Κέιλ (kale), το superfood του λαχανόκηπου που αρκετοί θυμόμαστε από τον κήπο της γιαγιάς μας με την ονομασία λαχανίδα. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα θρεπτικό λαχανικό που καλλιεργείται για τα τραγανά φύλλα του με την ιδιαίτερη γεύση που θυμίζει καρύδι και τα τελευταία χρόνια αποκτά νέους φανατικούς θαυμαστές. Το κέιλ τρώγεται φρέσκο σε σαλάτες, ειδικά με σπανάκι, ή μπορεί να γίνει βραστό, όπως τα χόρτα, και να το απολαύσουμε με λεμόνι και χοντρό αλάτι. Επίσης, το κέιλ μπορεί να τηγανιστεί και να γίνει τσιπς, να χρησιμοποιηθεί σε πίτες, σε ομελέτες, σε smoothies, σε χυμούς και σε πολλές ακόμα συνταγές μαγειρικής.
To κέιλ είναι διετές φυτό που καλλιεργείται ως ετήσιο, όπως και το λάχανο, το μπρόκολο και το κουνουπίδι με τα οποία ανήκει στην ίδια οικογένεια. Έχει υψηλή διατροφική αξία και ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία, καθώς είναι πλούσιο σε βιταμίνες Α και C, σε μέταλλα, σε φυτικές ίνες και σε αντιοξειδωτικά στοιχεία.
Αν και είναι ιδιαίτερα διάσημο στο εξωτερικό, στη χώρα μας δεν είναι τόσο εύκολο να το βρούμε για να το δοκιμάσουμε. Ο καλύτερος και πιο υγιεινός τρόπος, λοιπόν, είναι να το καλλιεργήσουμε στο σπίτι μας. Ας αναλυτικά πώς μπορούμε να φυτέψουμε κέιλ στον κήπο ή σε γλάστρα στο μπαλκόνι και τι φροντίδα χρειάζεται για να το απολαύσουμε φρέσκο και λαχταριστό στο πιάτο μας.
1. Ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες λαχανίδας για να φυτέψουμε;
Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες κέιλ για να καλλιεργήσουμε στον κήπo και στο μπαλκόνι μας, από χαμηλές 50-60 εκατοστών μέχρι ποικιλίες που φτάνουν περίπου το ένα μέτρο σε ύψος. Κάποιες ποικιλίες διαθέτουν μικρά ή μεγαλύτερα φύλλα, άλλες με κατσαρά, με φύλλα που κάνουν πτυχές ή με πιο επίπεδα φύλλα. Οι περισσότερες ποικιλίες κέιλ έχουν πράσινο χρώμα, υπάρχει όμως και κέιλ σε πορφυρά χρώματα.
– Κατσαρή ποικιλία Kale
H κατσαρή ποικιλία κέιλ είναι η πιο κλασική που συναντάμε στα μανάβικα με το κατσαρό φύλλωμα και το σκουροπράσινο χρώμα ενώ υπάρχουν και κάποιες ποικιλίες με κοκκινωπό χρώμα φύλλων. Το κατσαρό κέιλ έχει ελαφρά πικρή γεύση κάπως πιπεράτη και μπορεί να συνδυαστεί τόσο με γλυκές και αλμυρές γεύσεις. Χρησιμοποιείται από σαλάτες, για τσιπς, σε σούπες και σε smoothies.
– Lacinato Kale
Ιταλική ποικιλία κέιλ, γνωστή και ως κέιλ της Τοσκάννης, έχει μεγάλα πράσινο-μπλε φύλλα με χαρακτηριστικές πτυχώσεις. Κατάλληλη ποικιλία για σούπες, το lacinato kale μπορεί να συνοδεύσει εξαιρετικά φασόλια και άλλα όσπρια. Κατάλληλη και για πράσινη σαλάτα, καθώς και για να συνοδεύσει γλυκοπατάτες.
– Κόκκινο ρωσικό Kale
Η ποικιλία του κόκκινου ρώσικου κέιλ έχει τεράστια φύλλα που είναι πολύ τρυφερά, λιγότερο κατσαρά και το σχήμα τους θυμίζει φύλλο βελανιδιάς. Το ρώσικο κέιλ διαθέτει χαρακτηριστικούς κόκκινους βλαστούς και μπορεί να καταναλωθεί τόσο στο στάδιο του νεαρού (baby leaf), όσο και στο στάδιο του ώριμου φύλλου διατηρώντας την φρεσκάδα και την τρυφερότητα. Έχει πιο γλυκιά και πιο πιπεράτη γεύση από τις άλλες ποικιλίες κέιλ.
– Κινέζικο Kale
Το κινέζικο κέιλ είναι αρκετά διαφορετικό και θυμίζει κάτι ανάμεσα σε σπανάκι και μπρόκολο, με μεγάλα γυαλιστερά φύλλα και χοντρούς μίσχους που μπορούν και αυτοί να μαγειρευτούν. Όπως τα περισσότερα κινέζικα λαχανικά, τηγανίζεται με ανακάτεμα σε γουόκ. Το κινέζικο κέιλ έχει γεύση που θυμίζει μπρόκολο και μπορεί να συνδυαστεί με ρύζι και κοτόπουλο.
2. Σε τι συνθήκες ευδοκιμεί η καλλιέργεια της λαχανίδας;
Η λαχανίδα είναι φυτό ψυχρής εποχής και θέλει δροσερό περιβάλλον για να ευδοκιμήσει. Μπορούμε να το φυτέψουμε σε ηλιοφανείς θέσεις αν και θα ευδοκιμήσει και σε πιο ημισκιερά σημεία χωρίς όμως να έχει την μεγαλύτερη ανάπτυξη και ποιότητα. Η ιδανική θερμοκρασία για την καλλιέργεια της λαχανίδας είναι μεταξύ 15-20 βαθμών Κελσίου αν και θα πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι αρκετά ανθεκτική και σε πιο χαμηλές θερμοκρασίες. Η εμφάνιση χαμηλών θερμοκρασιών βελτιώνει τη γεύση της. Αναπτύσσεται καλύτερα σε δροσερά και γόνιμα εδάφη με καλή αποστράγγιση, και θέλει ουδέτερα εδάφη ή ελαφρά όξινα.
3. Πότε φυτεύουμε τις λαχανίδες και σε τι αποστάσεις;
Η φύτευση του λαχανίδας μπορεί να γίνει από τα τέλη το καλοκαιριού μέχρι τα τέλη του φθινοπώρου ανάλογα τις συνθήκες της περιοχής που καλλιεργούμε. Σε ορεινές περιοχές ή στη βόρεια Ελλάδα μπορεί να φυτευτεί και στις αρχές της άνοιξης. Για να δημιουργήσουμε καινούργια φυτά κέιλ από σπόρο, φυτεύουμε τον σπόρο σε βάθος περίπου 1 εκατοστού και περιμένουμε 1-2 εβδομάδες για να φυτρώσει, σε θερμοκρασία περίπου 20°C. Μέχρι την μεταφύτευση των φυτών κέιλ στις οριστικές θέσεις καλλιέργειας, θα χρειαστεί χρονικό διάστημα περίπου 5-6 εβδομάδων.
Αντί για φύτευση σπόρου, μπορούμε να προμηθευτούμε έτοιμα φυτά κέιλ από φυτώρια ή από γεωπονικά καταστήματα. Οι κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης για την καλλιέργεια του κέιλ είναι 40-50 εκατοστά μεταξύ των φυτών και 60-80 εκατοστά μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Αν φυτέψουμε το κέιλ σε υπερυψωμένα παρτέρια, οι αποστάσεις φύτευσης μπορούν να είναι πιο μικές. Γύρω από τα φυτά του κέιλ, μπορούμε να ρίξουμε διάφορα υλικά εδαφοκάλυψης, όπως ροκανίδι και άχυρο, για τη διατήρηση της υγρασίας και για να αποφύγουμε να φυτρώσουν ανεπιθύμητα χόρτα (ζιζάνια).
4. Πώς γίνεται η καλλιέργεια του κέιλ σε γλάστρα;
Σε αντίθεση με το λάχανο και το κουνουπίδι, η καλλιέργεια της λαχανίδας είναι ιδανική για γλάστρα, καθώς κάθε φύτευση αποδίδει σταδιακή και πλούσια παραγωγή. Προτιμάμε γλάστρες διαμέτρου και ύψους περίπου 25 εκατοστών ή μακριές ζαρντινιέρες μήκους 80-100 εκατοστών που μπορούμε να φυτέψουμε 2-3 φυτά κέιλ. Τοποθετούμε τις γλάστρες με τα φυτά κέιλ σε σημεία με νότιο η δυτικό προσανατολισμό για να έχουν αρκετή ηλιοφάνεια. Στη βάση της γλάστρας και της ζαρντινιέρας, τοποθετούμε μία στρώση χαλικιών για καλύτερη αποστράγγιση του νερού και στη συνέχεια γεμίζουμε τις γλάστρες με ειδικό φυτόχωμα για λαχανικά. Εναλλακτικά, μπορούμε να φτιάξουμε το δικό μας μίγμα χρησιμοποιώντας αφράτο κηπόχωμα, κοπριά και περλίτη σε αναλογία 3:2:1.
5. Πόσο συχνά θέλει πότισμα η καλλιέργεια του κέιλ;
Το κέιλ χρειάζεται αρκετή εδαφική υγρασία και είναι σχετικά απαιτητικό ως προς το πότισμα. Την περίοδο του φθινοπώρου, για φυτά που έχουμε φυτέψει στο χώμα ποτίζουμε 2-3 φορές την εβδομάδα ανάλογα και τις καιρικές συνθήκες. Για φυτά που έχουμε φυτέψει σε γλάστρα, ποτίζουμε συνήθως κάθε 2 μέρες και αραιώνουμε τα ποτίσματα την περίοδο του χειμώνα. Σε κάθε περίπτωση, επαναλαμβάνουμε το πότισμα μόνο όταν στεγνώνει το χώμα, καθώς σε συνθήκες υπερβολική υγρασίας του εδάφους, τα φυτά του κέιλ είναι ευαίσθητα σε μυκητολογικές ασθένειες και σε σαπίσματα της ρίζας.
6. Κάθε πότε χρειάζεται λίπασμα η καλλιέργεια του κέιλ;
Η καλλιέργεια του κέιλ δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία. Κατά τη φύτευση του, συνιστούμε την προσθήκη κοπριάς και κομπόστ για εμπλουτισμό του χώματος με θρεπτικά στοιχεία, τα οποία βελτιώνουν και την στράγγιση του εδάφους για να απομακρύνεται καλύτερα το νερό. Κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας, προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα με υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο μία φορά τον μήνα. Προσέχουμε να μην το παρακάνουμε με το λίπασμα, καθώς η υπερβολική ποσότητα αζωτούχας λίπανσης κάνει το φυτό πιο ευαίσθητο στην ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών.
7. Ποια έντομα και ποιες ασθένειες προσβάλλουν την καλλιέργεια του κέιλ;
Η καλλιέργεια της λαχανίδας προσβάλλεται από αρκετά έντομα, όπως η κάμπια (πιερίδα) που τρώει τα φύλλα του, η μελίγκρα (αφίδα), ο αλευρώδης και οι βρωμούσες. Για να αντιμετωπίσουμε τα έντομα, χρησιμοποιούμε βιολογικά εντομοκτόνα που βρίσκουμε σε γεωπονικά καταστήματα, όπως ο βάκιλος Θουριγγίας, τα άλατα καλίου και το φυσικό πύρεθρο. Εναλλακτικά, μπορούμε να ψεκάσουμε διαλύοντας 1 κουταλιά της σούπας τριμμένο πράσινο σαπούνι σε ένα λίτρο νερό για προληπτική προστασία των φυτών του κέιλ.
Σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας, μπορεί να παρατηρήσουμε κιτρινίσματα ή μαυρίσματα στα φύλλα και τους βλαστούς του κέιλ που οφείλονται μυκητολογικές ασθένειες, όπως ο περονόσπορος, η αλτερνάρια και η κερκόσπορα. Για την αντιμετώπιση των ασθενειών, ψεκάζουμε το φύλλωμα του φυτού με σκευάσματα χαλκού που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα. Σε προληπτικό επίπεδο και σε περιπτώσεις ήπιας προσβολής, μπορούμε να φτιάξουμε ένα αυτοσχέδιο σκεύασμα, διαλύοντας 1 κουταλιά του γλυκού μαγειρική σόδα σε 2 λίτρα νερό και να ψεκάσουμε τα φυτά μας.
Όπως και στην καλλιέργεια του λάχανου, του κουνουπιδιού και του μπρόκολου, ένας σημαντικό πρόβλημα στην καλλιέργειας του κέιλ είναι τα σαλιγκάρια που τρώνε τα φύλλα του. Για την αντιμετώπιση των σαλιγκαριών στο κέιλ, μπορούμε να τοποθετήσουμε στάχτη γύρω από τα φυτά του ή να ρίξουμε λίπασμα φωσφορικού σιδήρου που λειτουργεί απωθητικά.
8. Πότε είναι κατάλληλη στιγμή για να συγκομίσουμε το κέιλ;
Η πρώτη συγκομιδή του κέιλ γίνεται 1,5 μήνα μετά την μεταφύτευση ή 2,5 μήνες μετά τη σπορά, όταν τα φύλλα φτάνουν στο μέγεθος της παλάμης του χεριού. Μπορούμε να συλλέξουμε τα νεαρότερα φύλλα νωρίτερα, ειδικά αν θέλουμε να τα χρησιμοποιήσουμε σε σαλάτες. Τα μεγαλύτερα φύλλα που είναι στην βάση του φυτού είναι καλύτερο να χρησιμοποιούνται για μαγείρεμα. Αποφεύγουμε να κόβουμε τα φύλλα της κορυφής, προκειμένου να συνεχίσει το φυτό του κέιλ να μας δίνει νέα συγκομιδή.
9. Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε περισσότερο το κέιλ;
Η συντήρηση της λαχανίδας γίνεται όπως τα περισσότερα πράσινα λαχανικά μέσα σε νάιλον σακούλα που τοποθετούμε στο ψυγείο. Αν κόψουμε μαζί με το φύλλο και το μίσχο του, η λαχανίδα μπορεί να διατηρηθεί στη συντήρηση οπωσδήποτε για μία εβδομάδα. Πάντως, αν κόψουμε τα τα φύλλα της λαχανίδας και βάλουμε σε βραστό νερό για 1-2 λεπτά, μπορούμε να τα διατηρήσουμε στην κατάψυξη του ψυγείου για αρκετούς μήνες μέχρι και ένα χρόνο.
10. Κι ένα μυστικό για το κέιλ
Τα φύλλα του κέιλ είναι κάπως σκληρά και ξηρά. Αν θέλουμε να τα κάνουμε πιο μαλακά και γευστικά για να τα απολαύσουμε σε φρέσκιες σαλάτες, ακολουθούμε την εξής διαδικασία: Κόβουμε τα φύλλα του κέιλ σε μέγεθος για να φαγωθούν και στη συνέχεια τα τοποθετούμε σε ένα μπολ μαζί με 1-2 κουταλιές ελαιόλαδο, αντίστοιχη ποσότητα ξυδιού ή λεμονιού και λίγο αλάτι. Ανακατεύουμε και τρίβουμε τα φύλλα με τα χέρια μας για 1-2 λεπτά μέχρι να μαλακώσουν. Στη συνέχεια προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά στο μπολ για να ολοκληρώσουμε τη σαλάτα μας.