Μανώλης Κοττάκης
Σας γράφω από Θεσσαλονίκη. Και έχω να σας μεταφέρω ενδιαφέρουσες εικόνες. Καθώς το τριήμερο που η πόλη εορτάζει ταυτόχρονα τον πολιούχο της Άγιο ∆ημήτριο, την απελευθέρωσή της από τους Οθωμανούς το 1912 και την 28η Οκτωβρίου συνυπήρχε διαρκώς το οξύμωρο. Η Ιστορία δίπλα στη συγκυρία. Από τη μία οι χιλιάδες προσκυνητές στα λείψανα του Αγίου ∆ημητρίου, τα οποία επέστρεψαν στην πόλη το 1978 από την Ιταλία επί μητροπολίτου Παντελεήμονος του δεύτερου. Τότε που βρέθηκαν στο αβαείο του Σαν Λορέντζο.
Και από την άλλη, λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω από τον Άγιο ∆ημήτριο, εκεί όπου γεννήθηκε ο Κεμάλ Ατατούρκ, στον χώρο του τουρκικού προξενείου, όπου έγινε η μεγάλη προβοκάτσια του Οκτάι Εγκίν το 1955 (έδωσε την αφορμή για το πογκρόμ εις βάρος της ελληνικής μειονότητας της Κωνσταντινούπολης), εκατοντάδες Τούρκοι επισκέπτες να περιμένουν υπομονετικά για να δουν τον χώρο όπου γεννήθηκε ο ιδρυτής του τουρκικού κράτους.
Από τη μία οι έφεδροι που ξεκίνησαν πεζοί από το χωριό Γέφυρα για να αναπαραστήσουν, πορευόμενοι επί 25 χιλιόμετρα μέχρι τον Λευκό Πύργο, την είσοδο του Ελληνικού Στρατού στην πόλη το 1912 (σε αυτό το χωριό παρέδωσε ειρηνικά τη Θεσσαλονίκη στους στρατηγούς μας ο Ταχσίν Πασάς) και από την άλλη στον ίδιο χώρο εκατοντάδες αμέριμνοι Τούρκοι επισκέπτες καθιστοί στα παγκάκια, οι οποίοι προφανώς δεν γνώριζαν γιατί αυτοί οι άνδρες ψάλλουν τον Εθνικό Ύμνο!
Από τη μία η επίδειξη δύναμης των Ενόπλων ∆υνάμεων στην καλύτερη παρέλαση που είδαμε ποτέ τα τελευταία χρόνια, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να είναι γεμάτη όλη η παραλιακή λεωφόρος Νίκης μέχρι τη Νέα Παραλία και το «Μακεδονία Παλλάς» από κόσμο (το πλήθος με την έκτασή του θύμιζε τις αλησμόνητες πολιτικές συγκεντρώσεις της δεκαετίας του 1990) που φωτογράφιζε τα αεροπλάνα και τα ελικόπτερα της Πολεμικής μας Αεροπορίας και από την άλλη μεταξύ αυτού του κόσμου πολλοί Βούλγαροι και Σκοπιανοί, που μάλλον αγνοούσαν τι ακριβώς συνέβαινε στην παρέλαση που ήταν σε εξέλιξη λίγα μέτρα πιο κάτω, στο «Μακεδονία Παλλάς». Που στην ουσία δεν επρόκειτο για παρέλαση, αλλά για τη σύνταξη του έθνους: Μακεδονομάχοι με τις στολές τους, σύλλογοι που φέρουν το όνομα του Παύλου Μελά, σύλλογοι που φέρουν το όνομα του ήρωα της Επανάστασης του 1821 Εμμανουήλ Παπά, ο οποίος θυσίασε όλη την οικογένεια για το έθνος, το «Μακεδονία ξακουστή» στα χείλη όλων και στη διαπασών, άνδρες με τη στολή των υπολοχαγών του 1904, Πόντιοι με το σύνθημα «Πόντος, Ελλάς, Μακεδονία», Βλάχοι, Σαρακατσάνοι, Ηπειρώτες, Κρήτες, Ρουμελιώτες, Θρακιώτες, Κωνσταντινουπολίτες. Το όλον έθνος πανηγύριζε τα ελληνικά χώματα. Την ανάκτηση προαιώνιων ελληνικών εδαφών.
Δυναμισμός
Οξύμωρο να παρελαύνει το έθνος μπροστά σε Βούλγαρους, Τούρκους και Σκοπιανούς, οι οποίοι επισκέφθηκαν το τριήμερο τη σύγχρονη μητροπολιτική πρωτεύουσα των Βαλκανίων. Μια πόλη που αποπνέει πλέον δυναμισμό και στέκεται στα πόδια μόνη της. Εύλογο μετά ταύτα το ερώτημα: Είναι η Ιστορία φυλακή; Μας εμποδίζει σε κάτι; Θα πρέπει να τη διαγράψουμε για τα ευρώ του τουριστικού συναλλάγματος; Μπορούν να συνυπάρξουν όλα μαζί; Ή μήπως πρέπει να χαμηλώσουμε τους τόνους και να υποστείλουμε τις σημαίες της Ιστορίας χάριν της αυξήσεως του… ΑΕΠ;
Την απάντηση την ξέρετε και είναι βεβαίως «όχι». «Όχι» του ίδιου αναστήματος με αυτό που είπε ο Μεταξάς στους Ιταλούς. Προφανώς και οι λαοί δεν θέλουν τον πόλεμο. Προφανώς και οι λαοί θέλουν την ειρήνη. Προφανώς και τη θέλουν τόσο πολύ, που καμιά φορά μετατρέπουν τις ιστορικές επετείους σε ευκαιρία για απόδραση, τριήμερο και αναψυχή. ∆εκάδες Ισραηλινοί εόρτασαν την επέτειο του Γιομ Κιπούρ πριν από μερικές μέρες στο Μικρό και στο Μεγάλο Πάπιγκο. ∆εκάδες Τούρκοι αποφεύγουν τη νηστεία του Ραμαζανιού και του Μπαϊραμιού με αποδράσεις στην Αλεξανδρούπολη και τη Θεσσαλονίκη, τα τζαμιά των οποίων επισκέπτονται. ∆εκάδες Έλληνες εόρτασαν την 28η Οκτωβρίου στο Παρίσι και στη Ρώμη.
Τόκος
Ο επεκτατισμός και ο αναθεωρητισμός όμως αγνοούν πολλές φορές τις επιθυμίες των λαών.
Γι’ αυτό και πρέπει να προστατεύουμε την Ιστορία μας. Τη μνήμη μας. Και ας μη φαίνεται τώρα, θα χρειαστεί μπροστά στην ανάπτυξη.
Για να θυμόμαστε από πού ερχόμαστε. Για να μην ατονούν τα εθνικά ανακλαστικά. Για να λέμε αυτό που είπε ο πιλότος, δανειζόμενος τους στίχους του Κωστή Παλαμά: «Γι’ αυτούς που πέρασαν, γι’ αυτούς που θα έρθουν». Συμπληρώνοντάς το με το «κριτές μας οι αγέννητοι και οι νεκροί». Για να μην είμαστε χαλαροί, για να έχουμε φρόνημα και να μην πιαστούμε στον ύπνο, αν βάσκανος μοίρα έρθει η στιγμή. Η Ιστορία δεν ανταλλάσσεται με ευρώ. Ούτε το φρόνημα. Τα ευρώ προστίθενται στους ετήσιους εθνικούς λογαριασμούς, που άλλοτε πάνε καλά κι άλλοτε όχι. Η Ιστορία τοκίζεται ως εθνικό κεφάλαιο στη συνείδηση των πολιτών. ∆εν είναι άσκοπη η επένδυση σε αυτήν, λοιπόν, αλλά επιβεβλημένη!
Και κάτι τελευταίο. ∆εν μπορείς να τεμαχίσεις την Ιστορία και να την ξεχωρίσεις από την Ορθοδοξία, η οποία είναι συνυφασμένη με την εθνική ταυτότητα. Ο Άγιος ∆ημήτριος, προερχόμενος από αριστοκρατική οικογένεια της πόλης, υπήρξε και ο άγιός της και ο προστάτης της και ο απελευθερωτής της. Καθώς η απελευθέρωση της πόλης το 1912 συνέπεσε με την ημέρα της εορτής του!