Της Ζέζας Ζήκου
Η ελληνική κρίση φαίνεται να εισέρχεται στην πιο μελανή φάση της. Η στάση πληρωμών δεν είναι ανέκδοτο. Ούτως ή άλλως, η λιτότητα –δηλαδή η φτώχεια– είναι μονόδρομος. Η χώρα αρχίζει να ζει ημέρες χρεοκοπίας και είναι θέμα χρόνου να αρχίσει μια καλπάζουσα φτωχοποίηση. Οι ολοένα ογκούμενες απαιτήσεις των δανειστών μας διατυπώνονται πλέον με ωμό τρόπο. Πόσο αντέχουμε, άραγε, να ζήσουμε έτσι;
Η επισήμανση του Bloomberg πως «η κατάσταση στην Ελλάδα είναι αντίστοιχη της Μεγάλης Υφεσης του 1929 στις ΗΠΑ, έκανε τον γύρο του κόσμου. Δυστυχώς, λέει αλήθειες που δύσκολα πλέον κρύβονται κάτω από το χαλί. Η Ελλάδα υφίσταται μια οικονομική συρρίκνωση του είδους και του μεγέθους που υπέστησαν οι ΗΠΑ και η Γερμανία κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Υφεσης (1929), γεγονός που αποτυπώνει την κλίμακα της δυσκολίας που αντιμετωπίζει στην προσπάθεια να ανακτήσει ανταγωνιστικότητα μέσω της ύφεσης, αναφέρει το δημοσίευμα.
Η ελληνική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 18,4% τα τελευταία 4 χρόνια, αναφέρει το δημοσίευμα, και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προβλέπει ότι θα συρρικνωθεί επιπλέον 4% το 2013, καθώς η χώρα πασχίζει να μειώσει το χρέος της στο πλαίσιο των προγραμμάτων διάσωσης. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη σωρευτική απώλεια εθνικού προϊόντος σε μια ανεπτυγμένη οικονομία για τουλάχιστον τρεις δεκαετίες, επισημαίνει το πρακτορείο, με μικρή διαφορά από την πτώση κατά 27% του ΑΕΠ της αμερικανικής οικονομίας μεταξύ του 1929 και του 1933, όπως αναφέρει το Γραφείο Οικονομικής Ανάλυσης στην Ουάσιγκτον. Η γερμανική οικονομία είχε μειωθεί σχεδόν 34% από το 1929 έως το 1933, οπότε ο Χίτλερ έγινε καγκελάριος της χώρας, σύμφωνα με στοιχεία από την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία του Βισμπάντεν. Η ανάκαμψη στη Γερμανία άρχισε το 1934, αλλά το εθνικό προϊόν επέστρεψε το 1937 στα επίπεδα του 1929.
Κατά βάθος, οι λαοί γνωρίζουν ότι όλο αυτό που γίνεται είναι, κατά κάποιο τρόπο, ένα θέατρο, δυστυχώς, δε, του παραλόγου. Και περισσότερο από ποτέ ισχύει η ρήση του Αμερικανού προέδρου Λίνκολν, που ήταν κάπως έτσι: Μπορείς να ξεγελάς λίγους για πολύ καιρό ή πολλούς για λίγο καιρό, αλλά όχι πολλούς για πολύ καιρό. Στην εποχή μας, και οι δύο πλευρές του Ατλαντικού βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα άλλο δικέφαλο τέρας, που αψηφά κάθε δοκιμασμένη θεραπευτική μέθοδο: την εκτίναξη της ανεργίας σε ύψη που είχε να δει ο βιομηχανικός Βορράς από την εποχή της Μεγάλης Υφεσης, του 1929–33, παρά την εφιαλτική διόγκωση των ελλειμμάτων και χρεών και τη διοχέτευση τεραστίων κονδυλίων στο τραπεζικό σύστημα για την αναθέρμανση της οικονομίας. Η εξάπλωση του ελληνικού ιού χρέους τροφοδότησε τη λαϊκιστική ρητορεία συντηρητικών κυβερνήσεων εναντίον «τεμπέληδων» και «εργατικών» Eυρωπαίων, χωρίς όμως ιδιαίτερο ουσιαστικό αντίκρισμα.
Οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού εξακολουθούν να χρησιμοποιούν την Ελλάδα ως πυγμαχικό σάκο, πειραματικό εργαστήριο, για την επιβολή μιας δρακόντειας πολιτικής δημοσιονομικής πειθαρχίας σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Και όχι χωρίς αποτελέσματα, όπως ήδη φαίνεται.
Επί τρεις δεκαετίες είχαμε συνηθίσει να αντιμετωπίζουμε την Αμερική ως Μέκκα του νεοφιλελευθερισμού, με την Ευρώπη να ακολουθεί γογγύζοντας, διατηρώντας πάντα περισσότερα στοιχεία από την παράδοση του κοινωνικού κράτους. Ισως είναι η ώρα να αλλάξουμε οπτική γωνία. Την ώρα που όλη η Ευρώπη σύρεται από τους Γερμανούς τραπεζίτες, τα πραγματικά αφεντικά της Ευρωζώνης, στην πιο αυστηρή λιτότητα, η Αμερική του Μπαράκ Ομπάμα ήδη αναζητεί έναν άλλο δρόμο, έστω και αν δίνει την εικόνα πως προσπαθεί να τετραγωνίσει έναν φαύλο κύκλο, αντί να τον διαρρήξει.
Στον πυρήνα της ελληνικής κρίσης βρίσκεται η ευρωπαϊκή κρίση. Κρίση ταυτότητας, κρίση συνείδησης, κρίση αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, κρίση ηγεσίας και οράματος, κρίση από σύγκρουση συμφερόντων. Συγκρούονται τα έθνη–κράτη με τους «κεντρικούς σχεδιαστές» του σημερινού νεοφιλελεύθερου κόσμου των Βρυξελλών και του ΔΝΤ καθώς και με το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, παγκοσμιοποιημένο, επιθετικό και αχαλίνωτο. Και οι ηγέτες των δημοκρατιών αποδεικνύονται υποδεέστεροι των περιστάσεων, αφιλοσόφητοι, ανιστόρητοι, αναίσθητοι, ανίσχυροι, υποτελείς σε προσωπικές δεσμεύσεις και νοητικά στερεότυπα.
Φαίνεται, επίσης, ότι είναι πεδίο δοκιμασίας για τη δημοκρατία και την πολιτική κουλτούρα όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά ολόκληρης της Ευρώπης. Η καταγραφόμενη δυσαρμονία μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής τάξης, το έλλειμμα νομιμοποίησης, η αποτυχία των τεχνοκρατών, η κρίση αντιπροσώπευσης, η ανάδυση νέων επιθετικών εθνικισμών, η επέλαση των στερεοτύπων μίσους δεν αφορούν πια μόνο στην εξασθενημένη και πολλαπλώς βαλλόμενη Ελλάδα – αφορούν στο σύνολο της Ευρώπης.
Και ο αντίλογος, από έναν αναγνώστη:
Φοβάμαι οι αποσπασματικές, αν και ορθές παρατηρήσεις της αρθρογραφίας σας, δεν βοηθούν στην ρεαλιστική ανάγνωση της κατάστασης και επομένως δεν οδηγούν σε αποτελεσματικές προτάσεις/λύσεις.
Η άνοδος του ΑΕΠ και για αρκετούς του βιοτικού επιπέδου, δεν ήταν παράγωγο της δημιουργίας πλούτου στον τόπο μας, αλλά παράγωγο του συστηματικού δανεισμού.
Ο δανεισμός δεν ήταν αποτέλεσμα της εμπιστοσύνης των δανειστών στην οικονομία μας, αλλά στην εμπιστοσύνη τους στην Ευρωζώνη και στους θεσμούς της.
Αυτή η εμπιστοσύνη δεν υπάρχει πλεόν όπως κα νεοι δανειστές. Απλά δεν υπάρχουν κυρία Ζήκου. Η οικονομική μας ανέχεια δεν είναι θέμα εθελοντικής/ιδεολογικής “λιτότητας”, είναι αδυναμίας δανεισμού, εξεύρεσης πόρων. Νομίζω όμως ότι δεν θα μπορέσουμε να λύσουμε το πρόβλημα, χωρίς να γνωρίζουμε, να παραδεχθούμε πως δημιουργήθηκε.
Εν μέρει τουλάχιστον, ένα αίτιο ήταν η αλόγιστη και ψηφοθηρική σπατάλη των προηγουμένων κυβερνήσεων με τα επιδόματα “πλυσίματος χεριών”. Η απώλεια επιδομάτων και συντάξεων από τα σαράντα, (που τροφοδοτούσε εισαγωγές και λιανεμπόριο), σήμερα βαπτίζεται “λιτότητα”.
Ένα άλλο μεγάλο κομμάτι της έλλειψης ρευστότητας της αγοράς είναι αποτέλεσμα της μετανάστευσης των καταθέσεων σε τράπεζες του εξωτερικού. Από 260 δις καταθέσεων, οι Ελληνικές τράπεζες μετά βίας ξεπερνούν τα 160 δις σήμερα. Αυτά τα χρήματα δεν χρησιμοποιήθηκαν στην οικονομία, (όπως κάποιοι θα ήθελαν να μας πείσουν), διότι εάν είχαν, θα είχαμε ρευστότητα. Απλά επενδύθηκαν αλλού…
Τέλος, το μεγαλύτερο αίτιο, (κατά την γνώμη μου), είναι η διαφθορά, οι off shore, (το δημιούργημα της κυβέρνησης Καραμανλή), που στερούν από το Ελληνικό Δημόσιο την φοροεισπρακτική του ικανότητα από αυτούς και αυτές που “έχουν”.
Επομένως, καλούνται οι έχοντες πολύ λιγότερα, να συμπληρώσουν το χάσμα εσόδων/εξόδων. Αναγνωρίζω ότι εμφανίζω τα πράγματα απλά, αλλά δυστυχώς είναι. Εάν αυτή, η συγκεκριμένη απάτη δεν διορθωθεί, το πρόβλημα δεν λύνεται, ανεξαρτήτως καλής θέλησης, μνημονίων και ενάρετων ή κακοπροαίρετων Ευρωπαίων.
kathimerini.gr
