Ο Γοργίδας ήταν αρχαίος Έλληνας Θηβαίος στρατιωτικός, από τους σπουδαιότερους στην εποχή της ακμής των Θηβών. Ήταν άξιος του Επαμεινώνδα και συνεργάτης του ο οποίος και συνετέλεσε στη μετάδοση μιας ανώτερης μόρφωσης στους ευγενείς νέους της πόλης επί στρατηγημάτων (στρατιωτικής τακτικής) και ιδιαίτερα στην ίδρυση του Ιερού Λόχου.
Το 378 π.Χ. ο Γοργίδας μόλις ανέλαβε ίππαρχος (αρχηγός ιππικού) συμμετείχε στη κατά των Θεσπιέων εκστρατεία.
Για τη δημιουργία του Ιερού Λόχου γράφει ο Πλούταρχος στο βίο του Πελοπίδα:
“O Γοργίδας, σύμφωνα με κάποιους, ήταν εκείνος που δημιούργησε τον Ιερό Λόχο από τριακόσιους επίλεκτους άνδρες, των οποίων η πόλη φρόντιζε την άσκηση και διατροφή τους, καθόσον ήταν η φρουρά της Καδμείας. Και γι’ αυτό το λόγο, αποκαλούνταν ο λόχος της πόλης, διότι τότε οι ακροπόλεις ονομάζονταν πόλεις.”
(“Toν δ’ ιερόν λόχον ως φασι συνετάξατο Γοργίδας πρώτος εξ ανδρών επιλέκτων τριακοσίων, οιςη πόλις άσκησιν και δίαιταν εν τη Καδμεία στρατοπεδευομένοις παρείχε. και διά τούθ’ ο εκ πόλεως λόχος εκαλούντο τας γαρ ακροπόλεις επιεικώς οι τότε πόλεις ωνόμαζον”).
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, στο βίο του Πελοπίδα, ο Γοργίδας ήταν εκείνος που δημιούργησε τον Ιερό Λόχο από τριακόσιους επίλεκτους άνδρες. Αυτό που πραγματοποίησε ο Γοργίδας ήταν η δημιουργία ενός σώματος στρατού που θα συνδύαζε αφενός το σώμα πολιτών- οπλιτών και αφετέρου επαγγελματιών- οπλιτών! Το πρώτο σώμα, επειδή αποτελούταν από πολίτες, θα κόστιζε πολύ. Το δεύτερο, όμως, επειδή αποτελούταν από επαγγελματίες θα ήταν αναξιόπιστο! Οι πηγές γενικά συμφωνούν ότι οι ιερολοχίτες ήταν περισσότερο από απλώς ένα σώμα επαγγελματιών. Η φιλία που ένωνε τα μέλη του Ιερού Λόχου, ίσως ήταν αυτό που λέμε σήμερα το «πνεύμα της μονάδας».
Στο πλαίσιο του Ιερού Λόχου ενθαρρυνόταν και καλλιεργούταν η φιλία ζευγών μελών, όπως του Επαμεινώνδα και του Πελοπίδα! Η βαθιά αυτή φιλία ενέπνευσε και τον Ιερό Λόχο.