Ο Χανς Κρίστιαν Έρστεντ (14 Αυγούστου 1777 – 9 Μαρτίου 1851) ήταν Δανός φυσικός και χημικός. Γενικότερα, διαμόρφωσε τη φιλοσοφία της Επιστήμης και τις σχετικές εξελίξεις μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.
Είναι περισσότερο γνωστός για την ανακάλυψη της σχέσεως μεταξύ Ηλεκτρισμού και Μαγνητισμού, που επιβεβαιώθηκε αργότερα και κατέληξε στις εξισώσεις του Μάξγουελ, ώστε οι φυσικοί να μιλούν πλέον μόνο για Ηλεκτρομαγνητισμό.
Ο Έρστεντ γεννήθηκε στο Ρούδκεεπενγκ της Δανίας και ενδιαφέρθηκε για την Επιστήμη από μικρό παιδί, ενώ εργαζόταν στο φαρμακείο του πατέρα του Σέρεν Κρίστιαν Έρστεντ. Μαζί με τον αδελφό του Άντερς Σάντε Έρστεντ (μετέπειτα πρωθυπουργό της Δανίας), ο Χανς μορφώθηκε αρχικά διαβάζοντας στο σπίτι. Πήγαν στην Κοπεγχάγη το 1793 για να δώσουν εισαγωγικές εξετάσεις στο εκεί πανεπιστήμιο. Τα δύο αδέλφια πέρασαν τις εξετάσεις και διακρίθηκαν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους εκεί.
Το 1801, ο Χανς κέρδισε μια υποτροφία που του επέτρεψε να περάσει τρία χρόνια ταξιδεύοντας στην Ευρώπη. Στη Γερμανία συνάντησε τον Γιόχαν Βίλχελμ Ρίτερ, ένα φυσικό που πίστευε ότι υπήρχε κάποια σχέση ανάμεσα στον ηλεκτρισμό και το μαγνητισμό. Η σύνδεση αυτή φάνηκε λογική στον Έρστεντ, καθώς πίστευε στην ενότητα του φυσικού κόσμου και ότι επομένως κάποια σχέση θα πρέπει να υπάρχει μεταξύ των περισσότερων φυσικών φαινομένων.
Οι συζητήσεις του Έρστεντ με τον Ρίτερ οδήγησαν τον πρώτο στη μελέτη της φυσικής. Το 1806 έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και συνέχισε τις έρευνές του στο ηλεκτρικό ρεύμα και την ακουστική. Υπό την καθοδήγησή του, το Πανεπιστήμιο ανέπτυξε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα Φυσικής και Χημείας, και δημιούργησε νέα εργαστήρια.
Ηλεκτρομαγνητισμός
Ενώ ετοιμαζόταν για μια βραδινή διάλεξη στις 21 Απριλίου 1820, ο Ørsted ετοίμαζε ένα πείραμα, όταν κάτι τον εξέπληξε: Πρόσεξε ότι η βελόνα μιας πυξίδας απέκλινε από τον μαγνητικό βορρά όταν το ηλεκτρικό ρεύμα από τη μπαταρία που χρησιμοποιούσε έρεε ή σταματούσε. Αυτή η στροφή της βελόνας τον έπεισε ότι σε όλες τις πλευρές ενός σύρματος που μεταφέρει ηλεκτρικό ρεύμα δημιουργούνται μαγνητικά πεδία. Αυτό το πείραμα, που έμεινε στην Ιστορία της Επιστήμης ως «Πείραμα του Ørsted», επιβεβαίωσε την άμεση σχέση του ηλεκτρισμού με τον μαγνητισμό.
Εκείνη την εποχή ο Έρστεντ δεν πρότεινε κάποια ικανοποιητική εξήγηση για το φαινόμενο, ούτε και προσπάθησε να το αναπαραστήσει ποσοτικά-μαθηματικά. Ωστόσο, τρεις μήνες αργότερα άρχισε συστηματικότερες έρευνες. Σύντομα μετά δημοσίευσε τα ευρήματά του. Σήμερα, η μονάδα μέτρησης της μαγνητικής επαγωγής στο σύστημα μονάδων CGS ονομάζεται έρστεντ (oersted) προς τιμή της συνεισφοράς του στον Ηλεκτρομαγνητισμό.
Οι ανακαλύψεις του Έρστεντ είχαν ως αποτέλεσμα την εντατική έρευνα της Ηλεκτροδυναμικής από την επιστημονική κοινότητα. Τα ευρήματα επηρέασαν τον Γάλλο φυσικό Αντρέ Μαρί Αμπέρ στο να βρει μια μοναδική μαθηματική σχέση για τις μαγνητικές δυνάμεις που αναπτύσσονται ανάμεσα σε ρευματοφόρους αγωγούς. Η ανακάλυψη του Έρστεντ αντιπροσωπεύει επίσης ένα σημαντικό βήμα προς μια ενοποιημένη σύλληψη της έννοιας της ενέργειας.
Αλουμίνιο
Το έτος 1825, ο Έρστεντ έκανε μια σημαντική συνεισφορά και στη Χημεία, όταν παρήγαγε για πρώτη φορά αλουμίνιο.
Ποίηση
Ο Έρστεντ δημοσίευσε επίσης ποιήματα: Η ποιητική συλλογή του Luftskibet («Αερόπλοιο») άντλησε την έμπνευσή της από τις πτήσεις με αερόστατο του φυσικού Ετιέν-Γκασπάρ Ρομπέρ.[10]
Η κληρονομιά του Έρστεντ
Ο Έρστεντ πέθανε στην Κοπεγχάγη σε ηλικία 74 ετών. Το 1936 η Δανία εξέδωσε χαρτονομίσματα των 100 κορωνών που απεικόνιζαν τη μορφή του.
Σήμερα τα κτήρια που στεγάζουν το Τμήμα Χημείας και το Ινστιτούτο Μαθηματικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης φέρουν την επιγραφή «Ινστιτούτο Χ.Κ. Έρστεντ» προς τιμή του. Επίσης, ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος της Δανίας, που εκτοξεύθηκε το 1999, ονομάσθηκε προς τιμή του «Έρστεντ».