Το θυμάρι αποτελεί ένα από τα διάσημα βότανα της Μεσογείου που συναντάμε άγριο στην ύπαιθρο και μπορούμε εύκολα να φυτέψουμε στον κήπο ή σε γλάστρα στο μπαλκόνι.
Πρόκειται για ένα πολυετή αρωματικό θάμνο χαμηλής ανάπτυξης, με έρπουσα και ορθόκλαδη ανάπτυξη που φτάνει σε ύψος μέχρι 40 εκατοστά.
Το θυμάρι είναι ένα από τα πιο δημοφιλή αρωματικά φυτά που χρησιμοποιούμε στην κουζίνα, καθώς χρησιμοποιείται ως καρύκευμα στη μαγειρική σε πολλές συνταγές, σε σαλάτες και σε ψητά, λόγω της δυνατής και ελαφρά πικρής γεύσης του, αλλά και του ιδιαίτερου αρώματος του.
Τα φύλλα του θυμαριού, όταν ξεραθούν και θρυμματιστούν αναδίδουν ένα έντονο άρωμα. Το αιθέριο ελαίο της θυμόλης που περιέχουν τους δίνει μία έντονη και λίγο καυστική γεύση.
Ξεχωριστό και διάσημο είναι επίσης το θυμαρίσιο μέλι, με το έντονο άρωμα και τα μοναδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, το οποίο παράγεται από τις μέλισσες που συλλέγουν τη γύρη από τα άνθη του θυμαριού.
Επιπλέον, το θυμάρι αποτελεί ένα από τα αγαπημένα φυτά που προσελκύουν μέλισσες στον κήπο, βοηθώντας στην επικονίαση των φυτών μας.
Ας δούμε αναλυτικά τις κυριότερες ποικιλίες θυμαριού που μπορούμε να καλλιεργήσουμε καθώς και χρήσιμες συμβουλές για την φροντίδα του, ώστε να το απολαύσουμε ως καρύκευμα σε σαλάτες και υπέροχες συνταγές μαγειρικής.
1. Ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες θυμαριού για να φυτέψουμε;
Υπάρχουν πολλές ποικιλίες και είδη θυμαριού που διατίθενται στα φυτώρια για να φυτέψουμε τόσο για καλλωπιστική χρήση όσο και για χρήση στη μαγειρική.
Η πιο δημοφιλής ποικιλίες θυμαριού που καλλιεργούνται στη χώρα μας είναι οι εξής:
Κοινό θυμάρι (Thymus vulgaris): Η πιο διαδεδομένη ποικιλία θυμαριού που συναντάμε στη φύση, σε ηλιόλουστα, άνυδρα και ασβεστούχα εδάφη. Διαθέτει μικρά σκουρο-πράσινα στενά φύλλα και εμφανίζει μωβ λουλούδια μέσα στον Ιούνιο.
Θυμάρι πανασέ (Thymus vulgaris Variegata): Ποικιλία κοινού θυμαριού με χαρακτηριστικά μικρά πράσινα φύλλα που διαθέτουν λευκές κηλίδες.
Θυμάρι χρυσό (Thymus vulgaris Aurea): Ποικιλία κοινού θυμαριού που ξεχωρίζει για το εντυπωσιακό χρυσαφί φύλλωμα.
Άγριο ή κεφαλωτό θυμάρι (Thymus capitatus): Ποικιλία άγριου θυμαριού με ξυλάδεις έρποντες βλαστούς που συναντάμε σε ορεινές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Στο εξωτερικό είναι γνωστό ως ισπανική ρίγανη.
Χαμοθρούμπι (Τhymus striatus): Ποικιλία θυμαριού με λευκά σωληνοειδή άνθη που συναντάμε σε διάφορες πεδινές περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης.
Σμάρι ή αττικό θυμάρι (Thymus atticus): Ποικιλία θυμαριού με λευκά λουλούδια που συναντάμε σε πετρώδεις πλαγιές της Αττικής.
Λεμονοθύμαρο (Thymus citriodorus): Μία ιδιαίτερη και ανθεκτική ποικιλία θυμαριού είναι το λεμονοθύμαρο, τα φύλλα του οποίου διαθέτουν έντονο άρωμα λεμονιού.
2. Πότε φυτεύουμε θυμάρι και τι συνθήκες χρειάζεται η καλλιέργεια του θυμαριού για να ευδοκιμήσει;
Το θυμάρι φυτεύεται την εποχή του φθινοπώρου ή μέσα στην άνοιξη, μερικές αφού περάσουν οι τελευταίες παγωνιές του χειμώνα.
Η καλλιέργεια του θυμαριού ευδοκιμεί τόσο σε θερµές, όσο και σε ψυχρές περιοχές, καθώς είναι ανθεκτικό σε ψηλές και χαμηλές θερμοκρασίες.
Αναπτύσσεται καλύτερα σε σημεία με πολύ ήλιο, αν και μπορεί να φυτευθεί και σε ημισκερές θέσεις.
Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις ως προς το είδος του εδάφους που θα φυτευτεί, αρκεί να έχει καλή αποστράγγιση.
Κατά τη φύτευση του θυμαριού, ενσωματώνουμε χωνεμένη κοπριά και κομπόστ για να βοηθήσουμε την ανάπτυξη και ανθοφορία του.
3. Πώς φυτεύουμε θυμάρι σε γλάστρα;
Για τη φύτευση της θυμαριού στο μπαλκόνι, την αυλή ή τη βεράντα μας, επιλέγουμε γλάστρα, στρογγυλή, σχετικά μικρών διαστάσεων, διαμέτρου και ύψους 20 εκατοστών για να αναπτυχθεί καλύτερα το ριζικό σύστημα του φυτού.
Στη βάση της γλάστρας, προσθέτουμε μια στρώση χαλικιού ή ελαφρόπετρας για να απομακρύνεται καλύτερα το νερό μετά το πότισμα. Προσθέτουμε φυτόχωμα γενικής χρήσης για να γεμίσουμε τη γλάστρα, καθώς το θυμάρι δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά.
4. Πόσο συχνά θέλει πότισμα η καλλιέργεια θυμαριού;
Το θυμάρι όπως και τα περισσότερα αρωματικά φυτά δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις ως προς το πότισμα.
Στα αρχικά στάδια μετά τη μεταφύτευση, απαιτείται συχνό πότισμα για να ριζώσει πιο αποτελεσματικά το φυτό του θυμαριού.
Κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας του θυμαριού απαιτούνται σχετικά αραιά ποτίσματα, μια φορά τη βδομάδα την εποχή της άνοιξης και του φθινοπώρου. Τη ζεστή περίοδο του καλοκαιριού, ποτίζουμε συχνότερα, δυο φορές τη εβδομάδα.
5. Κάθε πότε βάζουμε λίπασμα στην καλλιέργεια του θυμαριού;
Το θυμάρι δίνει ικανοποιητική ανάπτυξη και ανθοφορία χωρίς να έχει σημαντικές ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά και θέλει μικρές ποσότητες λιπάσματος.
Για να εξασφαλίσουμε καλή βλάστηση και ανθοφορία, προσθέτουμε βιολογικό λίπασμα 2 φορές τον χρόνο: μία στις αρχές της άνοιξης και μία στις αρχές του φθινοπώρου μετά το κλάδεμα του.
6. Πότε κλαδεύεται το θυμάρι;
Το θυμάρι χρειάζεται αυστηρό κλάδεμα μετά το τέλος της ανθοφορίας του για να βλαστήσει ξανά και να δώσει πλούσιο φύλλωμα.
Στις αρχές φθινοπώρου ή στις αρχές της άνοιξης, κλαδεύουμε τους βλαστούς του θυμαριού σε ύψος περίπου 10 εκατοστά από το έδαφος για να αποκτήσει συμπαγές σχήμα και να ενθαρρύνουμε την ανάπτυξη νέας βλάστησης.
7. Ποια έντομα και ποιες ασθένειες προσβάλλουν το θυμάρι;
Στη φύση, το θυμάρι είναι πολύ ανθεκτικό σε προσβολές από μυκητολογικές ασθένειες και έντομα και δεν προσβάλλεται εύκολα.
Ωστόσο, όταν καλλιεργούμε θυμάρι στον κήπο και στο μπαλκόνι μας, η κατάσταση είναι λίγο διαφορετική.
Σε συνθήκες πυκνής φύτευσης, υψηλής υγρασίας και κακού αερισμού, ψεκάζουμε το φύλλωμα του θυμαριού με σκεύασμα χαλκού για να την προστατεύσουμε από περονόσπορο που προσβάλλει το φύλλωμα του.
Για την αντιμετώπιση εντόμων που μπορεί να εμφανιστούν όπως η μελίγκρα (αφίδες), ο θρίπας και ο αλευρώδης, ψεκάζουμε προληπτικά με άλατα καλίου, ένα βιολογικό σκεύασμα που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα.
8. Γιατί ξεραίνεται το θυμάρι;
Αν δούμε το θυμάρι να ξεραίνεται είναι πιθανό να οφείλεται σε υπερβολική ποσότητα νερού που προκαλεί σάπισμα στις ρίζες. Μπορεί να συμβεί όταν το θυμάρι έχει φυτευτεί σε σκιερό σημείο, καθώς και όταν δεν έχει καλή αποστράγγιση η γλάστρα του.
Ένας ακόμα λόγος που μπορεί να παρατηρήσουμε τους βλαστούς του θυμαριού να ξεραίνονται είναι η υπερβολική ποσότητα λιπάσματος, ιδιαίτερα όταν έχει φυτευτεί σε γλάστρα.
9. Γιατί κιτρινίζουν τα φύλλα του θυμαριού;
Το θυμάρι μπορεί να εμφανίσει κίτρινα φύλλα σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας, λόγω προσβολής από ασθένεια ή αν μείνει για πολύ καιρό απότιστο.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η έλλειψη λιπάσματος μπορεί επίσης να προκαλέσει κιτρινίσματα στα φύλλα του θυμαριού.
10. Με ποιους τρόπους γίνεται ο πολλαπλασιασμός του θυμαριού;
Μπορούμε εύκολα να φτιάξουμε τα δικά μας φυτά θυμαριού και να φυτέψουμε με τρεις τρόπους, κάνοντας α) πολλαπλασιασμό με σπόρο, β) πολλαπλασιασμό με μοσχεύματα και γ) πολλαπλασιασμός με διαίρεση ριζωμάτων.
α) Πολλαπλασιασμός θυμαριού με σπόρο: Ο σπόρος του θυμαριού φυτεύεται στις αρχές της άνοιξης ή στις αρχές του φθινοπώρου. Σε συνθήκες σχετικής υγρασίας και θερμοκρασίας 20°C, o σπόρος του θυμαριού φυτρώνει μετά από 2 εβδομάδες και δίνει έτοιμα φυτά μετά από 10-12 εβδομάδες.
β) Πολλαπλασιασμός θυμαριού με μοσχεύματα: Αν έχουμε ήδη κάποιο φυτό θυμαριού, μέσα στην άνοιξη μπορούμε να κόψουμε τμήματα βλαστών και να δημιουργήσουμε νέα φυτά. Επιλέγουμε δυνατά υγιή φυτά και κόβουμε κλαδάκια μήκους 10-15 εκατοστών. Ξεκινώντας από το κάτω μέρος, αφαιρούμε τα 2/3 των φύλλων και αφήνουμε τα φύλλα που βρίσκονται στην κορυφή. Στη συνέχεια, φυτεύουμε τα μοσχεύματα σε γλάστρες με αφράτο φυτόχωμα και περιμένουμε μερικές εβδομάδες για να ριζώσουν.
γ) Πολλαπλασιασμός θυμαριού με διαίρεση φυτών: Μετά το κλάδεμα του θυμαριού, στις αρχές της άνοιξης ή στις αρχές του φθινοπώρου, μπορούμε να δημιουργήσουμε καινούρια φυτά θυμαριού διαχωρίζοντας το ρίζωμα του φυτού. Κόβουμε σε 2-3 ίσα μέρη το χώμα με τις ρίζες και με τους βλαστούς και τα φυτεύουμε σε γλάστρες φυτωρίου ή στο έδαφος για να αναπτυχθούν νέα φυτά.
11. Πότε μαζεύουμε το θυμάρι;
Η συγκομιδή του θυμαριού γίνεται τον Ιούνιο κατά τη διάρκεια της άνθισης του σε μέρες ηλιόλουστες που δεν έχουν πολλή υγρασία.
Την περίοδο αυτή, τα φυτά του θυμαριού έχουν τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια.
Το θυμάρι συγκομίζεται κόβοντας το υπέργειο μέρος του βλαστού μαζί με τα άνθη. Αφού μαζέψουμε το θυμάρι, το αποξηραίνουμε σε σκιερό μέρος σε θερμοκρασίες 25-30°C.
Στη συνέχεια φυλάσσεται σε αεροστεγή βάζα που διατηρούμε στο ντουλάπι μας.
12. Κι ένα μυστικό για το θυμάρι
Το αιθέριο έλαιο του θυμαριού διαθέτει απολυμαντική, ηρεμιστική και αντιοξειδωτική δράση και χρησιμοποιείται στα στοματικά διαλύματα, καθώς και για την αντιμετώπιση του πονόδοντου.