«Ένας στρατός προχωράει με το στομάχι του», έλεγε ο Ναπολέων Βοναπάρτης, και αυτή η φράση αποτυπώνει μια διαχρονική αλήθεια που ίσχυε εξίσου για τους αρχαίους Έλληνες όσο και για τα στρατεύματα της νεότερης εποχής. Για κάθε στρατό, η εξασφάλιση τροφής ήταν καθοριστικής σημασίας για την υγεία, το ηθικό και τη μαχητική ικανότητα των στρατιωτών.
Η Σημασία της Εφοδιαστικής στον Αρχαίο Πόλεμο
Όταν φανταζόμαστε τους πολέμους της αρχαίας Ελλάδας, μας έρχονται στο νου οι περίφημοι οπλίτες μέσα στη μάχη. Ωστόσο, η έκβαση μιας εκστρατείας εξαρτιόταν συχνά από τα logistics – δηλαδή τη μεταφορά ανθρώπων και προμηθειών και την εξασφάλιση τροφής σε κάθε στάδιο της πορείας.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής David Charters, «αν και οι οπλίτες όφειλαν να φέρνουν μαζί τους τρόφιμα και κρασί, οι δυνατότητες μεταφοράς ήταν περιορισμένες λόγω του βάρους του οπλισμού». Έτσι, για να θρέψουν τους εαυτούς τους και τα ζώα τους, οι αρχαίοι στρατοί στηρίζονταν συχνά στα προϊόντα της εκάστοτε περιοχής, προγραμματίζοντας εκστρατείες όταν τα σιτηρά είχαν ωριμάσει και τα λιβάδια ήταν γεμάτα.
Πώς Εξασφάλιζαν Τροφή οι Στρατιώτες
Οι στρατιώτες τρέφονταν με διάφορους τρόπους: μάζευαν άγρια χόρτα, κυνηγούσαν, αγόραζαν τρόφιμα από αγορές ή και λεηλατούσαν χωριά. Τα βασικά της διατροφής ήταν τα δημητριακά, τα όσπρια, οι ελιές, τα κρεμμύδια, το σκόρδο και το τυρί.
Ο Ξενοφών, στην «Ανάβασή» του, περιγράφει χαρακτηριστικά έναν σύντροφό του να επιστρέφει με τσουβάλια γεμάτα προμήθειες: «κριθαρένιο αλεύρι, κρασί, ελιές, σκόρδο, κρεμμύδια». Η μαρτυρία αυτή μας δίνει εικόνα της καθημερινής διατροφής των στρατιωτών σε εκστρατεία.
Το Γλυκό των Οπλιτών: Από το Ιτρίον στο Παστέλι
Αν και η διατροφή ήταν συνήθως λιτή, υπήρχε και κάτι για όσους είχαν… γλυκιά αδυναμία! Ο Όμηρος αναφέρει σε Οδύσσεια και Ιλιάδα το ἴτριον, ένα γλυκό με μέλι και σουσάμι που έδινε ενέργεια στους πολεμιστές του Τρωικού Πολέμου. Το ιτρίον διατηρήθηκε ως δημοφιλές σνακ και στους μεταγενέστερους αιώνες και επιβιώνει μέχρι σήμερα στην ελληνική παράδοση ως παστέλι.
Η Μαύρη Σούπα των Σπαρτιατών
Οι Σπαρτιάτες, γνωστοί για τη λιτή και αυστηρή τους ζωή, είχαν ως βασικό πιάτο το μελάς ζωμός (μαύρη σούπα). Στο κοινό συσσίτιο, έτρωγαν μαζί με ψωμί (μαζά) μια σούπα από χοιρινό κρέας και αίμα, που της έδινε το σκούρο χρώμα. Για τους ξένους, η γεύση ήταν απωθητική. Ένας επισκέπτης από τη νότια Ιταλία είχε πει αστειευόμενος: «Τώρα καταλαβαίνω γιατί οι Σπαρτιάτες πηγαίνουν τόσο πρόθυμα στον θάνατο – τουλάχιστον δεν θα χρειαστεί να ξαναφάνε μελάς ζωμό!»
Συμπέρασμα
Η καθημερινότητα των αρχαίων Ελλήνων στρατιωτών δεν καθοριζόταν μόνο από τη δόξα της μάχης, αλλά και από τις δυσκολίες της επιβίωσης. Η διατροφή τους ήταν συχνά απλή, αλλά υπήρχαν και στιγμές απόλαυσης με παραδοσιακά γλυκίσματα που διατηρούνται έως σήμερα. Η ιστορία αποδεικνύει ότι η επιτυχία στον πόλεμο στηρίζεται όχι μόνο στη γενναιότητα, αλλά και στη δύναμη… του στομαχιού!
Πηγή : greekreporter.com
Εγώ μελανά ζωμό καλλιτερα να ..πεθάνω..