα οποία ανήκουν.
Αναφορικά μάλιστα με την τρίτη προϋπόθεση, της επιστροφής των περιουσιακών στοιχείων των Μοναστηριών του Κοσσυφοπεδίου, η κ. Μπακογιάννη, για λόγους που μόνον η ίδια -και κατά δήλωσή του και ο Σέρβος Πρόεδρος- γνωρίζει, αρκέστηκε σε περιορισμένη υποκριτική εκπλήρωση, δηλαδή στην υπόσχεση του Πρωθυπουργού Κούρτι να εφαρμόσει σχετική δικαστική απόφαση η οποία παραμένει ανεκτέλεστη -με υπαιτιότητα του καθεστώτος της Πρίστινα- από το 2016 και να επιστραφούν 24 εκτάρια γης που ανήκουν σε ένα μόνο Μοναστήρι, το Βισόκι Ντέτσανι όπως προαναφέραμε, στο νοτιοδυτικό Κοσσυφοπέδιο.
Από την άλλη μεριά, είναι σαφές πως η εκπλήρωση όλων των ανωτέρω προϋποθέσεων είναι μάλλον απίθανη υπό τις συνθήκες της παρούσας πολιτικής ηγεσίας στην Πρίστινα, για τον ίδιο λόγο που έως σήμερα δεν κατέστη εφικτή. Δηλαδή, όπως μας επισημαίνουν διπλωματικές πηγές, ο Κούρτι δεν πρόκειται ποτέ να δεχθεί να τις υλοποιήσει, διότι και δεν το επιθυμεί αλλά και φοβάται ότι έτσι θα απωλέσει τη σημαντική στήριξη που λαμβάνει από το ριζοσπαστικοποιημένο εκλογικό του σώμα. Κι επομένως, είναι εμφανές ότι εναπόκειται στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γερμανία να πιέσουν το Κοσσυφοπέδιο προς συμμόρφωση.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δώσει δείγματα γραφής, διαμέσου του Αναπληρωτή ΥΠΕΞ Εσκομπάρ, ο οποίος σε πρόσφατη επίσκεψή του στο Κοσσυφοπέδιο (15/3/2024), και στο Μοναστήρι του Βισόκι Ντέτσανι, εξέφρασε κατηγορηματικά τη στήριξη των ΗΠΑ αφενός προς τα Σερβικά Μοναστήρια του Κοσσυφοπεδίου και των Μετοχίων και τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία εν συνόλω, καθώς και στο δίκαιο αίτημα επιστροφής των περιουσιακών στοιχείων τους τα οποία η Πρίστινα έχει καταπατήσει, και αφετέρου προς τον σερβικό λαό του Κοσσυφοπεδίου, ο οποίος δεινοπαθεί πολλαπλά υποβαλλόμενος σε αδιανόητες για στοιχειώδες κράτος δικαίου στερήσεις θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως σημειώσαμε ανωτέρω.
Η Γερμανία, ωστόσο, κρίνοντας τουλάχιστον από τα όσα αναφέρει ο Μιχάλης Ιγνατίου, και συγκεκριμένα από τη στάση βουλευτών της Bundestag, και μελών της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, αλλά και του επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερμανικής Βουλής, φαίνεται ιδιαίτερα ενοχλημένη από την ανάμιξη των ΗΠΑ και τη σθεναρή στάση υπεράσπισης των δικαιωμάτων του σερβικού λαού του Κοσσυφοπεδίου και της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Θυμίζουμε προς τούτο, ότι το Κοσσυφοπέδιο και τα Μετόχια είναι η ιστορική φύτρα της Σερβικής Ορθοδοξίας, το σερβικό Άγιον Όρος θα έλεγε κανείς, στο οποίο οι Κοσοβάροι αυτονομιστές έχουν συστηματικά βιαιοπραγήσει από το 1999 και ιδίως κατά τα τελευταία 20 χρόνια, επιφέροντας μεγάλες καταστροφές και επιδιώκοντας ουσιαστικά τον αφανισμό αυτής της πολύτιμης ιστορικής πολιτιστικής και θρησκευτικής Σερβικής Ορθόδοξης κληρονομιάς των κεντρικών Βαλκανίων.
Ενδεικτική είναι η αναφορά του Σέρβου Προέδρου Βούτσιτς κατά το διάγγελμά του, ότι «επί των ημερών Κούρτι και ιδίως κατά τα τελευταία 2 με 3 χρόνια διακυβέρνησής του στο Κοσσυφοπέδιο, διαπράχθηκαν διπλάσια εγκλήματα εις βάρος των Σέρβων απ᾽ όσα είχαν διαπραχθεί κατά τα προηγούμενα εννέα ολόκληρα χρόνια». Αυτό σημαίνει ότι η κατ᾽ έτος συχνότητα εγκληματικής δραστηριότητας εις βάρος των Σέρβων έχει επί πρωθυπουργίας Κούρτι δεκαπλασιαστεί σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς. Ενώ, αναφερόμενος στα έργα και ημέρες του Κοσοβάρου Πρωθυπουργού, ο Σέρβος Πρόεδρος επεσήμανε ότι από τότε που αυτός ανέλαβε την πρωθυπουργία του Κοσόβου η Πρίστινα έχει προβεί σε 499 επιθέσεις με εθνοτικά κίνητρα εναντίον του σερβικού λαού και της σερβικής Εκκλησίας.
Επιπλέον, είναι σαφής όχι μόνον η ιστορικά εχθρική στάση της Γερμανίας έναντι της Σερβίας, στάση που έχει τις βάσεις της ήδη από τα μέσα του 20ού αιώνα, αν όχι νωρίτερα, αλλά και η έγνοια των Γερμανών, και ενδεχομένως και άλλων χωρών, να επισπευστεί η διαδικασία ευρωπαϊκής ένταξης του Κοσσυφοπεδίου εν όψει και των επικείμενων αμερικανικών προεδρικών εκλογών και του σοβαρού ενδεχομένου (επαν)εκλογής Τράμπ. Εκλογή η οποία εικάζεται ότι θα οδηγήσει σε de jure διαίρεση του Κοσσυφοπεδίου με βάση την εθνοτική σύστασή του, όπως εκτιμάται ότι θα συμβεί εν τέλει και με την περίπτωση της Ουκρανίας.
Όπως μας δήλωναν σερβικές κυβερνητικές και διπλωματικές πηγές, η Σερβία ελπίζει ότι η Αθήνα δεν θα αναγνωρίσει το «Κόσοβο»: μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν ολέθρια, καθώς η Ελλάδα θα έχανε ένα σημαντικό ρόλο που καλείται να διαδραματίσει στα Βαλκάνια και θα παρέδιδε τα πάντα στην τουρκική επιρροή. Παραπέμπουμε μάλιστα σχετικά και στα όσα είχε δηλώσει στην Hellas Journal, για τον ρόλο της Ελλάδας στα Βαλκάνια, ο Μαυροβούνιος Υπουργός Εξωτερικών, Φίλιπ Ιβάνοβιτς, στην αποκλειστική συνέντευξη που μας είχε παραχωρήσει κατά την πρώτη επίσημη επίσκεψή του στην Αθήνα, αρχές Μαρτίου.
Η εισδοχή του Κοσσυφοπεδίου στο Συμβούλιο της Ευρώπης, ωστόσο, μολονότι δεν είναι άνευ σημασίας, δεν συγκρίνεται ως προς την σπουδαιότητα με τυχόν διμερή αναγνώριση του νόθου αυτού κρατιδίου από πλευράς Ελλάδας. Αυτό που είναι πολύ κρίσιμο στοιχείο εν προκειμένω είναι ότι τυχόν αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου θα ζημίωνε τα μέγιστα τα ελληνικά συμφέροντα στα Βαλκάνια, ιδίως αν λάβει κανείς υπόψιν όχι μόνον την επιρροή της Τουρκίας σε αυτά, αλλά και το γεγονός ότι οι Αλβανοί, οι οποίοι στοχεύουν στην εθνοκάθαρση των Σέρβων, διάκεινται ιστορικά και πολιτιστικά εγγύτερα προς τους Τούρκους.
Από πλευράς Σερβίας βεβαίως, η αναγνώριση του Κοσόβου είναι αδύνατη καθώς τουλάχιστον το 80% του σερβικού λαού εναντιώνεται σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ακόμη κι αν η Σερβία ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι δε σαφές ότι τελική ρύθμιση του καθεστώτος του Κοσσυφοπεδίου δεν θα κατορθωθεί εάν η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία και οι Σερβικές Ορθόδοξες Κοινότητες στην περιοχή δεν τύχουν πλήρους προστασίας και διασφάλισης όλων των δικαιωμάτων τους και εκπλήρωσης των ανωτέρω βασικών προϋποθέσεων, τις οποίες, μολονότι η κ. Μπακογιάννη τις εγκατέλειψε αδειάζοντας τη Σερβία με την τελική θετική Έκθεσή της, εξακολουθούν να υποστηρίζουν οι ΗΠΑ (ίδρυση Ένωσης Σερβικών Δήμων, όπως συμφωνήθηκε το 2013 στις Βρυξέλλες, ειδική προστασία της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, επιστροφή περιουσιακών στοιχείων). Εάν το Κόσοβο δεν είναι έτοιμο να αποδεχθεί αυτές τις προϋποθέσεις ως τμήμα του Διαλόγου των Βρυξελλών, είναι ορατός ο κίνδυνος αυτός ο διάλογος να παγώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, με συνέπειες άκρως δυσμενείς.
Σερβικές κυβερνητικές πηγές τονίζουν ότι η πίεση από πλευράς Γερμανίας μπορεί να είναι πολύ ισχυρή αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν θα πρέπει να έχει ως προτεραιότητα τα δικά της συμφέροντα. Είναι μάλιστα χαρακτηριστική η επισήμανση: «το Κόσοβο είναι ένα κρατικό μόρφωμα-μαφία στο οποίο δεν υπάρχει κράτος δικαίου, νόμος και τάξη και όπου η Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση αποϊεροποιείται και βεβηλώνεται. Πρόκειται περί του πλέον αποτυχημένου project της παγκόσμιας Δύσης».
Επισημαίνουν μάλιστα εμφατικά: «είναι επομένως, σαφές, ότι η θέση της Ελλάδας απέναντι στην αυτοανακηρυχθείσα ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου δεν θα πρέπει να αλλάξει. Η φιλία και η παράδοση που συνδέει βαθύτατα τον ελληνικό με τον σερβικό λαό έχει ιδιαίτερη σημασία στο παρόν και το μέλλον των Βαλκανίων, για τον επιπλέον λόγο ότι το κρατικό μόρφωμα του Κοσόβου είναι άμεσος εκφραστής της Τουρκίας και της «τουρκικής» νοοτροπίας όσον αφορά την παραβίαση κάθε έννοιας κράτους δικαίου και υβριστής των δημοκρατικών θεσμών. Ενδεχόμενη αναγνώρισή του, πριν μάλιστα από οποιαδήποτε διευθέτηση μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινα δεν θα ήταν προς το συμφέρον της Ελλάδας και του ελληνικού λαού, ιδίως του λαού της Κύπρου που υπέστη βάναυση εισβολή από την Τουρκία, βιασμό, κατοχή και καταστροφή της πολύτιμης κληρονομιάς του».
Προς τούτο, ενδεικτική είναι η δήλωση του πρώην επικεφαλής της σερβικής υπηρεσίας πληροφοριών, Αλεξάνταρ Βούλιν, σε συνέχεια της Έκθεσης Μπακογιάννη: «Όταν η Αυστροουγγαρία ζήτησε από τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας εν καιρώ πολέμου να αρνηθεί τη φιλοξενία στα απομεινάρια του σερβικού στρατού, ο Βενιζέλος απήντησε ότι η Ελλάδα είναι ‘πολύ μικρή χώρα για μια τόσο μεγάλη ατιμία᾽. Συστήνοντας το λεγόμενο Κόσοβο προς ένταξη στο Συμβούλιο της Ευρώπης, η Ντόρα Μπακογιάννη έδειξε ότι η Ελλάδα έχει γίνει μια σπουδαία χώρα ικανή για μεγάλες ατιμίες. Ο λαός της Τουρκίας χαίρεται, το έδαφος που λέγεται Κόσοβο ετοιμάζεται να συγκαταλεχθεί -με τη σύσταση της Ελλάδας- μεταξύ κρατών. Ας ετοιμαστεί πλέον και η βόρεια Κύπρος…».
Η περίπτωση του Κοσόβου συνιστά χειρουργική εφαρμογή ενός εξελιγμένου μοντέλου αμφισβήτησης ιστορικών δικαιωμάτων ιστορικών λαών και ιστορικών εθνών, όπως το Σερβικό έθνος, αλλά και το Ελληνικό στην περίπτωση της Κύπρου, και της διαφαινόμενης ενδεχόμενης «κοσοβοποίησης» της Θράκης, του Αιγαίου, και της Μακεδονίας.