Τι είναι τα μελτέμια, πότε και πού χτυπάνε, πόσο διαρκούν.

Οι Έλληνες γνωρίζουν καλά το μελτέμι, τον ισχυρό βόρειο άνεμο που πνέει στο Αιγαίο κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου. Όμως, γιατί και πότε εκδηλώνεται ο χαρακτηριστικός αυτός καλοκαιρινός άνεμος; Και ποια η συχνότητα και η διάρκειά του;
Όπως εξηγεί ο δρ. Νίκος Μαζαράκης, Φυσικός – Μετεωρολόγος, Καθηγητής Ναυτικής Μετεωρολογίας και Επιστημονικός συνεργάτης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, η πρώτη ιστορική γραπτή αναφορά για το μελτέμι έγινε στο έργο του Αριστοτέλη (384 – 322 πΧ) με τον τίτλο «Μετεωρολογικά».
Στο έργο του αυτό, ο πατέρας της Μετεωρολογίας κάνει ιδιαίτερη αναφορά στους, βόρειας διεύθυνσης, ανέμους που πνέουν κατά τη διάρκεια του θέρους, δίνοντας τους την ονομασία «ετησίες», που αποτελεί και τον ελληνικό όρο που περιγράφει αυτό το τόσο σπουδαίο μετεωρολογικό φαινόμενο. Σύμφωνα λοιπόν με τον Αριστοτέλη οι άνεμοι αυτοί πνέουν μετά το θερινό ηλιοστάσιο, το οποίο είναι στις 21 Ιουνίου, και την Ανατολή του αστερισμού του «Κυνός» που ανατέλλει την 25η Ιουλίου και έχει ως πιο λαμπρό αστέρι τον γνωστό Σείριο.
Γιατι δημιουργείται το μελτέμι
Το Μουσωνικό χαμηλό είναι ένα θερμικό χαμηλό που δημιουργείται πάνω από την ευρύτερη περιοχή της Ινδικής χερσονήσου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οι χαμηλές πιέσεις του οποίου επεκτείνονται έως τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο. Έτσι, η μέση πίεση κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ίση περίπου 1004 mb, μία πίεση αρκετά χαμηλή, που όμως δεν ευνοεί τις ανοδικές κινήσεις και έτσι τη δημιουργία καιρικών φαινομένων. Οι χαμηλές αυτές πιέσεις όμως συνδυαζόμενες με τις υψηλές πιέσεις που επικρατούν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού πάνω από τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη, προκαλούν έναν ισχυρό συνδυασμό ή καλύτερα βαροβαθμίδα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ενισχυμένου βορείου ρεύματος πάνω από το Αιγαίο. Γιατί όμως τα μελτέμια δεν επηρεάζουν το Ιόνιο; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα, σύμφωνα με τον κ. Μαζαράκη, σχετίζεται με την τοπογραφία της χώρας μας, κύριο χαρακτηριστικό της οποίας είναι η διαμήκης παρουσία με διεύθυνση βοράς – νότος του ορεινού όγκου της Πίνδου. Έτσι οι ψηλές οροσειρές της Ηπείρου, της Θεσσαλίας, της Στερεάς και της Πελοποννήσου «εμποδίζουν» τη ροή του μελτεμιού να φτάσει στο Ιόνιο και έτσι κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου μελτεμιού, στο Ιόνιο επικρατούν ασθενείς άνεμοι ή ανατολικοί – βορειοανατολικοί, συνήθως ασθενείς και ελαφρώς ενισχυμένοι σε μέτριους ή ισχυρούς, μόνο στον Πατραϊκό, σημειώνει το e-nautilia.gr.
Ποια η συχνότητα εμφάνισής του
Αν βλέπουμε στις ειδήσεις το καλοκαίρι, ισχυρές βροχές και πλημύρες να επηρεάζουν την Κεντρική Ευρώπη και τα Βορειοδυτικά Βαλκάνια, αυτό σημαίνει ότι από αυτές τις περιοχές διέρχονται χαμηλά τα οποία εξασθενούν τον συνδυασμό που προαναφέραμε, με αποτέλεσμα να μην έχουμε μελτέμια. Αν όμως οι καιρικές συνθήκες είναι πολύ καλές σε αυτές τις περιοχές, αυτό σημαίνει ότι ο αντικυκλώνας των Αζορών, το περίφημο και μόνιμο αυτό σύστημα υψηλών πιέσεων του Ατλαντικού έχει επεκταθεί μέσα στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα να ευνοείται και ο συνδυασμός με τις χαμηλές πιέσεις της Ανατολικής Μεσογείου. Σε γενικές γραμμές θα λέγαμε ότι το μελτέμι εμφανίζεται κατά «επεισόδια», όπου μπορεί να πνέει για παράδειγμα για 5-6 ημέρες, να σταματάει για 8-10 ημέρες και να ξαναρχίζει. Έτσι κάθε καλοκαίρι μπορούν να παρατηρηθούν από κανένα (πολύ σπάνια) έως και 7-8 επεισόδια. Βέβαια υπήρχαν και χρονιές όπως το 2013 όπου ουσιαστικά σχεδόν δεν σταμάτησαν να πνέουν καθόλου από τις αρχές του Ιουλίου έως και τα μέσα του Αυγούστου.
Η διεύθυνση και η ένταση
Η διεύθυνση του μελτεμιού διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Έτσι στο Βόρειο Αιγαίο το μελτέμι έχει βορειοανατολική διεύθυνση, στο Κεντρικό Αιγαίο και το Ικάριο γίνεται βόρειο, στο Μυρτώο πέλαγος και το Δυτικό Κρητικό είναι βόρειο – βορειοανατολικό, στο υπόλοιπο Κρητικό και το Καρπάθιο γίνεται βόρειο – βορειοδυτικό και στη θαλάσσια περιοχή δυτικά της Ρόδου γίνεται δυτικό – βορειοδυτικό. Η έντασή του ποικίλει καθώς άλλες φορές οι βοριάδες είναι μέτριοι (4-5 μπ.) ενώ συνήθως πνέουν από ισχυροί (6 μπ.) έως σχεδόν θυελλώδεις (7 μπ.). Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που φτάνουν το επίπεδο της θύελλας δηλαδή τα 8-9 μπ. Το μελτέμι επίσης όταν δεν φτάνει το επίπεδο της θύελλας, δεν πνέει με σταθερή ένταση, αλλά συνήθως τις βραδινές ώρες η έντασή του μειώνεται.
Εποχή εμφάνισης
Πολλές χρονιές η αρχή του μελτεμιού τοποθετείται χρονικά στις αρχές του Μάη, οπότε και ονομάζεται πρώιμο μελτέμι, ενώ άλλες χρονιές η περίοδος του μελτεμιού επεκτείνεται έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, οπότε και ονομάζεται όψιμο μελτέμι. Οι μήνες πάντως με τη μεγαλύτερη ένταση και συχνότητα είναι ο Ιούλιος και ο Αύγουστος. Όποια πάντως χρονική στιγμή, κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου εμφανιστεί το μελτέμι, πέρα από τα όποια προβλήματα δημιουργεί στις θαλάσσιες μεταφορές έχει και ευεργετικές ιδιότητες καθώς αν και δεν μεταφέρει αέριες μάζες, η θερμοκρασία στα νησιά του Αιγαίου αλλά και στην Ανατολική Ηπειρωτική Ελλάδα, μειώνεται σημαντικά σε σχέση με τις ημέρες που δεν φυσάει. Πρωτοσελιδα – Ειδήσεις