Το σύμφυτο είναι ένα φαρμακευτικό βότανο καθολικής χρήσης, που ξεχωρίζει για την επουλωτική του δράση. Οι ιδιότητές του βοτάνου έχουν επισημανθεί από την αρχαιότητα, όταν στηρίζονταν αποκλειστικά στα προϊόντα της φύσης για να θεραπεύσουν διάφορες ασθένειες.
Σήμερα, το σύμφυτο χρησιμοποιείται στην εναλλακτική ιατρική για να βοηθήσει στην επούλωση τραυμάτων, να συμβάλλει στην απόχρεμψη του αναπνευστικού συστήματος και στην αντιμετώπιση των φλεγμονών, ενώ χρησιμοποιείται και στην ομοιοπαθητική για πόνους στους μύες και τις αρθρώσεις.
Το σύμφυτο (Symphytum Officinale) ή όπως ονομάζεται επιστημονικά «Σύμφυτο το Φαρμακευτικό» είναι μια πολυετής πόα με ένα ξεχωριστό μωβ άνθος.
Εναλλακτικά, θα το συναντήσουμε και με τα ονόματα προκοπιάνα, χονδρούτσικο ή πηκτή. Στην Κρήτη γνωρίζουν το φυτό ως «στεκούλι» και το χρησιμοποιούν σε κατάπλασμα για τα τραύματα ή φτιάχνουν αφέψημα για το βήχα. Αντίστοιχα, στα αγγλικά, το φυτό ονομαζόταν «knitbone» (=δένει κόκαλα) λόγω της ιδιότητας του να θεραπεύει τα κατάγματα.
Ρίχνοντας μια πιο λεπτομερή ματιά στο φυτό θα δούμε πως το σύμφυτο έχει ένα μικρό μωβ άνθος σαν καμπανούλα, που σχηματίζει ταξιανθίες. Πολλές φορές, ανάλογα την εποχή και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες φύεται το βότανο, το χρώμα του άνθους μπορεί να είναι λευκό, κίτρινο ή πορτοκαλί.
Επιπλέον, έχει καταπράσινα, τρυφερά φύλλα σε σχήμα λόγχης και έναν λεπτό βλαστό που καταλήγει στη ρίζα του, η οποία σκουραίνει με το χρόνο και γίνεται κολλώδης. Το σύμφυτο είναι αυτοφυές, αγαπά την υγρασία και ευδοκιμεί σε λιβάδια, κοντά σε φράχτες, ακόμη και στην άκρη του δρόμου.
Τα συστατικά και η συλλογή του σύμφυτου
Τα ευεργετικά συστατικά που διαθέτει το σύμφυτο εκτείνονται σε όλο το μέρος του φυτού, στα άνθη, στη ρίζα και στα φύλλα. Είναι πλούσιο σε αλλαντοϊνη, μια πολύτιμη ουσία με ενυδατική και θεραπευτική δράση, που συμβάλλει στην αναδόμηση της επιδερμίδας.
Επιπλέον, περιέχει αλκαλοειδή, οργανικές ενώσεις, που του προσδίδουν αναλγητικές ιδιότητες. Ακόμη, περιλαμβάνει γλισχράματα, ίχνη κονσολιδίνης, χολίνη και τανίνη. Ταυτόχρονα, στο ρίζωμα του βοτάνου υπάρχει μεγάλη περιεκτικότητα σε σάκχαρα, άμυλο και ασπαραγίνη.
Η περίοδος ανθοφορίας του σύμφυτου ξεκινάει από τον Μάιο και τελειώνει τον Ιούλιο, ενώ η συλλογή της ρίζας και των φύλλων γίνεται την άνοιξη ή νωρίς το φθινόπωρο, όταν το φυτό φτάσει στα μέγιστα επίπεδα αλλαντοϊνης. Μετά τη συγκομιδή, το φυτό χωρίζεται σε μέρη και αποξηραίνεται στους 40-60 βαθμούς Κελσίου.
Θεραπευτικές δράσεις
Πράγματι, το σύμφυτο είναι ένα βότανο με πολλαπλά φαρμακευτικά οφέλη και αυτό χάρη στις βασικές θεραπευτικές του ιδιότητες:
Επουλωτική δράση
Το κύριο θεραπευτικό όπλο για το σύμφυτο είναι η αλλαντοϊνη που περιέχει. Πρόκειται για μια χημική ένωση η οποία ενισχύει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και συμβάλλει στην αποκατάσταση τόσο των επιδερμικών τραυμάτων, όσο και των κακώσεων στα οστά. Επιπλέον, η κερατολυτική της σύσταση ενυδατώνει σε βάθος το δέρμα και το κάνει πιο απαλό και λαμπερό. Γι’ αυτό το λόγο, συχνά χρησιμοποιούμε το βότανο στην παραδοσιακή του μορφή.
Το κατάπλασμα ή το βάμμα από τα φύλλα και το ρίζωμα του σύμφυτου, επουλώνει και γιατρεύει τα τραύματα και τις πληγές. Ακόμη, το εκχύλισμα από σύμφυτο χρησιμοποιείται στην παρασκευή καλλυντικών προϊόντων.
Μαλακτική δράση
Το φυτό έχει άφθονη περιεκτικότητα σε γλισχράματα, μια κολλώδη ουσία που επιτρέπει στο βότανο να δράσει ως μαλακτικό και αντισπασμωδικό. Συγκεκριμένα, δημιουργεί μια προστατευτική μεμβράνη σε μορφή τζελ, επάνω σε ερεθισμένες και φλεγμονώδεις περιοχές και τις ανακουφίζει.
Αποτελεί φυσικό θεραπευτικό ίαμα για διάφορα είδη έλκους, όπως το γαστρικό και το δωδεκαδακτυλικό, ενώ καταπραΰνει και από την ελκώδη κολίτιδα.
Στυπτική δράση
Η στυπτικότητα είναι μια ιδιότητα που αφορά την ικανότητα των κυτταρικών τοιχωμάτων να συστέλλονται και να διαστέλλονται. Η στυπτική δράση που διαθέτει το σύμφυτο, συμπυκνώνει τους ιστούς, κάνοντάς τους πιο σταθερούς. Γι’ αυτό το εκχύλισμα του φυτού χρησιμοποιείται και σε προϊόντα στοματικής υγιεινής. Χάρη στα πλούσια συστατικά του, οι αιμορραγίες, εξωτερικά ή εσωτερικά, σταματούν άμεσα και οι ιστοί αναπλάθονται και γίνονται πιο ισχυροί.
Αποχρεμπτική δράση
Από τα παλιά χρόνια, το αφέψημα από σύμφυτο χρησιμοποιούταν για την αντιμετώπιση της βρογχίτιδας, του βήχα και της καταρροής.
Οι ουσίες που περιέχει, όπως η χολίνη και η τανίνη προωθούν και διευκολύνουν την εκκένωση των εκκρίσεων της βλέννας από το αναπνευστικό σύστημα. Ως αποτέλεσμα, διευκολύνεται η απόχρεμψη και καταπραΰνονται τα συμπτώματα κρυολογήματος.
Θεραπεία με σύμφυτο
Στις μέρες μας το σύμφυτο έχει εδραιωθεί ως το «πολυεργαλείο» κατά των ασθενειών και των τραυμάτων. Σύμφωνα με την παραδοσιακή ιατρική, το σύμφυτο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τρεις μορφές: αφέψημα, γαργάρες και κατάπλασμα.
Πιο συγκεκριμένα:
Αφέψημα από σύμφυτο
Το αφέψημα από σύμφυτο χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του αναπνευστικού και του πεπτικού συστήματος. Δρα κατά του βήχα και της καταρροής και καταπολεμά την βρογχίτιδα, το έλκος, τη διάρροια και τη δυσεντερία.
Για να φτιάξουμε το δικό μας αφέψημα από τα φύλλα και τις ρίζες, θα προσθέσουμε 2 κ.γ. τριμμένο, αποξηραμένο βότανο σε μια κούπα βραστό νερό. Περιμένουμε 5 λεπτά για να εκχυλιστούν τα συστατικά και σουρώνουμε. Το αφέψημα είναι έτοιμο για κατανάλωση. Για να ενισχύσετε την γεύση του, μπορείτε να προσθέσετε μέλι ή μερικές σταγόνες λεμόνι. Εάν θέλετε να κάνετε παραλλαγές, μπορείτε προσθέσετε 1 κ.γ. σύμφυτο και ½ κ.γ. άνθη καλέντουλας και ½ άνθη αντράκλας.
Κατάπλασμα
Το κατάπλασμα από σύμφυτο χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα σε περιπτώσεις τραυματισμών. Είναι ιδανικό ίαμα για πληγές και οιδήματα, ενώ η δραστικότητά του δεν μένει μόνο στην ανάπλαση των ιστών, αλλά μπορεί να ανακουφίσει και από προβλήματα των οστών και των αρθρώσεων.
Στοματικές πλύσεις
Χάρη στις στυπτικές του ιδιότητες, το σύμφυτο είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό για να διακόψει την αιμορραγία των ούλων και να καταπραΰνει τυχόν φλεγμονές στο λαιμό.
Το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να φτιάξουμε ένα πιο ισχυρό αφέψημα με 3 κ.γ. από το βότανο και να κάνουμε επαναλαμβανόμενες γαργάρες με αυτό, χωρίς να το καταπιούμε.
Προφυλάξεις
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το σύμφυτο είναι ένα θεραπευτικό βότανο με εξαιρετικά αποτελεσματική επουλωτική, στυπτική και αποχρεμπτική δράση. Παρόλα αυτά, η χρήση του βοτάνου πρέπει να γίνεται μόνο τοπικά και σε καμία περίπτωση εσωτερικά, καθώς μπορεί να αποβεί τοξικό.
Επιπλέον, το βότανο δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και από άτομα που ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή, χωρίς την συμβουλή γιατρού. Γι’ αυτό το λόγο, πριν από κάθε χρήση είναι σημαντικό να μην παραλείπουμε να απευθυνόμαστε στον γιατρό μας.
Προσοχή! Το παρόν άρθρο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι φυσικές θεραπείες των βοτάνων δεν υποκαθιστούν την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.