ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΤΙΦΩΝΗΣΗΣ
ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΩΣ ΕΠΙΤΙΜΟΥ ΔΗΜΟΤΗ
ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΖΑΓΟΡΑΣ-ΜΟΥΡΕΣΙΟΥ
Ζαγορά, 4.9.2016
Κύριε Δήμαρχε,
Η αναγόρευσή μου ως Επίτιμου Δημότη του Δήμου Ζαγοράς-Μουρεσίου είναι μια εξαιρετική διάκριση η οποία δεν αφορά το πρόσωπό μου, αλλά τον Θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας. Κατά τούτο ο ευλογημένος –κυριολεκτικώς- Τόπος σας, ο οποίος συνδυάζει με μοναδική αρμονία την ιστορία και το φυσικό κάλλος, αποτελεί εφεξής για μένα πηγή διδαχής και έμπνευσης κατά την άσκηση των καθηκόντων μου. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο επιτρέψατέ μου να συνοψίσω τα βασικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν, μ’ επίκεντρο την Ζαγορά, τον ως άνω συνδυασμό διδαχής και έμπνευσης:
I. Μολονότι η αρχική οικιστική παρουσία στην περιοχή χρονολογείται από τον 6ο αιώνα π.Χ –οι αρχαίες «Μύραι»- ο πρώτος πυρήνας της σημερινής Ζαγοράς υπήρξε η Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που ιδρύθηκε το 1160 μ.Χ. και, όντας αυτοκρατορικό κτίσμα, ήταν προικοδοτημένη με μεγάλη περιουσία και είχε πολλούς μοναχούς. Καταστράφηκε οριστικά από τυχαία πυρκαγιά τον Αύγουστο του 1887. Γύρω από την Μονή έγινε η πρώτη οίκηση των κατοίκων της παλιάς Ζαγοράς, η οποία ήταν γνωστή με το όνομα Σωτήρα-Ζαγορά ως και το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα.
Α. Η Νέα Ζαγορά αναπτύσσεται ταχύτατα από τα τέλη του 16ου αιώνα και εντεύθεν, καθώς η γεωργία και το εμπόριο ακμάζουν. Η πιο αποφασιστική παράμετρος στην οικονομική αλλά, κατ’ αποτέλεσμα, και στην πολιτισμική ανάπτυξη της Ζαγοράς, συνίσταται στο ότι αυτή κατείχε τα σκήπτρα στην μεταξοπαραγωγή, με μέγιστες εξαγωγές στην Βενετία, Δαλματία, Γερμανία και άλλες περιοχές της Ευρώπης. Σύμφωνα δε με ορισμένους ξένους περιηγητές, το Ζαγοριανό μετάξι ήταν περιζήτητο στις Ευρωπαϊκές αγορές και αντάξιο αυτού που παράγονταν στην Γαλλία. Για την ευχερέστερη διεκπεραίωση αυτού του εμπορίου ήταν φυσικό ν’ αποκτήσει και αξιόλογο εμπορικό στόλο, τα περίφημα Ζαγοριανά καράβια, τα οποία έχουν περάσει ως και στη λαϊκή δημοτική ποίηση. Τα Ζαγοριανά καράβια, διασχίζοντας την Μεσόγειο, μετέφεραν τα προϊόντα της κωμόπολης στην Κωνσταντινούπολη, την Σμύρνη και σ’ όλα τα μεγάλα λιμάνια της Ευρώπης.
Β. Το πρώτο -άγνωστο πότε ιδρύθηκε- σχολείο στη Ζαγορά λειτουργούσε σε κελιά του μοναστηριού του Σωτήρος και λέγονταν απλά «Σχολείο». Το δεύτερο, που ονομάσθηκε «Ελληνομουσείο», ιδρύθηκε γύρω στα 1702 στο μοναστήρι του Αγίου Προδρόμου. Στη Σχολή αυτή, η οποία έγινε γνωστή για τους διαπρεπείς δασκάλους της και για τους διαπρέψαντες μαθητές της, διδάσκονταν εκτός από την Ελληνική Γλώσσα, μαθηματικά, φυσική, αστρονομία, γεωγραφία, φιλοσοφία, ιστορία και ξένες γλώσσες. Ο Πατριάρχης Καλλίνικος Γ’, που επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του στα 1762, με την συνδρομή του Ιωάννου Πρίγκου, Ζαγοριανού έμπορου εγκατεστημένου στην Ολλανδία, καθώς και άλλων εύπορων Ζαγοριανών, ανοικοδόμησε το Σχολείο, το οποίο από την περίοδο αυτή κι έπειτα λειτουργεί και ως οικοτροφείο, έχοντας την δυνατότητα να στεγάσει και να συντηρήσει αρκετούς μαθητές από τα γύρω χωριά κι άλλες, πιο απομακρυσμένες, περιοχές. Με τις φροντίδες επίσης του Πατριάρχου Καλλινίκου και των δωρεών του Ιωάννου Πρίγκου, η Σχολή πλουτίστηκε με πολλά σπάνια και αξιόλογα βιβλία, απαραίτητα για την λειτουργία της. Έτσι τέθηκαν οι βάσεις της «Βιβλιοθήκης της Ζαγοράς» στην οποία συνεισέφεραν βιβλία και χρήματα πολλοί άλλοι επώνυμοι Ζαγοριανοί. Σ΄ αυτούς δε που σπούδασαν στην Σχολή συναριθμούνται ο συγγραφέας, χαρτογράφος και από τους σημαντικότερους διαφωτιστές, Άνθιμος Γαζής, ο λόγιος, δάσκαλος, ιεροδιάκονος και σημαντική μορφή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού Γρηγόριος Κωνσταντάς, ο Εθνομάρτυρας Ρήγας Φεραίος, ο γνωστός ως «ο από καθέδρας Έλλην Φιλόσοφος του 19ου αιώνος» Φίλιππος Ιωάννου κ.ά.
II. Από την εξιστόρηση των ανωτέρω γεγονότων που αφορούν μία μόνον, αλλά λαμπρή, εστία παραγωγής ιδεών και πολιτισμού της Χώρας μας, την Ζαγορά, προκύπτει ένα ακόμη παράδειγμα της διηνεκούς και αδιάλειπτης σύνδεσης και αλληλεπίδρασης του Ελληνικού με τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό των Νεότερων Χρόνων.
Α. Η περίπτωση του ρεύματος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, εμβληματική μορφή του οποίου αποτελεί ο Ρήγας Φεραίος, αποδεικνύει του ανωτέρου ισχυρισμού το αληθές. Η Ελλάδα ανήκει πολιτισμικά στην Ευρώπη και, ευρύτερα, στη Δύση, όχι μόνο διότι οι αξίες του κλασσικού αρχαιοελληνικού πολιτισμού συνιστούν θεμέλια του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, τα οποία εξακολουθούν να τον αναζωογονούν, αλλά και διότι η διακίνηση ιδεών σε όλους τους χώρους έκφρασης του ανθρώπινου πνεύματος (την φιλοσοφία, τις επιστήμες και τις τέχνες) μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης δεν διεκόπη ποτέ απολύτως, ούτε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπως αποδεικνύει η περίπτωση της Ζαγοράς και των απανταχού της Γης εξαπλωμένων Ζαγοριανών, οι οποίοι αποτελούσαν μια «γέφυρα» μεταξύ της Ευρώπης και της Πατρίδας τους.
Β. Άλλωστε, πλην των προαναφερθέντων εξεχόντων Ζαγοριανών, συμπατριώτες τους υπήρξαν ο αξιωματούχος στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και τοπικός ευεργέτης Κωνσταντίνος Μαυρίκιος, οι αξιωματούχοι στη Μολδοβλαχία αδελφοί Ευστάθιος και Γεώργιος Λαπάται, ο ιδρυτής του Κρητσκείου Σχολείου Ζαγοράς Μωϋσής Κρήτσκης, ο Αλέξανδρος Πάντος, ιδρυτής της Παντείου Σχολής, ο μαρξιστής ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, ο ζωγράφος με σημαντική δράση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες Ευστάθιος Αλτίνης, κ.ά.
III. Την ιστορία της Ζαγοράς συμπληρώνει ιδανικά ο «Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς-Πηλίου», ο οποίος εορτάζει φέτος τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του, διάστημα που είναι από μόνο του αρκετό για ν’ αποδείξει την καταξίωσή του. Ιδρύθηκε το 1916, μόλις ένα χρόνο μετά την θέσπιση της περί Συνεταιρισμών νομοθεσίας, και κατά τούτο υπήρξε πραγματικά πρωτοποριακός στον κλάδο του.
Α. Το μεγάλο κύρος του «Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου» διατηρείται και ενισχύεται αφού έχει κατορθώσει να συγκεντρώνει, να συντηρεί, να συσκευάζει και να διακινεί το σύνολο, σχεδόν, όχι μόνο της παραγωγής του ονομαστού διεθνώς μήλου «Zagorin» αλλά και των λοιπών προϊόντων της περιοχής. Διαδραματίζει έτσι καίριο οικονομικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή, και μάλιστα μέσα σ’ αυτή την βαθιά οικονομική κρίση που μαστίζει τον Τόπο και την Κοινωνία μας.
Β. Το «μυστικό» της μεγάλης επιτυχίας και συνακολούθως συμβολής του «Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου» έγκειται στο ότι σ’ όλη την διαδρομή του, ιδίως όμως κατά τις τελευταίες δεκαετίες, συνδύασε υποδειγματικά από τη μια πλευρά τις μεθόδους της ιδιωτικής οικονομίας –με την ευεργετική συνδρομή της σύγχρονης τεχνολογίας- και από την άλλη πλευρά το συνεταιριστικό πνεύμα, μεσ’ από την γνήσια κοινωνική του διάσταση.
Κύριε Δήμαρχε,
Αφού σας περιέγραψα τα συναισθήματα που με διακατέχουν μετά την ανακήρυξή μου ως Επίτιμου Δημότη του Δήμου Ζαγοράς-Μουρεσίου αλλά και τους λόγους για τους οποίους δικαίως μου γεννώνται τα συναισθήματα αυτά, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι θα πράξω ό,τι μου αναλογεί κατά την άσκηση των καθηκόντων μου για να φανώ αντάξιος της εξαιρετικής τιμής, την οποία μου επιφυλάξατε.