Η Γενοκτονία των Αρμενίων αποτελεί μία από τις πιο σκοτεινές στιγμές της ανθρωπότητας και θα βαραίνει για πάντα την συνείδηση του Τουρκικού λαού ως το πιο βάρβαρο κομμάτι της ιστορίας του, μαζί με όλες τις υπόλοιπες γενοκτονίες (όπως των Ελλήνων του Πόντου και των Ασσυρίων) που αποτέλεσαν θεμέλιο για την ίδρυση του σύγχρονου Τουρκικού κράτους.
Πέρα από τις μαζικές σφαγές και τις εκτελέσεις εκατομμυρίων αθώων ψυχών από τον τουρκικό στρατό, εκατοντάδες χιλιάδες γυναικόπαιδα της Αρμενίας υπέστησαν κατά συρροή βιασμούς και βασανιστήρια κατά την προσπάθεια εξόντωσης και εξαφάνισης του αρμένικου λαού. Για την διατήρηση της ιστορικής μνήμης και τον αγώνα για δικαίωση των θυμάτων και των οικογενειών τους ακολουθεί μία καταγραφή των κτηνωδιών που διέπραξαν οι Τούρκοι κατά την διάρκεια της Αρμένικης γενοκτονίας.
Οι Μαζικοί βιασμοί και τα βασανιστήρια των γυναικόπαιδων: «Οι γυναίκες και τα παιδιά ανταλλάσσονταν ως εμπορεύματα»
Μια ζοφερή πρακτική των Τούρκων ήταν η αντικειμενοποίηση και η κακοποίηση των γυναικών και των παιδιών. Κατά την απέλασή της, η Aghavni είδε εκατοντάδες νεαρές γυναίκες να αυτοκτονούν πέφτοντας στον Ευφράτη:«Μπορείς να το ξεχάσεις αυτό; Κάθε μέρα που πίνω νερό αυτή η εικόνα έρχεται στο μυαλό μου».
Οι χωροφύλακες που συνόδευαν τις φάλαγγες των ξεριζωμένων σταματούσαν μετά από 1-2 ημέρες περπατώντας δίπλα σε μια πηγή νερού, αλλά δεν επέτρεπαν σε κανέναν να πιει. Ο Zabel Essayan ανέφερε το 1919: «Το τίμημα του νερού για κάποιον που πέθαινε από δίψα ήταν να παραδώσει παρθένες ή νεαρά κορίτσια. Οι διοικητές επέτρεπαν στους στρατιώτες να κάνουν ό,τι ήθελαν, δίνοντάς τους πλήρη δικαιώματα πάνω στις Αρμένισσες».
Οι βιασμοί ήταν καθημερινό φαινόμενο παρά τις σκληρές συνθήκες, σύμφωνα με τους James Bryce και Arnold Toynbee: «Μητέρες σε απόγνωση αφήνουν στο δρόμο τα βρέφη τους, συχνά μόλις έξι μηνών, και συνεχίζουν το ταξίδι τους. Ακόμα και σε αυτή τη θλιβερή κατάσταση, οι βιασμοί και οι βίαιες πράξεις είναι καθημερινό φαινόμενο».
Οι πορείες θανάτου στοιχειώνουν τις συνειδήσεις του Τουρκικού λαού: Τελετουργικοί βιασμοί και χιλιάδες αυτοκτονίες κακοποιημένων γυναικών
Σύμφωνα με την έκθεση της Ζάμπελ Εσσαϊάν, η κακοποίηση ήταν σχεδόν τελετουργική: μια σάλπιγγα ηχούσε, δίνοντας σήμα στις γυναίκες να συγκεντρωθούν σε μια προκαθορισμένη τοποθεσία. Μια ομάδα στρατιωτών θα έφτανε στη συνέχεια και θα άρχιζε να βιάζει τις γυναίκες μπροστά σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των μουσουλμάνων γυναικών και των παιδιών.
Οι αρχές ασκούσαν με τον πιο χυδαίο τρόπο την εξουσία τους πάνω στις γυναίκες και τα παιδιά. Για παράδειγμα, το νοσοκομείο της Ερυθράς Ημισελήνου στην Τραπεζούντα μετατράπηκε σε «κέντρο διασκέδασης», όπου ο κυβερνήτης της επαρχίας, Τζεμάλ Αζμί, μαζί με άλλους αξιωματούχους, κακοποιούσε νεαρά κορίτσια.
Μία μαρτυρία από ένα καραβάνι απελαθέντων αναφέρει:
«Οι χωροφύλακες πέρασαν μέσα από το καραβάνι και βρήκαν ένα ιδιαίτερα όμορφο δωδεκάχρονο κορίτσι. Την έσυραν από τη μητέρα της, λέγοντας στη γυναίκα που έκλαιγε, ότι θα την επέστρεφαν. Και, πράγματι, το παιδί επιστράφηκε, αλλά είχε κακοποιηθεί φρικτά και πέθανε».
Ωστόσο, δεν ήταν μόνο οι αρχές και οι χωροφύλακες, αλλά και ντόπιοι Τούρκοι κινούνταν ανάμεσα στους απελαθέντες, παίρνοντας όποιον ήθελαν. «Τους άρπαζαν και κρατώντας τους από το χέρι, τους οδηγούσαν μακριά». Ο ιστορικός Ara Sarafian έγραψε επίσης για την περιοχή της Κιλικίας σημειώνοντας ότι η κακοποίηση των παιδιών εκεί ήταν απερίγραπτη.
Η αδιαφορία και η συνενοχή της Δύσης: Γνώριζαν αλλά περιορίζονταν στα σχόλια – Αρχειακό υλικό επιβεβαιώνει τις χειρότερες πρακτικές των Τούρκων
Η κατάσταση είχε φτάσει σε σημείο όπου τα νεαρά κορίτσια αντιμετωπίζονταν ως αντικείμενα και δώρα. Το αμερικανικό προξενείο της Τραπεζούντας αναφέρει:
«Φαίνεται ότι είναι σύνηθες εδώ τα πιο όμορφα νεαρά κορίτσια να κρατούνται σε σπίτια για την ευχαρίστηση των νεότουρκων. Ένα μέλος των νεότουρκων φέρεται να κρατάει δέκα κορίτσια στο σπίτι του για να ικανοποιεί τον εαυτό του και τους φίλους του. Επιπλέον, τρεις Γερμανοί υπάλληλοι που εργάζονται στο σιδηρόδρομο της Βαγδάτης δήλωσαν ότι ο κυβερνήτης του Τελ Αμπιάντ τους πρόσφερε νεαρά κορίτσια».
Οι ανύπαρκτοι ηθικοί φραγμοί των Τούρκων: Ελάχιστοι εξέφρασαν ενδοιασμούς αλλά κανείς δεν αντιστάθηκε στις Γενοκτονίες που διέπραξαν
Η κατάσταση ήταν τόσο εξωφρενική που ακόμη και ορισμένοι Τούρκοι αξιωματούχοι αισθάνθηκαν υποχρεωμένοι να την αναφέρουν σύμφωνα με τα τουρκικά αρχεία τηλεγραφημάτων. «Ο διοικητής της χωροφυλακής του Τοκάτ είχε πάρει τέσσερα κορίτσια από την Αρμενία και πέρασε χρόνο μαζί τους. Είναι προφανές ότι είχε κακοποιήσει πολλά αρμένικα κορίτσια και το σοβαρό αυτό θέμα συζητείται ακόμη και μεταξύ των ντόπιων». «Ο διοικητής της Αμάσειας, Ραούφ Μπέης, πήρε την παρθενία μιας χριστιανής την οποία είχε πάρει ως υπηρέτρια. Ταυτόχρονα, βίασε μια άλλη γυναίκα, γεγονός που την οδήγησε στην αυτοκτονία».
Σωματεμπόριο και σκλαβοπάζαρα γυναικών
Η πώληση Αρμενίων κοριτσιών και γυναικών ήταν μια συνήθης πρακτική και αποτέλεσε σημαντική πηγή εσόδων για τους Τούρκους στρατιωτικούς και χωροφύλακες. Σύμφωνα με έκθεση της Επιτροπής Dashnak του Βουκουρεστίου, μια επιστολή από την Κιλικία αναφέρει ότι «οι γυναίκες πωλούνται για 60 γρόσια». Κατά τη διάρκεια των στάσεων στις πορείες θανάτου, οι μουσουλμάνοι πλησίαζαν τους Αρμένιους με την άδεια των χωροφυλάκων για να ρωτήσουν για την αγορά των παιδιών των «γκιαούρηδων» (αλλόθρησκων).
Στη Δαμασκό, ξεριζωμένες γυναίκες πωλούνταν ως σκλάβες του σεξ, ενώ εκθέτονταν γυμνές. Μόνο μουσουλμάνοι επιτρεπόταν να τις αγοράσουν. Ο αυτόπτης μάρτυρας της Γενοκτονίας των Αρμενίων, Άραβας σεΐχης Φαίζ Ελ Γκουσεΐν, διηγείται στο βιβλίο του ότι οι Αρμένισσες πωλούνταν σαν έπιπλα σε πολύ χαμηλές τιμές. Το γερμανικό προξενείο στη Μοσούλη ανέφερε ότι η τιμή για τις Αρμένισσες ήταν το πολύ 5 γρόσια.
Οι προσπάθειες εξαφάνισης της αρμένικης ταυτότητας: Η κρατική πολιτική των παιδομαζωμάτων και των εξισλαμισμών
Μια ακόμα σκοτεινή πτυχή της γενοκτονίας ήταν τα παιδομαζώματα και οι εξισλαμισμοί. Χιλιάδες μικρά παιδιά τοποθετήθηκαν σε ορφανοτροφεία και διανεμήθηκαν σε μουσουλμανικές οικογένειες για να εξισλαμιστούν. Τα νεαρά κορίτσια συχνά εξαναγκάζονταν να παντρευτούν μουσουλμάνους άνδρες στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής.
Μια από τις κρατικές πολιτικές περιελάμβανε τη συλλογή αρμενικών παιδιών για να ανατραφούν σύμφωνα με τις «τουρκικές-ισλαμικές» αξίες. Αυτή ήταν μια συστηματική πρακτική που επιβεβαιώνεται από ένα τηλεγράφημα που εστάλη από το τουρκικό Υπουργείο Παιδείας:
Τα καταδικαστικά τηλεγραφήματα των Τούρκων: Αρπαγές περιουσιών και εξαναγκαστική ενσωμάτωση
Τηλεγράφημα No 54/150: «[…] Αποφασίστηκε ότι τα αρμενικά παιδιά κάτω των δέκα ετών θα συγκεντρώνονται σε ορφανοτροφεία για να ανατραφούν ως μουσουλμάνοι. Ως εκ τούτου, αναφέρετε πόσα τέτοια παιδιά υπάρχουν στην περιοχή σας και αν υπάρχει διαθέσιμο κτίριο για το σκοπό αυτό».
Ένα άλλο τηλεγράφημα, με αριθμό 54/41, αποκαλύπτει ότι η Γενοκτονία των Αρμενίων είχε σχεδιαστεί σχολαστικά. Το σχέδιο ήταν τόσο συστηματικό που περιλάμβανε σκόπιμα μέτρα αφομοίωσης των αρμενικών παιδιών, των οποίων οι οικογένειες θα σκοτώνονταν από το κράτος. Το τηλεγράφημα συζητά την τύχη των «παιδιών που μπορεί να χάσουν τις οικογένειές τους» και τα βήματα για την αντιμετώπιση της κατάστασής τους. Η πρόθεση ήταν να τοποθετηθούν αυτά τα παιδιά σε μουσουλμανικές οικογένειες και να παρασχεθεί οικονομική στήριξη στις οικογένειες αυτές.
Το τηλεγράφημα, με αριθμό 63/142, που στάλθηκε στον Ενβέρ Πασά, περιγράφει τη σχεδιαζόμενη καταστροφή των αρμενικών οικογενειών:
- Οι γυναίκες που είναι τώρα χωρίς συζύγους ή γονείς θα πρέπει να κατανεμηθούν σε διάφορες τοποθεσίες.
- Οι νεαρές γυναίκες και οι χήρες θα πρέπει να παντρευτούν.
- Τα παιδιά κάτω των 12 ετών θα πρέπει να τοποθετηθούν σε ορφανοτροφεία.
Το τουρκικό κράτος ενθάρρυνε τις μουσουλμανικές οικογένειες να υιοθετούν αρμενικά παιδιά ως μέσο αφομοίωσης. Οι οικογένειες που υιοθετούσαν αρμενικά παιδιά ή οι άνδρες που παντρεύτηκαν αρμένισσες είχαν δικαίωμα να κληρονομούν τον πλούτο τους. Αυτό οδήγησε στο να υιοθετηθούν μαζικά παιδιά από πλούσιες οικογένειες ή να παντρευτούν γυναίκες των οποίων οι σύζυγοι είχαν εξοριστεί ή εκτελεστεί. Υπήρχαν ακόμη και περιπτώσεις όπου άτομα παντρεύονταν με τη βία πλούσιες γυναίκες για να αρπάξουν τις περιουσίες τους.
Ένα κράτος παιδοκτόνων: Μαζικοί τάφοι για τα μικρά αγόρια και ζωή σε χαρέμι για τα μικρά κορίτσια
Η έκθεση του γερμανικού προξενείου στο Χαλέπι, με ημερομηνία 29 Αυγούστου 1916, περιγράφει με ανατριχιαστικό τρόπο την τύχη των παιδιών ανάλογα με την ηλικία τους: «Τα αγόρια άνω των 13 ετών θα εκδιώκονται και τα κορίτσια θα αναγκάζονται να παντρεύονται με μουσουλμάνο. Τα παιδιά ηλικίας 10 έως 13 ετών, που βρίσκονται ακόμη σε κατάσταση σοκ από όσα συνέβησαν, θα χωριστούν από τα μικρότερα και θα μάθουν ένα επάγγελμα. Τα παιδιά κάτω των 10 ετών θα μεγαλώσουν σε ειδικά ορφανοτροφεία. Με άλλα λόγια, τα αγόρια άνω των 13 ετών θα εκτελεστούν και τα κορίτσια θα τοποθετηθούν σε χαρέμι, ενώ τα μικρότερα παιδιά θα υποβληθούν σε αναγκαστικό εξισλαμισμό».
Βλέπουμε ότι ο Γερμανός πρόξενος δεν υπερβάλλει καθόλου, σύμφωνα με τις αναμνήσεις του Hampartzoum Mardiros Chitjian: «Το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν να αλλάξουν τα αρμενικά μας ονόματα σε τουρκικά. Το όνομά μου έγινε Rüştü. Την επόμενη κιόλας μέρα, μας απαγόρευσαν να μιλάμε αρμενικά και ξεχάσαμε εντελώς πώς να τα μιλάμε. Στη συνέχεια έφτασε ένας ιμάμης και μας ανάγκασαν να κάνουμε μουσουλμανικές προσευχές. Ένα πρωί, ήρθαν οι χωροφύλακες και άρχισαν να χωρίζουν τα παιδιά ανάλογα με την εξωτερική τους εμφάνιση. Σύντομα έγινε φανερό ότι χώριζαν τα παιδιά για να σκοτώσουν εκείνα που ήταν πολύ μεγάλα για να αφομοιωθούν ή να εκτουρκιστούν».
Οι τουρκικές αρχές μάλιστα δεν δίσταζαν να εκτελέσουν και μικρά παιδιά όταν δεν έβρισκαν χώρο για αυτά σε σπίτια και ορφανοτροφεία. Έχει διασωθεί μάλιστα μία μαρτυρία για τα πεπραγμένα του κυβερνήτη της Τραπεζούντας: «Διέταξε τη χωροφυλακή να συγκεντρώσει τους άνδρες για να τους μεταφέρει στην ακτή. Κάποιοι σκοτώθηκαν με σφαίρες και οι υπόλοιποι ρίχτηκαν στη θάλασσα. Συγκεντρώθηκαν επίσης και τα παιδιά. Μερικά μεταφέρθηκαν σε ορφανοτροφεία, ενώ τα υπόλοιπα ρίχτηκαν στη θάλασσα από βάρκες».
Πλέον έχει περάσει περισσότερος από ένας αιώνας από την γενοκτονία των Αρμενίων. Παρόλα αυτά η Τουρκία όχι μόνο δεν έχει λογοδοτήσει για τα εγκλήματα της αλλά επιπλέον αρνείται πως αυτά έγιναν ποτέ, παρά το γεγονός πως η Γενοκτονία των Αρμενίων, των Ποντίων και άλλων μειονοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είναι ιστορικά αποδεδειγμένη και αναγνωρισμένη από την διεθνή κοινότητα. Ακόμα και σήμερα, έναν αιώνα αργότερα, η Τουρκία διαπράττει απροκάλυπτα και ατιμώρητη παρόμοια εγκλήματα στην Κύπρο, στο Αρτσάχ, στο Κουρδιστάν και αλλού. Η μνήμη των εκατομμυρίων θυμάτων δεν πρέπει να σβήσει και είναι χρέος του ελληνικού έθνους να κρατήσει στην συνείδηση του όσα έζησε το ίδιο και οι υπόλοιποι καταπιεσμένοι λαοί της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αν ένας λαός ξεχάσει την ιστορία του, τότε είναι καταδικασμένος να την επαναλάβει και η μακρόπνοη εμπειρία των Ελλήνων μιας διαβεβαιώνει πως ο ενδοτισμός και η συγκατάβαση απέναντι στα εγκλήματα και τους αυτουργούς τους δεν υπήρξε ποτέ χαρακτηριστικό του λαού μας.
*Το κείμενο και το αρχειακό υλικό αποτελεί ελληνική απόδοση της πρωτότυπης και βιβλιογραφικής έρευνας του χρήστη @merthimself στο X