Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Η επιβολή της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα βρήκε τις πολιτικές μας δυνάμεις κατακερματισμένες και χωρίς καμιά πρωτοβουλία ανάπτυξης αντίστασης. Τόσο το κόμμα των Φιλελευθέρων, όσο και το Λαϊκό Κόμμα, καθώς και οι συνεργάτες του Ιωάννη Μεταξά, παρέμειναν αδρανείς και διέφυγαν στο εξωτερικό συστήνοντας την κυβέρνηση του Καΐρου. Στο ίδιο μήκος κύμματος κινήθηκαν και οι πολιτικές μας προσωπικότητες που παρέμειναν στην Ελλάδα. Σοβαρή αντιστασιακή δράση ανέπτυξε όλως παραδόξως το κομμουνιστικό κόμμα. Το τέταρτο μικρό κόμμα της Βουλής που είχε προκύψει απο τις εκλογές του 1935 και είχε συγκεντρώσει μόλις το 6% του ελληνικού λαού, κατερχόμενο ως Παλλαϊκό Μέτωπο. Μια μικρή πολιτική δύναμη λοιπόν με πολλά επίσης στελέχη της φυλακισμένα απο το καθεστώς της Μεταξικής δικτατορίας, σήκωσε το σταυρό της αντίστασης του ελληνικού λαού. Τον Αύγουστο κιόλας του 1941 ιδρύθηκε το ΕΑΜ, που είχε ως κεντρική πολιτική του δύναμη στήριξης το ΚΚΕ.
Στόχος τότε του ΕΑΜ ήταν να απευθυνθεί σε όλους ανεξαιρέτως πολιτικών φρονημάτων έλληνες, που ήθελαν να πολεμήσουν τους γερμανούς, Βουλγάρους και ιταλούς κατακτητές. Και η παθητική στάση των υπολοίπων πολιτικών μας δυνάμεων για ανάπτυξη αντιστασιακών πρωτοβουλιών συνέβαλε στο να πυκνώσει ο ελληνικός λαός αρχικά τις τάξεις του. Αδρανής όμως ως πρός τις αντιστασιακές της πρωτοβουλίες ήταν και η κυβέρνηση του Καΐρου όπως ελέγετο. Δεν μερίμνησε στο να μεταφέρει κάποια δραστηριό–τητά της στην Ελλάδα και να δώσει πνοή και όραμα στο λαό για αντίσταση.
Στην ίδια κατεύθυνση όπως προαναφέραμε και οι πολιτικές μας προσωπικότητες που παρέμειναν στην Ελλάδα, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Γ. Παπανδρέου, Γ. Καφαντάρης, Στ. Γονατάς, Α. Μυλωνάς, Ι. Σοφιανόπουλος. Με κάποιες πενιχρές πρωτοβουλίες που απέληγαν αλυσιτελείς και πάντως δεν είχαν το κύρος να εμπνεύσουν τον ελληνικό λαό σε αντίσταση. Σε αυτό το κλίμα της παθητικότητας προβάλλει ως τουλάχιστον πολιτικά και ηθικά άκομψη η πρωτοβουλία τους να υπογράψουν «Πρωτόκολλο» τον Μάρτιο του 1942, με αντικείμενο την επίλυση του πολιτειακού μας προβλήματος. Αν δηλαδή μετά την απελευθέρωση η Ελλάδα θα είχε ως ανώτατο άρχοντα πρόεδρο η βασιλέα. Αξίζει να μνημονευθεί εδώ ότι ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος κατεζητείτο απο τις αρχές κατοχής και δραπέτευσε το 1942 στο Κάιρο, οπότε και έγινε αντιπρόεδρος της ελληνικής κυβερνήσεως. Ενώ ο Γεώργιος Παπανδρέου μετέβη τον Απρίλιο του 1944 στο Κάιρο και ανέλαβε πρωθυπουργός της ελληνικής κυβερνήσεως.
Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στο ΕΑΜ την βασική οργάνωση αντίστασης στην κατοχική Ελλάδα. Μετήρχετο κατά βάση πολιτικές μεθόδους, απεργίες κ.λ.π. για να ευαισθητοποιήσει τον ελληνικό λαό στον αγώνα. Σ΄ αυτό το πλαίσιο σπουδαία υπήρξε η παλλαϊκή διαδήλωση που οργάνωσε εναντίον της επιστράτευσης των ελλήνων απο τους γερμανούς. Με αυτή την κορυφαία διαδήλωση απέτρεψε τα σχέδια των Γερμανών κατακτητών, που τελικά ματαίωσαν την επιστράτευση. Παράλληλα όμως με την πολιτική του δράση το ΕΑΜ στις πόλεις, ανέπτυξε και την ένοπλη δράση στα βουνά, με το στρατιωτικό του σκέλος τον ΕΛΑΣ. Δεν υπήρξε πάντοτε αγαστή η συνεργασία μεταξύ ΕΑΜ και ΕΛΑΣ, ιδιαιτέρως σε επίπεδο ηγεσίας. Πάραυτα ο ΕΛΑΣ κατόρθωσε να στρατεύσει στις τάξεις του είκοσι χιλιάδες αξιωματικούς και στρατιώτες και να συγκροτήσει έναν πολύ αξιόμαχο στρατό. Ηγετική φυσιογνωμία του ΕΛΑΣ ήταν ο Άρης Βελουχιώτης, κατά κόσμο Θανάσης Κλάρας.
Ένας αστός γεωπόνος ιδεαλιστής που οραματίζονταν τη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας. Με την οργανωτικότητα, την στρατηγική του ιδιοφυΐα και τις επιτελικές του αρετές ο Βελουχιώτης σύντομα κατέστησε τον ΕΛΑΣ στην κορυφαία αντιστασιακή μας οργάνωση. Τους αξιωματικούς του ΕΛΑΣ αρχικά αποτέλεσαν ένοπλοι άτακτοι και εν συνεχεία αξιωματικοί του ελληνικού στρατού που είχε διαλυθεί, καθώς και απόστρατοι αξιωματικοί του βενιζελογενούς πραξικοπήματος του 1935. Παράλληλα ωστόσο με τον ΕΛΑΣ που ήταν η κύρια οργάνωση αντίστασης, ανεπτύχθηκαν και άλλες με εξαιρετική συμβολή αντιστασιακές οργανώσεις, που δεν έχει ακόμα αποτιμηθεί στο βαθμό που πρέπει ιστορικά, η πατριωτική τους συμβολή. Τον Ιούνιο έτσι του 1942 συστήθηκε ο Εθνικός 
Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) υπο τον στρατηγό του ελληνικού στρατού Ναπολέοντα Ζέρβα. Ο στρατηγός Ζέρβας ήταν ένας άνθρωπος με καθαρά δημοκρατικές πεποιθήσεις. Άλλη ηγετική φυσιογνωμία του ΕΔΕΣ υπήρξε ο Κομνηνός Πυρομάγλου. Ο ΕΔΕΣ αριθμούσε με βάση τις ιστορικές πληροφορίες που έχουμε και στον βαθμό που αυτές που μπορεί να είναι απόλυτης αληθείας, περί τους πέντε χιλιάδες άνδρες. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο ΕΔΕΣ είχε την αρωγή των Άγγλων απο της 
ιδρύσεώς του, ως δυνάμει αντίθετος πόλος πρός τον ΕΛΑΣ. Πάραυτα δεν κατόρθωσε να αποσπάσει την ολοκληρωτική υποστήριξη της κυβέρνη–σης του Καΐρου. Τρίτη τέλος σε στρατιωτική δύναμη αντιστασιακή μας οργάνωση, η Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ), μα σαφείς σοσιαλγενείς πολιτικές κατευθύνσεις. Κυρίαρχη μορφή της ΕΚΚΑ στο στρατιωτικό της σκέλος ήταν ο συνταγματάρχης Ψαρρός και στην πολιτική της καθοδήγηση ένας ευγενής και ευαίσθητος διανοούμενος ο Γεώργιος Καρτάλης. Ο πρόωρος θάνατος του οποίου αργότερα στην μετεμφυλιακή Ελλάδα, την στέρησε απο τις πολύτιμες εθνικά, υψηλές πολιτικές του υπηρεσίες. Σημειώνοντας ακόμα πως χωρίς καμιά υποστήριξη απο την κυβέρνηση του Καΐρου, η ΕΚΚΑ στηρίζονταν αποκλειστικά στις δυνάμεις της. Κοντά σ΄ αυτές όμως τις τρείς αντιστασιακές μας οργανώσεις που κατεδείκνυαν την αλύγιστη θέληση του ελληνικού λαού για την ανάκτηση της ελευθερίας του, υπήρχαν και τα «τάγματα ασφαλείας» των κατοχικών κυβερνήσεων. Ήταν το όνειδος της ελληνικής κοινωνίας, που συνεργάζονταν με τον γερμανό κατακτητή εναντίον των αντιστασιακών οργανώσεων. Μεταξύ των τριών αντιστασιακών μας οργανώσεων ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ δεν υπήρχε συνεργασία, παρά τους κοινούς αγώνες για την απελευθέρωση. Ενώ αντιθέτως πολλές ήταν οι μεταξύ τους συγκρούσεις και μάλιστα φονικές. Καθώς διαφαίνονταν στον πολιτικό ορίζοντα της Ευρώπης η ήττα και η κατάρρευση των δυνάμεων του άξονα, προέβαλλε το ερώτημα ποιά πολιτική παράταξη θα κατίσχυε πολιτικά και θα αναλάμβανε τα ηνία διακυβέρνησης της χώρας. Υπήρξε ωστόσο και μια κορυφαία στιγμή συνεργασίας μεταξύ των αντιστασιακών μας οργανώσεων, στην οποία μεγαλούργησαν. Ήταν η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου στις 25-26 Νοεμβρίου του 1942.
Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) υπο τον στρατηγό του ελληνικού στρατού Ναπολέοντα Ζέρβα. Ο στρατηγός Ζέρβας ήταν ένας άνθρωπος με καθαρά δημοκρατικές πεποιθήσεις. Άλλη ηγετική φυσιογνωμία του ΕΔΕΣ υπήρξε ο Κομνηνός Πυρομάγλου. Ο ΕΔΕΣ αριθμούσε με βάση τις ιστορικές πληροφορίες που έχουμε και στον βαθμό που αυτές που μπορεί να είναι απόλυτης αληθείας, περί τους πέντε χιλιάδες άνδρες. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο ΕΔΕΣ είχε την αρωγή των Άγγλων απο της ιδρύσεώς του, ως δυνάμει αντίθετος πόλος πρός τον ΕΛΑΣ. Πάραυτα δεν κατόρθωσε να αποσπάσει την ολοκληρωτική υποστήριξη της κυβέρνη–σης του Καΐρου. Τρίτη τέλος σε στρατιωτική δύναμη αντιστασιακή μας οργάνωση, η Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ), μα σαφείς σοσιαλγενείς πολιτικές κατευθύνσεις. Κυρίαρχη μορφή της ΕΚΚΑ στο στρατιωτικό της σκέλος ήταν ο συνταγματάρχης Ψαρρός και στην πολιτική της καθοδήγηση ένας ευγενής και ευαίσθητος διανοούμενος ο Γεώργιος Καρτάλης. Ο πρόωρος θάνατος του οποίου αργότερα στην μετεμφυλιακή Ελλάδα, την στέρησε απο τις πολύτιμες εθνικά, υψηλές πολιτικές του υπηρεσίες. Σημειώνοντας ακόμα πως χωρίς καμιά υποστήριξη απο την κυβέρνηση του Καΐρου, η ΕΚΚΑ στηρίζονταν αποκλειστικά στις δυνάμεις της. Κοντά σ΄ αυτές όμως τις τρείς αντιστασιακές μας οργανώσεις που κατεδείκνυαν την αλύγιστη θέληση του ελληνικού λαού για την ανάκτηση της ελευθερίας του, υπήρχαν και τα «τάγματα ασφαλείας» των κατοχικών κυβερνήσεων. Ήταν το όνειδος της ελληνικής κοινωνίας, που συνεργάζονταν με τον γερμανό κατακτητή εναντίον των αντιστασιακών οργανώσεων. Μεταξύ των τριών αντιστασιακών μας οργανώσεων ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ δεν υπήρχε συνεργασία, παρά τους κοινούς αγώνες για την απελευθέρωση. Ενώ αντιθέτως πολλές ήταν οι μεταξύ τους συγκρούσεις και μάλιστα φονικές. Καθώς διαφαίνονταν στον πολιτικό ορίζοντα της Ευρώπης η ήττα και η κατάρρευση των δυνάμεων του άξονα, προέβαλλε το ερώτημα ποιά πολιτική παράταξη θα κατίσχυε πολιτικά και θα αναλάμβανε τα ηνία διακυβέρνησης της χώρας. Υπήρξε ωστόσο και μια κορυφαία στιγμή συνεργασίας μεταξύ των αντιστασιακών μας οργανώσεων, στην οποία μεγαλούργησαν. Ήταν η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου στις 25-26 Νοεμβρίου του 1942. Ποιά πολιτική κατάσταση λοιπόν θα κυριαρχούσε την επαύριο της απελευθέρωσης της χώρας; Οι δυνάμεις της κατοχικής κυβέρνησης που είχαν συνεργαστεί με τον κατακτητή; Οι δυνάμεις που έφυγαν απο την χώρα, αλλά πολέμησαν στο πλευρό των συμμάχων, μέσω της κυβέρνησης του Καϊρου; Η οι δυνάμεις της κεντρικής αντιστασιακής οργάνωσης του ΕΑΜ; Ο κίνδυνος λοιπόν της εμφύλιας σύρραξης απο την ένοπλη πάλη των αντιστασιακών μας οργανώσεων ήταν ορατός. Και τον επεξέτεινε ακόμα η ταραχώδης κατάσταση στην οποία ευρίσκονταν ο ελληνικός στρατός, που ήταν τεταγμένος στο πλευρό της κυβέρνησης του Καΐρου. Σημειώνοντας εδώ ότι είχε και ο εκεί ελληνικός στρατός του Καΐρου, στιγμές δόξης και ηθικής μεγαλουργίας και σπουδαίας πατριωτικής συμβολής. Κορυφαίες του μάλιστα στιγμές υπήρξαν οι μάχες του Έλ Αλαμέιν και του Ρίμινι. Ωτστόσο όμως και στις τάξεις αυτού του στρατού μας, υπέφωσκαν σοβαρές πολιτικές έριδες. Απο την μια πλευρά οπλίτες και αξιωματικοί με φιλοδικτατορικά και φιλοβασιλικά αισθήματα και απο την άλλη πλευρά στρατιώτες και αξιωματικοί με κεντρογενή και αριστερά φρονήματα. Οι αντιθέσεις λοιπόν ήταν έντονες στο εσωτερικό του στρατεύματός μας του Καΐρου και η εκδήλωση δυο στάσεων σ΄ αυτό τον Φεβρουάριο του 1943 και τον Απρίλιο του 1944 το απέδειξαν περίτρανα, ανοίγοντας και απο το Κάϊρο τις πύλες του εμφυλίου πολέμου …
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π., μέλος ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ
δηλαδη οι κουμουνιστες(συντριπτικη πλυοψηφια των οποιων ηταν εβραιοι) πολεμησαν τους πανισχηρους
γερμανους για την απελευθερωση της πατριδας μας…
ευτηχως υπαρχη ο ΤΡΑΙΑΝΟΥ που μας λεει την αληθεια για τους κουμουνιστες και τα αφεντικα τους εβραιους
αβραμοπουλε δεν πας να γαπηθεις πουθενα αλλου