Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Α΄ (Papa Giovanni Paolo I), γεννημένος ως Αλμπίνο Λουτσιάνι (Albino Luciani, 17 Οκτωβρίου 1912 – 28 Σεπτεμβρίου 1978) υπηρέτησε ως Πάπας από τις 26 Αυγούστου του 1978 έως τον ξαφνικό θάνατό του 33 ημέρες αργότερα. Είχε διατελέσει Καρδινάλιος και Πατριάρχης Βενετίας (1969-1978).
Αποτελεί τον πρώτο Πάπα που προέρχεται από την εργατική τάξη. Στην Ιταλία, ενθυμείται με τον χαρακτηρισμό ο χαμογελαστός Πάπας (Il Papa del Sorriso) ή Το χαμόγελο του Θεού (Il Sorriso di Dio).
Γεννήθηκε στο Κανάλε ντ’ Αγκόρντο, κοντά στο Μπελούνο της βόρειας Ιταλίας. Προερχόταν από μια φτωχή οικογένεια της εργατικής τάξης, σοσιαλιστικών αντιλήψεων. Ήταν το πρώτο από τα τρία παιδιά του Giovanni Luciani, που εργαζόταν ως κτίστης, και της Bortola Tancon. Μετά από σπουδές σε εκκλησιαστικά σεμινάρια της περιοχής χειροτονήθηκε ιερέας το 1935 διακονώντας στην πατρίδα του το Κανάλε ντ’ Αγκόρντο (τότε Φόρνο ντι Κανάλε).
Το 1937 έγινε καθηγητής και υποδιευθυντής του εκκλησιαστικού σεμιναρίου του Μπελούνο και δίδαξε δογματική, ιερή τέχνη, ηθική θεολογία και κανονικό δίκαιο.
Το 1941 ξεκίνησε το διδακτορικό του και το 1947 αναγορεύθηκε διδάκτορας του Γρηγοριανού Πανεπιστημίου Ρώμης. Το 1949, δημοσίευσε ένα βιβλίο με τίτλο Catechetica in briciole (Κατήχηση σε ψήγματα). Αυτό το βιβλίο, το πρώτο του, αφορούσε τη διδασκαλία των αληθειών της πίστης με έναν απλό τρόπο, άμεσα και κατανοητό σε όλους τους ανθρώπους. Το 1954 ορίσθηκε γενικός βικάριος της επισκοπής Μπελούνο.
Επίσκοπος – Καρδινάλιος
Το 1958 χειροτονήθηκε επίσκοπος της πόλης Βιττόριο Βένετο. Στις 15 Δεκεμβρίου 1969 εξελέγη Πατριάρχης Βενετίας. Το 1973 ανακηρύχθηκε Καρδινάλιος. Παράλληλα διετέλεσε αντιπρόεδρος της επισκοπικής συνόδου Ιταλίας.
Στη Σύνοδο των Επισκόπων που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη το 1971, στην οποία τον προσκάλεσε προσωπικά ο τότε Πάπας, ο Λουτσιάνι πρότεινε οι επισκοπές των χωρών με έντονη βιομηχανοποίηση να παραδώσουν το 1% του συνόλου των εισοδημάτων τους σε χώρες του Τρίτου Κόσμου όχι ως ελεημοσύνη, αλλά ως κάτι που οφείλεται. Οφείλεται, ώστε να αντισταθμιστούν οι αδικίες που διαπράττει ο καταναλωτικά προσανατολισμένος κόσμος απέναντι στον «κόσμο με πορεία προς την ανάπτυξη» και ώστε να πραγματοποιήσει κατά κάποιο τρόπο την αποκατάσταση της κοινωνικής αμαρτίας, την οποία πρέπει να γνωρίζουμε.
Πάπας
Τον Αύγουστο του 1978, μετά το θάνατο του Πάπα Παύλου ΣΤ’, εξελέγη διάδοχός του από το κολλέγιο των Καρδιναλίων. Στις 26 Αυγούστου ανακοινώθηκε η εκλογή του και στις 3 Σεπτεμβρίου ενθρονίστηκε επισήμως. Ήταν ο πρώτος που επέλεξε διπλό όνομα, προκειμένου να τιμήσει τους δύο προκατόχους του.
Η Πάπας αρνήθηκε την καθιερωμένη έως τότε τελετή στέψης με την παπική τιάρα και επέλεξε μια απλή τελετή κατά την οποία έλαβε το παπικό pallium ως σύμβολο της θέσης του ως Επίσκοπος της Ρώμης.
Κατά τη διάρκεια των ημερών που ακολούθησαν την εκλογή, οι καρδινάλιοι ήταν γενικά χαρούμενοι και μερικοί από αυτούς δήλωσαν πως είχαν εκλέξει τον «υποψήφιο του Θεού». Ο Αργεντινός Καρδινάλιος Eduardo Francisco Pironio δήλωσε: “Ήμασταν μάρτυρες ενός ηθικού θαύματος”. Η μητέρα Τερέζα, σχολιάζοντας τον νέο παπά είπε πως “ήταν το μεγαλύτερο δώρο του Θεού, μια δέσμη ηλίου της αγάπης του Θεού που λάμπει στο σκοτάδι του κόσμου”.
Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Α΄, είχε θέσει έξι σχέδια:
Να ανανεώσει την Εκκλησία μέσω των πολιτικών που εφαρμόζει η Δεύτερη Σύνοδος του Βατικανού.
Να αναθεωρήσει τον κανονικό νόμο.
Να υπενθυμίσει στην Εκκλησία το καθήκον της να κηρύξει το Ευαγγέλιο.
Να προωθήσει την ενότητα της Εκκλησίας χωρίς να υποχωρήσει στο δόγμα.
Να προωθήσει τον διάλογο.
Να ενθαρρύνει την παγκόσμια ειρήνη και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Πέθανε στις 29 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, διατελώντας Πάπας για 33 ημέρες. Πρόκειται για ένα από τα συντομότερα ποντιφικάτα στην ιστορία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ετάφη στην κρύπτη της βασιλικής του Αγίου Πέτρου.
Θεωρίες
Το συντομότατο ποντιφικάτο του, ο αιφνίδιος θάνατος και η έλλειψη νεκροψίας δημιούργησε μια έντονη φημολογία γύρω από τα πραγματικά αίτια του θανάτου του. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι πέθανε ενώ σχεδίαζε μεταρρύθμιση στη διοίκηση της Banca Vaticana, γεγονός που μπορεί να έθιγε τα συμφέροντα πολλών.
Άλλοι πάλι ότι λόγω των ριζοσπαστικών αντιλήψεών του ήταν ανεπιθύμητος από πολλούς, εν μέσω μάλιστα του Ψυχρού Πολέμου. Την φημολογία μάλιστα αυτή εκμεταλλεύτηκε ο σκηνοθέτης Φράνσις Φορντ Κόπολα στο τρίτο μέρος της τριλογίας του «Ο Νονός».
Στην πατρίδα του, το Κανάλε ντ’ Αγκόρντο της Ιταλίας, ιδρύθηκε και λειτουργεί το Μουσείο Αλμπίνο Λουτσιάνι (Museo Albino Luciani) και το Ίδρυμα Πάπα Λουτσιάνι (Fondazione Papa Luciani).
Το 2003 αναγνωρίστηκε από τον διάδοχό του Πάπα ως υπηρέτης του Θεού και το 2017 αναγνωρίστηκε από τον Πάπα Φραγκίσκο ως σεβάσμιος (venerable) που αποτελεί το δεύτερο στάδιο από τα τέσσερα της διαδικασίας αγιοκατάταξης.