COVID-19: Κάνει τον συνάνθρωπο φορέα

Στην αρχή βρισκόταν μονάχα στο επίκεντρο της ειδησεογραφίας, αφού αφορούσε κυρίως περιοχές στην… στην άλλη άκρη του κόσμου – πλέον όμως ο κορωνοϊός διαμορφώνει ακόμη και τις σχέσεις ανάμεσα σε ανθρώπους και κράτη…

Για ολόκληρες εβδομάδες ο κορωνοϊός βρισκόταν μονάχα στο επίκεντρο της ειδησεογραφίας, αφού αφορούσε κυρίως περιοχές … στην άλλη άκρη του κόσμου. Τις τελευταίες ημέρες όμως αυτό άλλαξε – πλέον ο βήχας και το συνάχι και στην Ευρώπη σημαίνουν… συναγερμό για τους τριγύρω.
Κάθε φυσιολογικό κύμα γρίπης αφορά τους περισσότερους ανθρώπους, λέγεται εδώ και πολύ καιρό. Αυτό από μόνο του ήταν μέχρι τώρα ικανό να καθησυχάσει τον περισσότερο κόσμο. Αλλά τώρα ακούγεται ότι οι μάσκες και τα ειδικά υγρά απολύμανσης χεριών έχουν εξαντληθεί σε πολλά καταστήματα… Εκθέσεις και τουρνουά ακυρώνονται, ενώ το ερώτημα πλέον είναι εάν οι Ολυμπιακοί Αγώνες μπορούν να πραγματοποιηθούν στο Τόκιο. Στην Κίνα πάνω από 50 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε καραντίνα – περισσότεροι από ποτέ στην ιστορία.
Ο Κρίστιαν Ντρόστεν, ειδικός σε θέματα μετάδοσης ιών και διευθυντής του Charité του Βερολίνου, αν και εναντιώνεται στις «πυρετώδεις» συζητήσεις που γίνονται σχεδόν σε όλα τα ΜΜΕ πλέον, τονίζει επίσης ότι «δεν πρόκειται για μία κανονική, εποχική γρίπη, αλλά για μια πανδημία». Αυτό συνέβη για τελευταία φορά το 1957 και το 1968. «Σήμερα κανείς δεν μπορεί να το θυμηθεί», ενώ όπως σημείωσε στη συνέχεια «η εξέλιξη δεν θα είναι καλή» – και αυτή η δήλωση προέρχεται από έναν νηφάλιο επιστήμονα.
Φόβος μπροστά στον… αόρατο εχθρό
Στην περίπτωση του κορωνοϊού πολλοί παράγοντες ταυτόχρονα αυξάνουν το αίσθημα της απειλής και τον φόβο του κόσμου. Καταρχήν, το γεγονός ότι «αόρατοι» κίνδυνοι όπως οι ραδιενεργές ακτίνες ή οι ιοί θεωρούνται γενικά ως πιο απειλητικοί, σημειώνει ο Ραλφ Χέρτβινγκ, διευθυντής στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Έρευνας του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στο Βερολίνο, ο οποίος ειδικεύεται στην ψυχολογία του κινδύνου. «Ένας ακόμη παράγοντας είναι η αβεβαιότητα: Είναι ακόμα ασαφές πόσα άτομα τελικά θα επηρεαστούν από τον ιό. Επιπλέον, υπάρχει ακόμη η αίσθηση ότι ο ιός είναι ανεξέλεγκτος, αφού προς το παρόν δεν υπάρχει κανένα εμβόλιο».
Όλα αυτά έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν φόβο. Κι εκείνοι που φοβούνται τείνουν να μην συμπεριφέρονται πια λογικά. Έτσι, καταλήγουν να ενδιαφέρονται κυρίως για τον εαυτό τους και την οικογένειά τους. Μάλιστα, σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, η μητέρα τρέχει στο γραφείο του γιατρού χωρίς καμία προειδοποίηση, με το παιδάκι της στην αγκαλιά, επειδή φοβάται ότι μπορεί να έχει κολλήσει τον κορωνοϊό – χωρίς να σκεφτεί ότι σε περίπτωση που αυτό ισχύει, θα έθετε σε κίνδυνο πολλούς ακόμη. Ο συνάνθρωπος αντιμετωπίζεται σε τέτοιες καταστάσεις πανικού κυρίως ως ένας δυνητικός φορέας ασθένειας και όχι ως κάποιος που θα μπορούσε να μολυνθεί από εμάς τους ίδιους…
Αλλά δεν είναι μόνο το πώς οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους που επαναπροσδιορίζεται αυτό τον καιρό. Οι επιδημίες μπορούν εν δυνάμει να επιδεινώσουν τις σχέσεις μεταξύ των κρατών, λέει η Μάικε Φος, υπεύθυνη για θέματα που αφορούν την παγκόσμια υγεία στο Ίδρυμα Επιστήμης και Πολιτικής. «Τα κράτη-μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας έχουν συμφωνήσει σχετικά με το πώς θα πρέπει να αντιμετωπίσουν ο ένας τον άλλον σε μια τέτοια περίπτωση και αυτό είναι νομική δέσμευση», υπογραμμίζει. «Μπορεί να το συγκρίνει κανείς με ένα “σύστημα αναφοράς”: Εάν μια χώρα έχει ένα ξέσπασμα επιδημίας, το αναφέρει στoν ΠΟΥ, ώστε οι άλλες χώρες να λάβουν τα μέτρα τους. Και στην περίπτωση αυτή δεν θα μπορούν να τιμωρηθούν από τις άλλες χώρες με μέτρα, όπως για παράδειγμα με αποκλεισμό».
Ωστόσο, οι συγκεκριμένες δεσμεύσεις έχουν ήδη παραβιαστεί πολλάκις: «Η Ρωσία έχει κλείσει εντελώς τα σύνορα με την Κίνα, πράγμα που δεν επιτρέπεται βάσει του διεθνούς δικαίου». Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εισαγάγει επίσης εμπορικούς και ταξιδιωτικούς περιορισμούς, και όπως συμπληρώνει η Φος «αυτό θα μείνει στο μυαλό του κόσμου, ακόμη και αν η πανδημία έχει περάσει».
Κρίστοφ Ντρίσσεν, dpa
Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου
DW