Ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος, μία από τις πιο εμβληματικές μορφές της αρχαίας Ελλάδας, κατέχει επάξια μια θέση ανάμεσα στους Επτά Σοφούς της αρχαιότητας
Έζησε τον 6ο αιώνα π.Χ. και διαμόρφωσε καθοριστικά όχι μόνο την πολιτική σκηνή της Σπάρτης, αλλά και το ηθικό υπόβαθρο του δυτικού κόσμου. Ως Έφορος και φιλόσοφος, συνδύασε την πολιτική οξυδέρκεια με τη βαθιά σοφία, αφήνοντας μια κληρονομιά που αντηχεί μέχρι σήμερα.
Απο το arxaiaellinika.gr
Αρχικά, ο Χίλων αναδείχθηκε στο αξίωμα του Εφόρου κατά την 56η Ολυμπιάδα (556 π.Χ.). Αμέσως, ανέλαβε δράση και ενίσχυσε σημαντικά τον θεσμό των Εφόρων, εξισώνοντάς τον σχεδόν με τη βασιλική εξουσία. Συγκεκριμένα, θέσπισε τον νόμο που υποχρέωνε τους βασιλείς να ορκίζονται υπακοή στους νόμους της πόλης, ενώ οι Έφοροι ορκίζονταν να τηρούν τη βασιλεία, εφόσον οι βασιλείς τηρούσαν τον όρκο τους.
Επιπλέον, ο Χίλων άλλαξε ριζικά την εξωτερική πολιτική της Σπάρτης. Προώθησε την απομόνωση της πόλης από τις “διαβρωτικές” ξένες επιρροές και εγκαινίασε μια αυστηρή αντι-τυραννική πολιτική. Συνεπώς, η Σπάρτη υπό την καθοδήγησή του, ανέτρεψε τυραννικά καθεστώτα σε γειτονικές πόλεις, όπως στη Σικυώνα και την Αθήνα, εδραιώνοντας την ηγεμονία της στην Πελοπόννησο.
Η Φιλοσοφία του Λακωνίζειν
Παράλληλα με την πολιτική του δράση, ο Χίλων καλλιέργησε το πνεύμα. Θεωρούσε τη συντομία λόγου ως υπέρτατη αρετή, γι’ αυτό και καθιέρωσε το περίφημο «λακωνίζειν». Πίστευε πως ο περιττός λόγος φανερώνει έλλειψη σκέψης. Γι’ αυτόν τον λόγο, τα αποφθέγματά του παρέμεναν σύντομα, κοφτά και ουσιαστικά.
Ο ιστορικός Ηρόδοτος αναφέρει πως ο Χίλων προειδοποίησε τον Ιπποκράτη (πατέρα του τυράννου Πεισίστρατου) να μην αποκτήσει παιδιά, βλέποντας τα σημάδια των θεών, δείγμα της διορατικότητάς του. Επίσης, σε αυτόν ανήκουν δύο από τα σπουδαιότερα παραγγέλματα που κοσμούσαν το Μαντείο των Δελφών: το «Γνώθι σαυτόν» και το «Μηδέν άγαν». Ο Χίλων δίδασκε πως ο άνθρωπος οφείλει να γνωρίζει τα όριά του και να αποφεύγει τις υπερβολές για να ζήσει μια ενάρετη ζωή.
Τέλος, ο θάνατος του Χίλωνα αντικατοπτρίζει πλήρως τις αξίες που υπηρέτησε. Σύμφωνα με την παράδοση, ο σοφός γέροντας άφησε την τελευταία του πνοή στην Πίζα, αμέσως μόλις αγκάλιασε τον γιο του, ο οποίος μόλις είχε γίνει Ολυμπιονίκης στην πυγμαχία. Η καρδιά του δεν άντεξε την υπερβολική χαρά και συγκίνηση. Οι παρευρισκόμενοι Έλληνες τίμησαν τον νεκρό ήρωα και τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία με τιμές που άρμοζαν σε έναν θρύλο.
Συμπερασματικά, ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος δεν υπήρξε απλώς ένας στοχαστής, αλλά ένας άνδρας της πράξης. Διαμόρφωσε το σπαρτιατικό ήθος, δίδαξε τη μετριοπάθεια και απέδειξε πως η σοφία αποκτά αξία μόνο όταν την κάνεις πράξη.
Τα 7 «Διαμάντια» Σοφίας του Χίλωνα
- «Γνώθι σαυτόν» (Να γνωρίζεις τον εαυτό σου) Αν και αποδίδεται και σε άλλους σοφούς, ο Χίλων θεωρείται ο κατεξοχήν εισηγητής αυτής της θεμελιώδους αρχής της αυτογνωσίας.
- «Μηδέν άγαν» (Τίποτα σε υπερβολή) Η επιτομή του σπαρτιατικού μέτρου και της ισορροπίας στη ζωή.
- «Τον τεθνηκότα μη κακολογείν» (Να μην κακολογείς αυτόν που έχει πεθάνει) Μια ηθική αρχή σεβασμού προς τους νεκρούς που τηρείται μέχρι και σήμερα.
- «Εγγύα, πάρα δ’ άτα» (Η εγγύηση φέρνει την καταστροφή) Μια πρακτική συμβουλή που προειδοποιεί να μην μπαίνουμε εγγυητές για άλλους, καθώς αυτό οδηγεί συχνά σε μπελάδες.
- «Γλώττης κρατείν, μάλιστα δε εν συμποσίω» (Να συγκρατείς τη γλώσσα σου, ειδικά όταν βρίσκεσαι σε συμπόσιο) Επειδή το κρασί λύνει τη γλώσσα, ο Χίλων συμβούλευε αυτοσυγκράτηση για να μην ειπωθούν λόγια που θα μετανιώσει κανείς αργότερα.
- «Προτίμα ζημίαν αισχρού κέρδους· η μεν γαρ άπαξ ελύπησε, το δε δια παντός» (Να προτιμάς τη ζημιά από το ανέντιμο κέρδος· γιατί η ζημιά θα σε στενοχωρήσει μία φορά, ενώ το άδικο κέρδος θα σε λυπεί για πάντα)Μάθημα ακεραιότητας και ήθους.
- «Χρόνου φείδου» (Να κάνεις σωστή διαχείριση του χρόνου) Μια προτροπή να μην σπαταλάμε τον χρόνο μας άσκοπα.