Ο Γερμανικός, επίσημα Ιούλιος Καίσαρ Γερμανικός (λατινικά: Germanicus Iulius Caesar, 24 Μαΐου 15 π.Χ. – 10 Οκτωβρίου 19) ήταν ορισθείς από τον Τιβέριο διάδοχος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και εξέχων στρατηγός γνωστός για τις εκστρατείες του στη Γερμανία. Ήταν μέλος της Ιουλιο-Κλαυδιανής Δυναστείας, η οποία πρωταγωνίστησε κατά την πρώιμη Αυτοκρατορική Περίοδο της αρχαίας Ρώμης.
Το πρώτο του όνομα ήταν είτε «Νέρων Κλαύδιος Δρούσος» από τον πατέρα του ή «Τιβέριος Κλαύδιος Νέρων» από το θείο του. Έλαβε το επώνυμο «Γερμανικός», με το οποίο είναι περισσότερο γνωστός, το 9 π.Χ., όταν αυτό αποδόθηκε στον πατέρα του ως υπενθύμιση των νικηφόρων εκστρατειών του στη Γερμανία. Ήταν ανιψιός του αυτοκράτορα Τιβέριου (αδελφού του πατέρα του), αδερφός του αυτοκράτορα Κλαυδίου, πατέρας του αυτοκράτορα Καλιγούλα, παππούς, από την πλευρά της μητέρας, του αυτοκράτορα Νέρωνα και πατέρας, από την πλευρά του πατέρα, της Ιουλίας Δρουσίλλας.
Οικογένεια
Ο Γερμανικός γεννήθηκε στη Ρώμη. Πατέρας του ήταν ο Νέρων Κλαύδιος Δρούσος, γιος της αυτοκράτειρας Λιβίας, τρίτης συζύγου του Αυτοκράτορα Αυγούστου. Μητέρα του ήταν η Αντωνία η νεότερη, κόρη του Μάρκου Αντώνιου από την Οκταβία, αδερφή του Αυγούστου. Αδέρφια του ήταν η Λιβίλλα και ο Κλαύδιος, μετέπειτα αυτοκράτορας.
Ο Γερμανικός νυμφεύτηκε τη δεύτερη εξαδέλφη του από την οικογένεια της μητέρας του, την Αγριππίνα την Πρεσβύτερη, εγγονή του Αυγούστου, κάπου ανάμεσα στα έτη 1 και 5. Απέκτησαν μαζί εννέα παιδιά. Δύο πέθαναν πολύ μικρά κι ένα άλλο, ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ κατά την παιδική του ηλικία. Τα υπόλοιπα έξι που έφτασαν την ενηλικίωση ήταν: Νέρων Καίσαρ, Δρούσος Καίσαρ, Καλιγούλας (πρωταρχικό όνομα Γάιος Ιούλιος Καίσαρ Γερμανικός, μετέπειτα αυτοκράτορας), Ιουλία Αγριππίνα (μετέπειτα αυτοκράτειρα, μητέρα του αυτοκράτορα Νέρωνα), Ιουλία Δρουσίλλα και Ιουλία Λιβίλλα.
Πρώιμη καριέρα
Ο Γερμανικός έγινε ιδιαίτερα αγαπητός στο ρωμαϊκό λαό, οι οποίοι γιόρτασαν με ενθουσιασμό όλες του τις στρατιωτικές επιτυχίες. Επίσης υπήρξε ευνοούμενος του θείου του Αυγούστου για μια περίοδο, κάτι που τον έκανε υποψήφιο για τη διαδοχή του.
Το 4, υπό την επιρροή της συζύγου του, Λιβίας, ο Αύγουστος αποφάσισε υπέρ του Τιβέριου, γιου της Λιβίας από προηγούμενο γάμο. Ωστόσο ο Αύγουστος ανάγκασε τον Τιβέριο να υιοθετήσει τον Γερμανικό και να τον ονομάσει κληρονόμο του. Μετά την υιοθεσία του, το όνομά του άλλαξε σε Γερμανικός Ιούλιος Καίσαρ.
Ο Γερμανικός ανέλαβε την αρχιστρατηγία σε διάφορες εκστρατείες στην Παννονία και τη Δαλματία. Έχει καταγραφεί στην ιστορία ως εξαίρετος στρατιωτικός και εμπνευσμένος ηγέτης, που είχε κερδίσει μεγάλο σεβασμό από τους λεγεωνάριους του. Το έτος 12 ονομάστηκε Ύπατος, έχοντας στο ενεργητικό του τέσσερις θητείες ως στρατιωτικός ταμίας (κυαίστωρ).
Γερμανική εκστρατεία
Μετά το θάνατο του Αυγούστου το 14, η Σύγκλητος ανέθεσε στο Γερμανικό την ηγεσία των δυνάμεων της Γερμανίας. Λίγο καιρό μετά, και ενώ στον θρόνο βρισκόταν ο Τιβέριος, οι λεγεώνες στασίασαν μαθαίνοντας πως η θητεία τους δεν θα μειωνόταν στα 16 έτη, από τα 20 που είχε αρχικά οριστεί. Αρνούμενοι να το αποδεχτούν, οι στρατιώτες άρχισαν να φωνάζουν υπέρ της ανόδου του Γερμανικού στο θρόνο. Ο Γερμανικός, έδωσε τέλος στη στάση μοναχός του, προκειμένου να τιμήσει την επιλογή του Αυγούστου, αποφασίζοντας να παραμείνει απλώς στρατηγός. Σε μια προσπάθεια να διασφαλίσει την πίστη των στρατευμάτων του και την προσωπική του δημοφιλία, τους οδήγησε σε μια θεαματική όσο και βίαιη εκστρατεία κατά των Μάρσων, ένα γερμανικό φύλο στον ποταμό Ρουρ, κατά τη διάρκεια της οποίας μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους εξοντώθηκε.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο ετών, οδήγησε ένα στρατό οκτώ λεγεώνων βαθύτερα στη Γερμανία, ενάντια στις συνδυασμένες δυνάμεις των Γερμανών, ηγέτης των οποίων ήταν ο Αρμίνιος. Ο τελευταίος είχε επιτυχώς καταλύσει τη ρωμαϊκή εξουσία κατά τη διάρκεια επανάστασης το 9. Η μεγαλύτερη επιτυχία των Ρωμαίων ήταν η αιχμαλωσία της συζύγου του Αρμινίου, της Θουσνέλντα στις 15 Μαΐου. Κατά τη διάρκεια της κράτησής της, της επέτρεπε να κοιμάται στο κατάλυμά του. Ο ίδιος ανέφερε: «Είναι γυναίκες και πρέπει να γίνονται σεβαστές, καθώς θα γίνουν σύντομα πολίτες της Ρώμης».
Κατάφερε να λεηλατήσει μεγάλες εκτάσεις και να καταστείλει οποιασδήποτε μορφής αντίσταση, αν και η πλειοψηφία των Γερμανών το έβαζαν στα πόδια στη θέα του ρωμαϊκού στρατού με προορισμό απόμακρα δάση. Οι επιδρομές θεωρήθηκαν επιτυχημένες καθώς πρωταρχικός στόχος ήταν η καταστροφή των επαναστατημένων συμμαχικών δικτύων.
Αφού επισκέφτηκε το μέρος όπου διαδραματίστηκε η Μάχη του Τευτοβούργιου Δρυμού, όπου 20.000 Ρωμαίοι έχασαν τη ζωή τους το 9, και αφού έθαψε τα λείψανά τους, εξαπέλυσε μια ογκωδέστατη επίθεση στην καρδιά της φυλής του Αρμινίου, τους Χερούσκους. Ο Αρμίνιος αρχικά κατάφερε να οδηγήσει το ρωμαϊκό ιππικό σε παγίδα καταφέροντας μικρής έκτασης χτύπημα, μέχρι που το ρωμαϊκό πεζικό ανάγκασε τις γερμανικές δυνάμεις να σπάσουν και να υποχωρήσουν στο δάσος. Αυτή η νίκη, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο χειμώνας πλησίαζε, οδήγησαν στην απόσυρση των Ρωμαίων στο χειμερινό τους στρατόπεδο στο Ρήνο.
Παρά τις αμφιβολίες του θείου του, αυτοκράτορα Τιβέριου, ο Γερμανικός κατάφερε να συγκεντρώσει ένα πολυπληθές στράτευμα και επιτέθηκε και πάλι στη Γερμανία τον επόμενο χρόνο, δηλαδή το 16. Άσκησε πίεση ώστε να γίνει διάσχιση του ποταμού Βέζερ κοντά στο σύγχρονο Μίντεν, κάτι που κόστισε μεγάλες απώλειες, και κατόπιν συνάντησε έναν στρατό του Αρμινίου στο Ιντιστοβίζο, κοντά στο σύγχρονο Ρίντελν. Η σύγκρουση αυτή είναι γνωστή στην ιστορία ως Μάχη του ποταμού Βέζερ.
Οι ηγετικές και στρατιωτικές ικανότητες του Γερμανικού ξεδιπλώθηκαν στο έπακρο, καθώς η σαφώς ανώτερη τακτική του και ο καλύτερα εξοπλισμένος και προετοιμασμένος στρατός του επέφερε βαριές απώλειες στον εχθρό με ελάχιστο αντίτιμο. Μια τελευταία μάχη εξελίχτηκε στο Ανζιβάριο Τείχος δυτικά του σύγχρονου Αννόβερου, με παρόμοιο αποτέλεσμα, κάτι που ανάγκασε τους Γερμανούς να αποχωρήσουν από τη μάχη. Έχοντας πετύχει τους κύριους στόχους του και με το χειμώνα να πλησιάζει, ο Γερμανικός διέταξε το στρατό του να επιστρέψει στα χειμερινά τους καταλύματα. Ο στόλος του έπαθε ορισμένες ζημιές σε μια καταιγίδα στη Βόρεια Θάλασσα.
Παρόλο που έχασαν τη ζωή τους σχετικά λίγοι άνδρες, το γεγονός επισκίασε τη λαμπρή εκστρατεία. Μετά από μερικές ακόμη επιθέσεις κατά μήκος του Ρήνου, κατά τις οποίες ανακτήθηκαν δύο από τα τρία χαμένα εμβλήματα-αετοί του έτους 9, ο Γερμανικός ανακλήθηκε στη Ρώμη από τον Τιβέριο, ο οποίος τον ενημέρωσε πως θα τελούταν θρίαμβος προς τιμήν του και πως κατόπιν θα του ανέθεταν νέα αποστολή.
Παρόλο που η εκστρατεία του στη Γερμανία υπήρξε ιδιαίτερα λαμπρή και επιτυχημένη, τελικά είχε μικρή στρατηγική αξία. Επιπροσθέτως, αντιμετώπισε τον ίδιο Γερμανό ηγέτη, τον Αρμίνιο, που είχε κατανικήσει τρεις λεγεώνες το έτος 9, και εξέθεσε τους στρατιώτες του στα κατάλοιπα των νεκρών αυτών Ρωμαίων. Επιπλέον, οδηγώντας τους άνδρες του πέραν από το Ρήνο, χωρίς άδεια του Τιβέριου, παρέβλεψε τη συμβουλή του Αυγούστου να διατηρηθεί το ποτάμι ως φυσικό σύνορο της αυτοκρατορίας, και εξέθεσε τον εαυτό του σε αμφιβολίες σχετικά με τα πραγματικά του κίνητρα.
Αυτά τα στρατηγικά λάθη στο πολιτικό κομμάτι της υπόθεσης έδωσαν στον Τιβέριο αρκετούς λόγους να ανακαλέσει τον ανιψιό του.
Μετάβαση στην Ασία
Κατόπιν ο Γερμανικός εστάλη στην Ασία, όπου το 18 υποχρέωσε σε ήττα τα Βασίλεια της Καππαδοκίας και Κομμαγηνής, μετατρέποντάς τα σε ρωμαϊκές επαρχίες. Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού αναψυχής στην Αίγυπτο (που δεν αποτελούσε επαρχία αλλά προσωπική περιουσία του Αυτοκράτορα) φαίνεται πως απερίσκεπτα σφετερίστηκε ορισμένα αυτοκρατορικά δικαιώματα.
Την επόμενη χρονιά ανακάλυψε πως ο κυβερνήτης της Συρίας, Γναίος Καλπούρνιος Πείσων, είχε ακυρώσει τους διακανονισμούς για την επαρχία που ο ίδιος είχε δημιουργήσει. Ο Γερμανικός με τη σειρά του διέταξε την επιστροφή του Πείσωνα στη Ρώμη, μια πράξη που μάλλον ήταν εκτός της δικαιοδοσίας του.
Θάνατος
Και ενώ αυτή η υπόθεση ήταν σε εξέλιξη, ο Γερμανικός απεβίωσε ξαφνικά, σε ηλικία 35 ετών, στην Αντιόχεια. Ο θάνατός του στάθηκε αφορμή για πολλές διχογνωμίες, με πολλές από τις πηγές να κατηγορούν τον Πείσωνα, που δρούσε πιθανώς σύμφωνα με διαταγές του Τιβέριου. Αυτό δεν αποδείχτηκε ποτέ, και ο Πείσων τελικά αυτοκτόνησε ενώ αντιμετώπιζε δίκη, επειδή φοβήθηκε πως ο λαός της Ρώμης γνώριζε για τη συνωμοσία εναντίον του Γερμανικού. Ωστόσο ήταν η ζήλια και ο φόβος του Τιβέριου για την αυξανόμενη δύναμη και δημοφιλία του συγγενή του, που φέρεται ως το πιθανότερο κίνητρο.
Ο θάνατος του Γερμανικού υπό τις σκοτεινές αυτές συνθήκες θάμπωσε τη δημοφιλία του αυτοκράτορα, δημιουργώντας ένα κλίμα φόβου στην ίδια την πόλη. Για συμμετοχή στη συνωμοσία κατηγορήθηκε και ο στενός συνεργάτης του Τιβέριου, Σηιανός, ο οποίος μετέτρεψε την Αυτοκρατορία σε τυραννία κατά τη δεκαετία του 20, και τον οποίο εκτέλεσε ο ίδιος ο Τιβέριος σε μια αιματηρή περίσταση το 31.
Μεταθανάτιες τιμές
Ο θάνατος του Γερμανικού βύθισε στο πένθος το ρωμαϊκό λαό, σε όλα τα μήκη της Αυτοκρατορίας. Η θλιβερή είδηση έγινε γνωστή στην πόλη της Ρώμης το Δεκέμβριο του 19. Εκδηλώσεις πένθους έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου του Δεκεμβρίου.
Οι ιστορικοί Τάκιτος και Σουητόνιος εξιστορούν την τελετή της κηδείας και τις μεταθανάτιες τιμές που αποδόθηκαν στο Ρωμαίο στρατηγό. Στην περίσταση αυτή δεν υπήρχαν αγάλματα του εκλιπόντος, μονάχα επικήδειοι λόγοι και ενθυμίσεις του εξαίρετου χαρακτήρα του.
Για να τιμήσουν τη μνήμη του οι Ρωμαίοι τοποθέτησαν το όνομά του σε μια σειρά από μνημεία, ενώ το φέρετρό του στεφανώθηκε με κλαδιά βελανιδιάς. Οι ιερατικοί τίτλοι που κατείχε έκτοτε θα καταλαμβάνονταν από μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας. Σε κάποιο θέατρο της Ρώμης δόθηκε το όνομά του σε μια ομάδα καθισμάτων. Σε διάφορα μέρη της Αυτοκρατορίας ανεγέρθηκαν αψίδες προς τιμήν του, οι οποίες τιμούσαν τις στρατιωτικές του επιτυχίες. Στην Αντιόχεια, όπου και αποτεφρώθηκε, του αφιερώθηκε ένα ταφικό μνημείο.
Την ημέρα του θανάτου του Γερμανικού, η αδερφή του Λιβίλλα έφερε στον κόσμο δίδυμα. Το δεύτερο ονομάστηκε Γερμανικός, αν και τελικά το παιδί αυτό πέθανε πολύ μικρό. Το 37, όταν ο γιος του Γερμανικού, ο Καλιγούλας, έγινε Αυτοκράτορας, άλλαξε το όνομα του μήνα Σεπτεμβρίου σε Γερμανικός.
Πολλοί από τους Ρωμαίους τον θεωρούσαν ως το ρωμαϊκό αντίστοιχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και η εξέχουσα θέση του στην ρωμαϊκή ιστορία διακρίνεται κι από το γεγονός πως οι αμέσως επόμενοι Αυτοκράτορες έφεραν το όνομά του.
Εκτός της πολεμικής ο Γερμανικός είχε και συγγραφική δράση. Έγραψε το διδακτικό ποίημα Prognostica, επιγράμματα και κωμωδίες στα ελληνικά και μετάφρασε έμμετρα στα λατινικά τα Φαινόμενα του Άρατου. Τρία επιγράμματά του (ΙΧ 17, 18 και 387, το τελευταίο αμφισβητούμενο) σώζονται στην Παλατινή Ανθολογία.