Διέταξε τον ανασκολοπισμό των δολοφόνων του γιου της και τον ακρωτηριασμό των συζύγων τους
Μία γυναίκα που κατέχει σημαντική θέση στο τέταρτο βιβλίο του Ηροδότου είναι η βασίλισσα της Κυρήνης Φερετίμη, η οποία «έβαψε τα χέρια της με αίμα» για να εκδικηθεί τον θάνατο του γιου της.
Το χρονικό πλαίσιο τοποθετείται στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ, όταν παράλληλα με την αποτυχημένη εκστρατεία του στον Βορρά, ο Δαρείος προσπαθεί να κατακτήσει την Κυρήνη, αποικία της Θήρας στη Βόρειο Αφρική. Εκεί η δυναστεία των Βαττιαδών έχει εξασθενήσει σημαντικά και οι τελευταίοι εκπρόσωποί της, ο Αρκεσίλαος ο Γ΄, γιος του Βάττου Γ’ και η μητέρα του Φερετίμη έχουν περιπέσει σε δυσμένεια.
Ο Αρκεσίλαος Γ΄, σε μία απέλπιδα προσπάθεια να αποκαταστήσει την ισχύ της οικογένειάς του οργάνωσε μία επανάσταση κατά των νέων αρχόντων της Κυρήνης, η οποία όμως καταδικάστηκε σε αποτυχία. Ο ίδιος κατέφυγε στη Σάμο, ενώ η μητέρα του στη Σαλαμίνα της Κύπρου, όπου άρχοντας ήταν ο Ευέλθων.
Η Φερετίμη ζήτησε στρατό από τον βασιλιά για να βοηθήσει τον γιο της να εκστρατεύσει στην Κυρήνη, όμως εκείνος αρνήθηκε πεισματικά. Στο τέλος, ο Ευέλθων της απέστειλε μια χρυσή ρόκα και μαλλί, λέγοντάς της ότι αυτά είναι δώρα που αρμόζουν σε γυναίκες και όχι τα στρατεύματα.
Εν τω μεταξύ, ο Αρκεσίλαος συγκέντρωσε στρατό στη Σάμο και κινήθηκε προς την Κυρήνη, με σκοπό να την ανακαταλάβει. Τα πράγματα όμως δεν εξελίχθηκαν όπως τα περιμένει κι έτσι κατέφυγε σε μια άλλη πόλη της Βορείου Αφρικής, τη Βάρκη. Εκεί όμως βρήκε οικτρό θάνατο από τα χέρια ορισμένων Βαρκαίων που έτρεφαν μίσος κατά του Αρκεσίλαου λόγω της βάναυσης συμπεριφοράς απέναντί τους και κάποιων εξόριστων από την Κυρήνη, πολεμίων της βασιλείας στη χώρα του.
Η Φερετίμη, μετά τον θάνατο του γιου της διψούσε για εκδίκηση και απευθύνθηκε στον Πέρση σατράπη Αρυάνδη στην Αίγυπτο.
Ζήτησε και πάλι στρατεύματα για να στραφεί αυτή τη φορά στον κατά των Βαρκαίων, παραπλανώντας τον Αρυάνδη ότι ο γιος της βρήκε τραγικό θάνατο λόγω ψευδών κατηγοριών, ότι δηλαδή, δήθεν, μήδισε. Ο Αρυάνδης την πίστεψε και έστειλε στρατό εναντίον των Βαρκαίων, δίνοντας, ωστόσο, στους θύτες την ευκαιρία να παραδοθούν. Αυτοί αρνήθηκαν, ισχυριζόμενοι πως η θανάτωση του Αρκεσίλαου ήταν συνειδητή πράξη τιμωρίας για τη σκαιά του συμπεριφορά απέναντί τους, αποκαλύπτοντας έτσι την πραγματική αιτία της πράξης τους και εκθέτοντας την ψευδόμενη Κυρηναία βασίλισσα.
Ωστόσο, ήταν μια εξαιρετική ευκαιρία για τον Αρυάνδη να καθυποτάξει τη λιβυκή πόλη κι έτσι η Βάρκη πολιορκήθηκε επί εννέα συναπτούς μήνες, μέχρι τα στρατεύματά του να καταφέρουν να την αλώσουν.
Η Φερετίμη κατάφερε να πάρει την πολυπόθητη εκδίκηση, με έναν εξαιρετικά αποτρόπαιο τρόπο: Διέταξε τον ανασκολοπισμό των δολοφόνων του γιου της και τον ακρωτηριασμό των συζύγων τους. Η υπέρβαση αυτή του μέτρου της μήνιος θα επισύρει και την τίσιν της, καθώς και ο δικός της θάνατος θα είναι αργός και βασανιστικός. Η Φερετίμη πέθανε από ψώρα, μόνη της στην εξορία της Αιγύπτου.
Στην πολυτάραχη ζωή της διήλθε όλα τα δυνατά μέσα, προκειμένου να πετύχει τους σκοπούς της, υποταγμένη στη μητρική και βασιλική της υπόσταση. Ταυτόχρονα, παρέμεινε ανυπότακτη σε μια μοίρα που την ήθελε παραγκωνισμένη πολιτικά λόγω της ανατροπής της οικογένειάς της από την εξουσία και χωρίς ισχυρή παρουσία, λόγω της γυναικείας της φύσης.
Με τη στάση και την επιμονή της πέτυχε να δει την αποκατάσταση της δυναστείας της, τουλάχιστον στη Βάρκη και, κυρίως, να εκδικηθεί το θάνατο του γιου της. Η σκληρότητα την οποία επέδειξε κατά την εκδήλωση της εκδικητικής της μανίας είναι αυτή που θα την κατατάξει στη χορεία των αδίστακτων και αιμοσταγών γυναικών της Ανατολής.
Ανεξάρτητα από το πόσο η ιστορία συμπλέκεται με τον θρύλο ή η λογοτεχνία με την ιστορία, το αφήγημα, σε κάθε περίπτωση, αποδίδει τις βασικές διαστάσεις της προσωπικότητας των γυναικών εκείνων που έπαιξαν πρωταγωνιστικούς ρόλους στην ιστορική περίοδο ακμής της περσικής αυτοκρατορίας. Άλλοτε εμπνεόμενες από το όραμα επέκτασης της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών, άλλοτε πολέμιες αυτής, διεκδίκησαν με πάθος, που ενίοτε έφτανε στα όρια της υπερβολής, αυτό που κάθε ηγέτης επιδιώκει για το λαό του: δύναμη, περηφάνια, επιβίωση, ευημερία.
Συχνά βέβαια, όπως πολλοί ηγέτες διαχρονικά, περιέπεσαν στο καταστροφικό ατόπημα να ταυτίσουν τις προσωπικές ή οικογενειακές τους φιλοδοξίες με το συλλογικό όραμα, λαμβάνοντας στο τέλος αυτό που η Ιστορία επιφυλάσσει για εκείνους που φτάνουν στην Ύβρι.
Το κείμενο είναι της αναγνώστριά μας, Ανδρονίκης Λιακοπούλου
Πηγή αρχικής εικόνας: art poetica couvelis