Ανίκανοι και απολίτιστοι ελέγχουν τον πολιτισμό

Εκατόν ενενήντα μνημεία της άγνωστης πολιτιστικής κληρονομιάς που άφησε η Τουρκοκρατία στην Ελλάδα, μελετήθηκαν, αποκαταστάθηκαν, κάποια παραδόθηκαν σε πολιτιστικές χρήσεις και παρουσιάζονται για πρώτη φορά όλα μαζί από το υπουργείο Πολιτισμού, σε έναν τόμο που επιχειρεί την πρώτη συνολική παρουσίαση της οθωμανικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.

Τζαμιά με λεπτούς μιναρέδες, μεντρεσέδες, ιεροδιδασκαλεία, Ιμαρέτ, πτωχοκομεία, κάστρα, πύργοι, κουλέδες, χάνια και καραβάν- σεράι, ξενώνες, μπεζεστένια, σκεπαστές αγορές, πέτρινα γεφύρια, κρήνες και υδραγωγεία, διοικητήρια, νοσοκομεία και κονάκια- σπίτια αρχόντων, είναι μερικά από τα κοσμικά και θρησκευτικά μνημεία της Τουρκοκρατίας που διήρκεσε από έξι αιώνες- στη Θράκη- ώς λιγότερο από τρεις- στην Κρήτη.

Είναι μια περίοδος φορτισμένη με λογής προκαταλήψεις και μόλις στις ημέρες μας εκδίδεται η πρώτη συνολική και τεκμηριωμένη παρουσίαση των αρχιτεκτονικών καταλοίπων της, που προστατεύονται ισότιμα από τον νόμο.

Η οθωμανική Ελλάδα ήταν αγροτική. Οι εκτάσεις ανήκαν στο κράτος και νοικιάζονταν. Τα θρησκευτικά ιδρύματα ήταν το κέντρο της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής των Τούρκων που ανέπτυσσαν έντονη φιλανθρωπική δραστηριότητα. Πολλοί απ΄ αυτούς ήταν οργανωμένοι σε θρησκευτικά τάγματα. Οι μπεκτασήδες σε Θράκη, Ήπειρο, Πελοπόννησο και οι μεβλεβήδες στις ανώτερες τάξεις. Πολλοί Οθωμανοί της Ελλάδας είχαν τις βιβλιοθήκες και έγραφαν λογοτεχνία σε δύο γλώσσες- ελληνική και τουρκική.

Έμβλημα της Τουρκοκρατίας ήταν τα τζαμιά. Αμέσως μετά την κατάκτηση προχωρούσαν στην ανέγερση ενός μεγάλου τζαμιούτου Φετιχέ Τζαμί της κατάκτησης (όπως το μάλλον άγνωστο στην Πλάκα, απέναντι από τους Αέρηδες)- ή μετέτρεπαν σε Φετιχέ Τζαμί μια χριστιανική εκκλησία, όπως την Αχειροποίητο στη Θεσσαλονίκη.

Η αρχιτεκτονική των τζαμιών κατατάσσεται σε τρεις περιόδους. Την πρώιμη που βρίσκεται κάτω από την ισχυρή βυζαντινή επίδραση, την κλασική- του 16ου αιώνα- όταν μεσουράνησε ο εξισλαμισμένος Έλληνας αρχιτέκτονας Σινάν Πασάς και την περίοδο από τον 18ο αιώνα, όταν γίνεται το άνοιγμα προς τις δυτικές επιδράσεις.

TA NEA

EΓΕΡΣΙΣ:
Το υπουργείο πολιτισμού είναι φιλοτουρκικό; Είναι ανθελληνικό; Και τα δύο μαζί; Μήπως τα δύο μαζί και κάτι παραπάνω; Ενώ φροντίσανε να αποκαταστήσουνε ένα πολύ μεγάλο μέρος των Οθωμανικών μνημείων της Τουρκοκρατίας,διάφορες αρχιτεκτονικές κατασκευές του δυνάστη του σκλαβωμένου Ελληνισμού,διάφορα πολιτιστικά σύμβολα ενός λαού όπου ο Αμερικανός πρέσβης George Horton τον απεκάλεσε ‘H κατάρα της Ασίας’ (The blight of Asia) στο πολύ γνωστό του βιβλίο μιλώντας για τους Τούρκους,τα πολιτιστικά μνημεία της Αρχαίας Ελλάδας,πολιτιστικά μνημεία και σύμβολα παγκοσμίου βεληνεκούς,αξίας και αναγνωρίσεως όπου μεταφέρουνε μέχρι και σήμερα ακόμα την ταυτότητα και τα υποστηλώματα του Δυτικού πολιτισμού,τυγχάνουν της ολοκληρωτικής αδιαφορίας του υπουργείου ‘Οθωμανικού’ και ‘μη Ελληνικού’ Πολιτισμού.Ιδού μερικά εξοργιστικά δημοσιεύματα εντελώς ενδεικτικά για του λόγου το αληθες.

Κινδυνεύει ο ναός του Ολυμπίου Διός από επισκέπτες και αδιαφορία!

Αθήνα- Δεκάδες, εκατοντάδες, χιλιάδες πόδια πατούν, χειμώνα – καλοκαίρι (ειδικά το δεύτερο), μέσα στον ναό του Ολυμπίου Διός στην Αρχαία Ολυμπία. Γιατί ο κόσμος «πρέπει» να αντιλαμβάνεται τις διαστάσεις του πραγματικά τεράστιου μνημείου. Μόνο που ο ναός, ερειπωμένος ως γνωστόν, έχει από αιώνων απολέσει τα δομικά του στοιχεία και ό,τι απέμεινε, όσο καλά κτισμένο και αν ήταν κάποτε, κινδυνεύει σήμερα όχι μόνο από τις καιρικές μεταβολές αλλά και από τους επισκέπτες. «Ρηγματώσεις, διαβρώσεις και αποσαθρώσεις έχουν εμφανιστεί στην κρηπίδα του ναού» ανακοινώθηκε χαρακτηριστικά την περασμένη Τρίτη στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Αυτό όμως δεν φάνηκε να το άκουσαν όλοι. Γιατί μόνο κάποια ημίμετρα αποφασίστηκαν, συγκεκριμένα η τοποθέτηση μεταλλικών πλαισίων ώστε να οριοθετείται η διαδρομή των επισκεπτών. Το Συμβούλιο όμως δεν έκανε δεκτή την πρόταση των ολιγοτέρων να περισχοινιστεί ο ναός, ώστε να μην ανεβαίνουν καθόλου οι τουρίστες. Το αστείον του πράγματος όμως είναι ότι αφορμή για τη συζήτηση υπήρξε η πρόταση του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου για μετακίνηση σπονδύλων των κιόνων του ναού, οι οποίοι από την αρχαιότητα είχαν πέσει στο εσωτερικό του. Και αυτό για να είναι ευκολότερη η κίνηση των επισκεπτών! Πέραν αυτού, το Γερμανικό Ινστιτούτο ζήτησε να κάνει αναστηλώσεις δύο κιονοκράνων (του οπισθόναου και της ΒΔ γωνίας της παραστάδας του ναού), ενώ με άλλο αίτημά του ζήτησε τη μερική αναστήλωση του μνημείου του Πτολεμαίου και της Αρσινόης. Η απουσία ολοκληρωμένων προτάσεων και μελετών εκ μέρους των γερμανών αρχαιολόγων ενόχλησε ωστόσο το Συμβούλιο, καθώς τα μνημεία της Ολυμπίας είναι από τα σπουδαιότερα της Ελλάδας. Όπως επεσήμανε όμως ο κ. Δημοσθένης Ζιρώ, προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων, παρ΄ ότι έχει ζητηθεί από το Γερμανικό Ινστιτούτο το συνολικό πρόγραμμα εργασιών που επιθυμεί να πραγματοποιήσει στα μνημεία της Αρχαίας Ολυμπίας έτσι ώστε να εξεταστούν συνολικά, ανταπόκριση δεν υπήρξε. «Ντροπή» χαρακτήρισε την όλη υπόθεση ο καθηγητής κ. Νίκος Σταμπολίδης. Και άλλα μέλη του Συμβουλίου όμως είχαν να επισημάνουν έλλειμμα στις υποχρεώσεις των Γερμανών, οι οποίοι, παρ΄ ότι πραγματοποιούν ανασκαφές εδώ και 170 χρόνια στην Αρχαία Ολυμπία, κωλυσιεργούν όταν πρόκειται να κάνουν τις επιβεβλημένες αναστηλώσεις. Εν τέλει το ΚΑΣ αποφάσισε να ζητήσει από το Ινστιτούτο ολοκληρωμένο πλάνο των εργασιών και πλήρη κατάλογο των αρχιτεκτονικών μελών που χρειάζεται να μετακινηθούν. Δεν είναι ωστόσο μόνο οι Γερμανοί ανακόλουθοι. Η επιστημονική επιτροπή που είχε οριστεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για να παρακολουθεί τα αναστηλωτικά έργα στην Ολυμπία δεν λειτούργησε ποτέ, παρ΄ ότι έχουν περάσει δύο χρόνια από τη σχετική απόφαση. Εν τέλει, αν δεν ενδιαφερόμαστε εμείς πρώτοι, πώς μπορούμε να ζητούμε συνέπεια από τους ξένους; Το μνημείο του Πτολεμαίου και της Αρσινόης, ανάθημα των Πτολεμαίων (περί το 270 π.Χ.), το οποίο βρίσκεται στην Αρχαία Ολυμπία, μπροστά από τη Στοά της Ηχούς, πρόκειται να αναστηλώσει κατά ένα μέρος η Γερμανική Αρχαιολογική Σχολή. Το μνημείο είχε έναν σπάνιο αρχιτεκτονικό τύπο, αποτελούμενο από δύο κίονες ύψους 8,50 μέτρων, οι οποίοι στηρίζονταν στις άκρες ενός βάθρου μήκους 20 μέτρων. Επάνω στους κίονες βρίσκονταν τα αγάλματα των δύο βασιλέων, τα οποία δεν σώζονται.

www.greekinsight.com

Στα αζήτητα παρέμεινε επί 11 χρόνια το Νεκροταφείο της Αρχαίας Αθήνας.

Από το 1997 που αποκαλύφθηκε
στο Μεταξουργείο, μόλις πρόσφατα εγκρίθηκαν τα πρώτα μέτρα προστασίας από το ΚΑΣ
Δημόσιο Σήμα… κατατεθέν της αδιαφορίας
Του ΠΑΝΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ

Επειτα από έντεκα χρόνια,το υπουργείο Πολιτισμού θυμήθηκε ότι πρέπει να κάνει κάτι για το Δημόσιο Σήμα. Το οικόπεδο,δηλαδή, της οδού Σαλα-μίνος 35 στο Μεταξουργείο, όπου το1997 στις εκσκαφές για την ανέγερση μικρού θεάτρου αποκαλύφθηκαν ταφικά μνημεία,πολυάνδρεια τουΠελοποννησιακού Πολέμου. Οι τάφοι αυτοί, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους,ανήκουν στο Δημόσιο Σήμα,το δημόσιο νεκροταφείο της αρχαίαςπόλης. Στην αρχαία οδό, που ξεκινούσε από το Δίπυλο, την είσοδο τηςΑθήνας στον Κεραμεικό και κατέληγε στην Aκαδημία Πλάτωνος, δεξιά και αριστερά υπήρχαν ταφικά μνημεία πεσόντων στα πεδία των μαχών (έθαβαν δημοσία δαπάνη την τέφρα των ηρώων) και τάφοι επιφανών αντρών της πόλης. Στο Δημόσιο Σήμα θεωρείται ότι ο Περικλής εκφώνησε το περίφημο Επιτάφιο Λόγο του γιανα τιμήσει τους πρώτους νεκρούς του Πελοποννησιακού Πολέμου,ενώ και ο τάφος του ίδιου εικάζεται ότι βρίσκεται κάπου στην περιοχή.
Για το σημαντικό εύρημα (η είδησητης αποκάλυψης έκανε τότε το γύρο του κόσμου) από το 1997 δεν έχει γίνει σχεδόν τίποτα. Οπως και για άλλα σπουδαία ευρήματα του δεύτερου
μισού της δεκαετίας του ’90, όπως το Λύκειο του Αριστοτέλη. Στο Δημόσιο Σήμα προχώρησε μόνο η απαλλοτρίωση του συγκεκριμένου οικοπέδου(542 τ.μ.), όπου έχουν έρθει στο φως
έξι ταφικά μνημεία που χρονολογούνται μεταξύ 430-420 π.Χ. Ακόμα και αυτά δεν έχουν αναδειχθεί πλήρως…

Κονδύλια

Σήμερα, λίγο πριν φύγει το 2008, τοΚεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ενέκρινε τουλάχιστον μέτρα προστασίας για το Δημόσιο Σήμα: Το οικόπεδο θα περιφραχθεί με κάγκελα, θα
δημιουργηθεί κανάλι απορροής υδάτων, θα γίνουν φυτεύσεις και αναρριχητικών φυτών για να κρύψουν γειτονικό τοίχο από μπετόν και, το σημαντικότερο όλων, θα τοποθετη-
θεί μικρό διαφανές στέγαστρο πάνω από τα ευρήματα. Ο χώρος δεν είναι επισκέψιμος για το κοινό και, αν δεν ολοκληρωθεί η ανασκαφική έρευνα,θα παραμείνει κλειστός. Η αρμόδια
Εφορεία Αρχαιοτήτων (Γ’ ΕΠΚΑ) κάνει λόγο για υποτυπώδη ανάδειξη του χώρου, καθώς θα τοποθετηθούν και ενημερωτικές πινακίδες. Οι άμεσες αυτές επεμβάσεις έχουν προϋπολογισμό
€60-70 χιλιάδες, χρηματοδοτούνται από το Γ’ ΚΠΣ και έχουν δυνατότητα
επέκτασης, όπου απαιτηθεί μετά την ολοκλήρωση των ανασκαφών.
Απαλλοτριώσεις

Για να γίνει επισκέψιμος ο χώρος,απαιτείται η απαλλοτρίωση τεσσάρων όμορων ακινήτων: δύο κτισμάτων (μισογκρεμισμένα τα χαρακτηρίζει η προϊσταμένη της Γ’ ΕΠΚΑ
κυρία Νικολέτα Βαλάκου) και δύο οικοπέδων. Η διαδικασία έχει ξεκινήσει. Στα τέλη Ιανουαρίου πρόκειται να καθοριστεί τιμή μονάδος, σημειώνει η ανασκαφέας του Δημοσίου
Σήματος κυρία Χάρις Στούπα. Οτανολοκληρωθούν οι απαλλοτριώσεις,ο χώρος θα εκτείνεται σε 1.370 τ.μ.

Γιατί, όμως, δεν έγινε τίποτα εδώ και
τόσα χρόνια για το Δημόσιο Σήμα;

Οπως και στην περίπτωση του Λυκείου του Αριστοτέλη, η απάντηση των αρμοδίων είναι ότι λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων το υπουργείο Πολιτισμού έριξε το βάρος του στην ανάδειξη άλλων μνημείων. Και αν για το Δημόσιο Σήμα κάτι κινείται, στην περίπτωση του Λυκείου (όπου απαιτούνται κάποια εκατομμύρια ευρώ για την τοποθέτηση μεγάλου στεγάστρου) τα
πράγματα παραμένουν στάσιμα.
[email protected]