Μια πανάρχαια αλληγορία που αναδεικνύει την σοφία των προγόνων μας.
Μια από τις αρχαιότερες εικόνες του ανθρώπου είναι αυτή που τον παραλληλίζει με μια άμαξα (ή άρμα), με ένα ή πολλά άλογα, έναν αμαξά (ή αρματηλάτη) και τον Κύριο της άμαξας.
Οι περισσότεροι μελετητές θεωρούν πως η παραβολή αυτή προέρχεται από την Ανατολή. Όμως μια αυθεντική περιγραφή βρίσκουμε στον Φαίδρο του Πλάτωνα, όπου ο Σωκράτης παρουσιάζει αλληγορικά την ψυχή ως ένα άρμα με έναν ηνίοχο, που σέρνουν δυο φτερωτά άλογα.
Ο ηνίοχος, που κρατά τα ηνία και οδηγεί το άρμα, είναι το λογικό μέρος της ψυχής. Τα άλογα συμβολίζουν τα άλλα δύο μέρη, το θυμικό ( συναισθηματικό) και το επιθυμητικό (ενστικτώδες). Σκοπός του ανθρώπου, λέει ο Σωκράτης, είναι να υπερισχύσει η δύναμη του ηνιόχου και τα δύο άλογα να είναι υπάκουα στις εντολές του, έτσι ώστε το άρμα συνολικά, έχοντας αρμονία στην κίνησή του, να ανυψωθεί στον υπερουράνιο τόπο.
Στην πιο διαδεδομένη σήμερα εκδοχή της αλληγορίας, τα άλογα αντιπροσωπεύουν το συναίσθημα, η άμαξα το σώμα, ο αμαξάς τη σκέψη. Ο Κύριος όμως της άμαξας απουσιάζει, έτσι κάθε στιγμή και ένας διαφορετικός επιβάτης μπαίνει στην άμαξα ( τα διάφορα ” εγώ”) με αποτέλεσμα η άμαξα ως σύνολο να πηγαίνει πότε από δω και πότε από κει, χωρίς σκοπό.
Υποτίθεται, ότι κάποια στιγμή ο αμαξάς ” αφυπνίζεται” και ψάχνει να βρει τον Κύριό του ( γεγονός που συμβολίζει την απαρχή της εσωτερικής εργασίας). Για να το καταφέρει όμως αυτό, πρέπει να τιθασέψει τα άλογα, που έχουν συνηθίσει να κινούνται άσκοπα και χωρίς να τους δίνει κανείς σημασία, και να φροντίσει ώστε το σώμα της άμαξας να αντέχει στους κακοτράχαλους δρόμους.
Μετά από χρόνια ορθής εσωτερικής εργασίας, ο Κύριος της άμαξας (ο Ανώτερος Εαυτός) μπορεί να κάνει την εμφάνισή του, υπό την προϋπόθεση ότι η άμαξα συνολικά λειτουργεί σωστά και τα μέρη της σχετίζονται αρμονικά μεταξύ τους.
Πηγή: skafidaszaxos