Η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, ένας από τους σημαντικότερους και διεθνώς αναγνωρισμένους πολιτιστικούς θεσμούς της χώρας, επιστρέφει δυναμικά, από τις 8 έως τις 11 Μαΐου 2025, στο Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο ΔΕΘ- HELEXPO, με διοργανωτή το νεοσύστατο Ελληνικό Ίδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού (ΕΛΙΒΙΠ). Με σύνθημα «Α(Ι)νθρώπινη Δημιουργικότητα», η έκθεση ανοίγει διάλογο γύρω από τη λογοτεχνία, την τεχνητή νοημοσύνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη μετάφραση, φιλοξενώντας περισσότερους από 1.000 Έλληνες και ξένους δημιουργούς. Με αφιερώματα σε μεγάλες προσωπικότητες όπως ο Μανώλης Αναγνωστάκης, ο Γιώργος Ιωάννου και ο Μίκης Θεοδωράκης, με μια πλούσια Παιδική και Εφηβική Γωνιά γεμάτη δράσεις, αλλά και με εκδηλώσεις που απλώνονται σε αγαπημένα σημεία της πόλης, η ΔΕΒΘ επιχειρεί να μετατρέψει τη Θεσσαλονίκη σε μια ζωντανή σκηνή πολιτισμού.
Τιμώμενη χώρα η Ιταλία
Η γειτονική μας Ιταλία θα είναι φέτος η τιμώμενη χώρα, με περισσότερους από 50 ομιλητές, 16 εκδότες, 3 εκθέσεις και ένα πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα. Το θέμα που επιλέχθηκε είναι οι «Κοντινοί Ορίζοντες». Πρόκειται ακριβώς για τους ορίζοντες που οι δύο χώρες μοιράζονταν ανέκαθεν, διερευνώντας τους μέσω του διαλόγου, του προβληματισμού, της αλληλοκατανόησης και της αδιάκοπης διέγερσης των ιδεών που εμπεριέχονται στον κόσμο του βιβλίου.
Η εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» φιλοξένησε τις απόψεις συγγραφέων και ανθρώπων του βιβλίου, οι οποίοι μιλούν για τη διοργάνωση.
Γιώργος Σκαμπαρδώνης, συγγραφέας: «Να είμαστε εκεί»
Η ετήσια, τετραήμερη Διεθνής Έκθεση Βιβλίου που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στους χώρους της ΔΕΘ εξελίσσεται σε λαμπρό θεσμό της πόλης, ίσως τον πιο σημαντικό μετά το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Εκατοντάδες Έλληνες και ξένοι εκδότες, από όλα τα μέρη του κόσμου, λαμβάνουνε μέρος με εκδηλώσεις και παρουσιάσεις βιβλίων τους. Εκατοντάδες συγγραφείς, ποιητές, κριτικοί, δοκιμιογράφοι ιστορικοί και γενικώς υπηρέτες της γραφής συρρέουν και συναντώνται με ομοτέχνους τους, με εκδότες, με μεταφραστές και κυρίως με το κοινό που κάθε χρόνο αυξάνεται ξεπερνώντας ήδη τους εκατό χιλιάδες επισκέπτες. Η Θεσσαλονίκη, η πόλη έχει αγκαλιάσει αυτόν το τόσο ζωντανό και σημαντικό θεσμό, με τις ποικίλες, δεκάδες, εκατοντάδες εκδηλώσεις και συναντήσεις μέσα σε ένα πυρετικό τετραήμερο όπου παρουσιάζονται βιβλία νέων, κυρίως, συγγραφέων και καταγράφονται όλες οι καινούργιες αναζητήσεις και διατυπώσεις στο χώρο της γραφής, τόσο στον ελληνικό εκδοτικό χώρο όσο και σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Έκδηλη είναι η συμμετοχή και οι επισκέψεις νέου κυρίως κόσμου, φοιτητών και σπουδαστών που έχουν την ευκαιρία, πέρα από το να επιλέξουν από ένα πανόραμα βιβλίων όλων σχεδόν των εκδοτών, να συναντήσουν και να γνωρίσουν από κοντά διάσημους κι αγαπημένους τους συγγραφείς, να συνομιλήσουν μαζί τους και να λάβουνε βιβλία με αυτόγραφες αφιερώσεις τους. Εντύπωση κάνει και η ζωντάνια, το πάθος και ο παλμός της Έκθεσης από το πρωί ως το βράδυ, που εκπέμπει την πανηγυρική αίσθηση μιας γιορτής του βιβλίου, την βαθιά απόλαυση της φιλαναγνωσίας με τη δυναμική συμμετοχή των επισκεπτών, τις συζητήσεις και τις ενδιαφέρουσες αντιπαραθέσεις που αυτές προκαλούν. Πρόκειται, κυρίως, για μια Έκθεση Βιβλίου συμμετοχική, ενδιαφέρουσα, αποκαλυπτική νέων συγγραφέων και δημιουργών, που η πόλη την έχει αγκαλιάσει με ενθουσιασμό κι έτσι πρέπει να συνεχίσουμε στηρίζοντάς την με κάθε τρόπο, κυρίως δε με την προσωπική μας παρουσία, κάθε μέρα της γιορτής, και με το παρεμβατικό μας ενδιαφέρον. Να είμαστε εκεί.
Σοφία Νικολαΐδου, συγγραφέας: «Η ενηλικίωση της ΔΕΒΘ»
Η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης είναι είκοσι ενός χρονών, στα ντουζένια της. Έχει περάσει παιδική ηλικία, έχει επιβιώσει από την εφηβική κρίση. Ζει το παρόν και σχεδιάζει το μέλλον. Κάθε πολιτικός που σέβεται τον εαυτό του, ιδίως αν πλησιάζουν εκλογές, δεν παραλείπει να κάνει από εκεί την περαντζάδα του – συνήθως χωρίς να ακουμπήσει τα βιβλία. Η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης είναι το τετραήμερο του Μαΐου που η πόλη αίφνης διαβάζει. Συγγραφείς, εκδότες, αναγνώστες, όλοι μαζί.
Βιβλιοπαρουσιάσεις βαρετές έως απογνώσεως, αλλά και βιβλιοπαρουσιάσεις ολοζώντανες. Αστραφτερά μυαλά, ανοιχτά παράθυρα. Διανοητικοί καβγάδες. Παιδιά, πολλά παιδιά, ιδίως τα πρωινά με τα σχολεία. Και το απόγευμα με τους γονείς. Πολλές γυναίκες, λιγότεροι άντρες, πάντα αυτό το μέγα ερώτημα, γιατί ο πολιτισμός μοιάζει να αφορά τις γυναίκες περισσότερο. Λιγότερα νεανικά κεφάλια, περισσότερα άσπρα μαλλιά.
Η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης είναι ένας σοβαρός θεσμός που δε βρήκε ακόμη το έρμα του. Καλές οι συναντήσεις, οι παρουσιάσεις, οι ανταλλαγές. Όμως ένας θεσμός δεν είναι μόνο γιορτή και προσκλήσεις. Σημαντικές ή λιγότερο σημαντικές συναντήσεις. Είναι σχεδιασμός, πρόγραμμα, στρατηγική. Όταν η πολιτεία θεσπίζει για τα σχολεία την ανάγνωση του ολόκληρου λογοτεχνικού έργου και εν συνεχεία προτείνει βιβλία που εκδόθηκαν πριν από εβδομήντα χρόνια -ή και παλαιότερα- για να μην πληρώσει πνευματικά δικαιώματα, τότε η συζήτηση περιττεύει.
Αυτό που λείπει από τον θεσμό, τον μόνο θεσμό που στεγάζει τόσους ανθρώπους του βιβλίου στη χώρα, είναι η στοχευμένη πολιτική. Καλό το παζάρι, οι παρουσιάσεις, οι συναντήσεις, οι συζητήσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Όμως μία Έκθεση Βιβλίου που θέλει να επονομάζεται Διεθνής θα πρέπει να στοχεύει και σε στρατηγικά σχεδιασμένες επαγγελματικές συναντήσεις: εκδότες, μεταφραστές και επαγγελματίες του χώρου που συνεργάζονται, ανταλλάσσουν ιδέες, κλείνουν συμφωνίες. Σχεδιάζουν το μέλλον.
Αν θέλουμε το βιβλίο να μην αφορά μόνο ανθρώπους που φορούν γυαλιά πρεσβυωπίας, αν θέλουμε οι Έλληνες συγγραφείς να περάσουν τα σύνορα, αν μας ενδιαφέρει να σχεδιάζουμε μακροπρόθεσμα, τότε θα πρέπει να ξανασκεφθούμε τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης όχι σαν εποχικό φεστιβάλ αλλά ως αυτό που θα έπρεπε να είναι: μία στιβαρή διοργάνωση που αφήνει αποτύπωμα στον χώρο της και χαράζει βιβλιοφιλική.
Νίκος Μπακουνάκης, Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Βιβλίου και Πολιτισμού (ΕΛΙΒΙΠ): Ένας ισχυρός θεσμός σε ανανέωση
Έρευνες των τελευταίων ετών αναδεικνύουν πόσο επιδραστικές είναι οι Εκθέσεις Βιβλίου στις πόλεις που τις φιλοξενούν. Δεν αποτελούν μόνο εκδοτικά γεγονότα, αλλά σημαντικούς οικονομικούς και τουριστικούς πόλους έλξης, συμβάλλοντας παράλληλα στη λεγόμενη «soft power» των πόλεων. Η Θεσσαλονίκη φέτος το επιβεβαιώνει, με την 21η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου να αποκτά ιδιαίτερη δυναμική. Είναι, μάλιστα, η πρώτη χρονιά που η διοργάνωση πραγματοποιείται υπό την ευθύνη του νέου Ελληνικού Ιδρύματος Βιβλίου και Πολιτισμού (ΕΛΙΒΙΠ).
Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη δυναμική παίζει η Ιταλία ως τιμώμενη χώρα, με ισχυρή εκπροσώπηση συγγραφέων και εκδοτών σε ένα μεγάλο περίπτερο 200 τ.μ. και με πλήθος παράλληλων εκδηλώσεων σε διάφορα σημεία της πόλης. Μάλιστα, ακόμη και εστιατόρια θα προσφέρουν ειδικά μενού εμπνευσμένα από τα έργα του Αντρέα Καμιλέρι και τον ήρωά του, επιθεωρητή Μονταλμπάνο. Η προβολή της Έκθεσης εκτείνεται σε κεντρικούς χώρους και στο αεροδρόμιο, αναδεικνύοντας τη σημασία της για τη Θεσσαλονίκη.
Η διεθνής διάσταση της Έκθεσης ενισχύεται με την παρουσία κορυφαίων προσωπικοτήτων του εκδοτικού χώρου, όπως της Sonia Draga, Προέδρου της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Εκδοτών, και του Giovanni Hoepli, Αντιπροέδρου της Διεθνούς Ένωσης Εκδοτών.
Δεν είναι τυχαίο ότι όλο και σε περισσότερες πόλεις στον κόσμο διοργανώνονται Εκθέσεις Βιβλίου πράγμα που αποδεικνύει ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για το έντυπο βιβλίο. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της Bytedance, δημιουργού του TikTok, η οποία στρέφεται πλέον στην έντυπη έκδοση βιβλίων, ιδιαίτερα για εφήβους. Σε έναν ψηφιακό κόσμο, το βιβλίο εξακολουθεί να είναι παρόν και δυνατό και όλη η παγκόσμια βιομηχανία βιβλίου να είναι εντυποκεντρική ακόμα και στις πιο προηγμένες τεχνολογικά χώρες.
Χαρακτηριστικό της Διεθνούς Εκθέσεως Βιβλίου Θεσσαλονίκης είναι ότι ενώ είναι μία μικρή έκθεση έχει και επαγγελματικό πρόγραμμα αλλά και στοιχεία Φεστιβάλ Βιβλίου, αφού απευθύνεται με διάφορα προγράμματα στο γενικό κοινό. Ευελπιστούμε ότι θα συνεχιστεί η χρηματοδότηση και μετά το 2027 ώστε η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης που έχει εδραιωθεί ως θεσμός, να συνεχίσει την δυναμική της πορεία για την πόλη για τον εκδοτικό κόσμο και για τους αναγνώστες σε όλη τη χώρα.
Μπάμπης Μπαρμπουνάκης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας: «Η ΔΕΒΘ πρέπει να τιμά το βιβλίο και τους δημιουργούς του»
Με ιδιαίτερη χαρά υποδεχόμαστε τη λειτουργία της 21ης Διεθνούς Εκθέσεως Βιβλίου Θεσσαλονίκης, που ξεπήδησε μέσα από το Πανελλήνιο Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης το 2002, ως το 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης, έπειτα ως Scripta και εν συνεχεία ως Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Η Διεθνής Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης είναι ένα γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για τον κόσμο του βιβλίου. Δίνει την ευκαιρία στους εκδότες να παρουσιάσουν την παραγωγή τους και στους δημιουργούς να συναντήσουν το κοινό τους, επίσης φέρνει σε επαφή την ελληνική με την ξένη εκδοτική παραγωγή. Η σημαντικότερη όμως συνεισφορά της Έκθεσης θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για την ανάγνωση και το βιβλίο, δηλαδή η προσέλκυση νέων αναγνωστών, η διαμόρφωση ενός υγιούς τοπίου στην αγορά του βιβλίου, η καλλιέργεια αναγνωστικών συνηθειών στις νεαρές ηλικίες, η προώθηση δράσεων για την επαναδημιουργία και ουσιαστική λειτουργία των σχολικών βιβλιοθηκών, καθώς και για ενημερωμένες υφιστάμενες δημοτικές και δημόσιες βιβλιοθήκες. Η ΔΕΒΘ πρέπει να συμβάλλει με τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στη διαμόρφωση όλων των αναγκαίων και ουσιωδών όρων για να επιτευχθούν όλα όσα προαναφέραμε. Οι εκδότες πιστεύουμε ότι είναι δυνατόν να υπάρξουν νέα δεδομένα για την ανάπτυξη του βιβλίου. Δίδεται η ευκαιρία με την δημιουργία του νέου Οργανισμού για το Βιβλίο (ΕΛΙΒΙΠ) και με την νέα του Διοίκηση να υπάρχει καλύτερη και εποικοδομητική συνεργασία με τον κλάδο. Οι αποκλεισμοί εκδοτών και φορέων του χώρου που υπήρχαν και λειτουργούσαν εις βάρος της ΔΕΒΘ πρέπει να ανήκουν στο παρελθόν. Η συνεργασία όλων μας αυτή τη στιγμή είναι ιδιαίτερα αναγκαία για το καλό της έκθεσης και του βιβλίου γενικότερα.