Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Παχυσαρκίας, του Μεταβολισμού και των Διαταραχών Διατροφής (ΕΠΑΜΕΔΙ):
- Σχεδόν 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο σήμερα ζουν με παχυσαρκία (1 στους 7)
- 1 στους 4 ανθρώπους θα έχει παχυσαρκία το 2035
- Η παιδική παχυσαρκία αναμένεται να αυξηθεί κατά 100% από το 2020 έως το 2035, φτάνοντας τα 400 εκατομμύρια (1 στα 5 παιδιά)
- Οι ιατρικές συνέπειες της παχυσαρκίας θα κοστίζουν πάνω από 4,3 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2035
Μελέτη στη Lancet
Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στην έγκριτη ιατρική επιθεώρηση Τhe Lancet το ένα τρίτο των παιδιών και των εφήβων στον κόσμο θα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα έως το 2050. Υπολογίζεται ότι 3,8 δισεκατομμύρια ενήλικοι και 746 εκατομμύρια παιδιά ανά τον κόσμο θα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Οπως υποστηρίζεται στη μελέτη, τα επόμενα 5 χρόνια (2025-2030) είναι ιδιαίτερα κρίσιμα για τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων για την αντιμετώπιση αυτής της επιδημίας. Εάν δεν ληφθούν μέτρα πριν από το 2030, μια απότομη αύξηση του επιπολασμού σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος (LMICs) θα επισπεύσει καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία εν όψει του υψηλού πληθυσμού και των περιορισμένων πόρων (π.χ. στην Αφρική).
Άρα άμεση επιτακτική ανάγκη είναι η εθνική επιτήρηση της παχυσαρκίας ανά κράτος σε παιδιά και εφήβους, καθώς αυτό θα επιτρέψει την ιεράρχηση των κρατικών επενδύσεων και τον προγραμματισμό στοχευμένων ενεργειών και πολιτικών καταπολέμησης των παραγόντων που ευνοούν την παχυσαρκία.
Παχυσαρκία: Ο ρόλος των υγειονομικών συστημάτων
Όπως αναφέρεται από την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Παχυσαρκίας, του Μεταβολισμού και των Διαταραχών Διατροφής (ΕΠΑΜΕΔΙ), για πολύ καιρό οι απαντήσεις στην κρίση της παχυσαρκίας εστιάζονται μόνο στα άτομα. Πλέον οι ειδικοί όλου του κόσμου επισημαίνουν ότι πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στα συστήματα που δεν μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε ριζικά την παχυσαρκία: τα συστήματα υγείας, τα συστήματα διακυβέρνησης, τα συστήματα παραγωγής και διακίνησης τροφίμων, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα περιβάλλοντα στα οποία ζούμε και εργαζόμαστε. Όλα αυτά τα συστήματα συμβάλλουν στην αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας σε όλο τον κόσμο. Πρέπει να συνεργαστούμε για να αλλάξουμε αυτά τα συστήματα, με ηγέτες αυτής της προσπάθειας τα άτομα που ζουν με παχυσαρκία και τους γιατρούς τους.
Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε την παχυσαρκία ως μία πολύπλοκη και χρόνια ασθένεια και υπεύθυνη άλλων ασθενειών και σοβαρών σωματικών και ψυχοκοινωνικών επιπλοκών. Η ανάληψη δράσης για την παχυσαρκία είναι ένα κρίσιμο βήμα για τη μείωση της παγκόσμιας επιβάρυνσης από άλλες χρόνιες ασθένειες όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο καρκίνος.
Μαζί κυβερνήσεις, γιατροί και άλλοι επαγγελματίες υγείας, υποστηρικτικές οργανώσεις και όλοι οι πολίτες μπορούν να μεταμορφώσουν τα συστήματα και να χτίσουν ένα μέλλον με περισσότερη υγεία για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Η θεραπεία της παχυσαρκίας δεν είναι μόνο το αδυνάτισμα και η απώλεια κιλών. Είναι η συνολική βελτίωση της υγείας. Εκτός από την εξατομικευμένη παρέμβαση στις διατροφικές συνήθειες, τις οδηγίες για τη σωματική δραστηριότητα και την ουσιαστική ψυχική στήριξη, τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας και οι βαριατρικές επεμβάσεις είναι πολύτιμοι σύμμαχοι.
Πηγή: https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(25)00397-6/fulltext
Παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, η χώρα μας κατέχει την τρίτη θέση μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την παχυσαρκία στα παιδιά κάτω των 5 ετών, τη δεύτερη για τα παιδιά ηλικίας 5 έως 9 ετών και την πρώτη για τα παιδιά και τους εφήβους ηλικίας 10 έως 19 ετών.
Όσον αφορά τις συμπεριφορές που σχετίζονται με τη διαχείριση του σωματικού βάρους στην παιδική και την εφηβική ηλικία, υπάρχουν πολλές μελέτες που τις εξετάζουν. Μία από αυτές, όπως υπογραμμίζει το Ινστιτούτο Prolepsis, είναι η παράλειψη του πρωινού, η οποία επανειλημμένα έχει συνδεθεί με υπερβαρότητα. Τα πιο πρόσφατα δεδομένα από τη διαχρονική μελέτη COSI του ΠΟΥ για την παιδική παχυσαρκία δείχνουν ότι περισσότερα από τα μισά παιδιά στην Ελλάδα ηλικίας 7-9 ετών δεν καταναλώνουν καθημερινά πρωινό.
Η αξία του πρωινού γεύματος και τα οφέλη του για την υγεία στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής έχουν γνωστοποιηθεί μέσα από ποικίλες καμπάνιες και δράσεις ενημέρωσης.
Για πολλές δεκαετίες, τα μέτρα πρόληψης και διαχείρισης της παιδικής παχυσαρκίας έριχναν το βάρος της αλλαγής στην οικογένεια και στο άτομο. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η προσοχή στρέφεται στο κατά πόσο το περιβάλλον και οι συνθήκες στις οποίες ζούμε και μεγαλώνουν τα παιδιά μας μπορούν να αλλάξουν ή να διαμορφωθούν κατάλληλα.
Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά της Παχυσαρκίας
Με στόχο τη μείωση των παραγόντων κινδύνου και των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων που ευθύνονται για την εμφάνιση παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, καθώς και την καταπολέμηση των συνεπειών του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους και της παχυσαρκίας που οδηγούν σε χρόνιες ασθένειες και συννοσηρότητες κατά την ενήλικη ζωή, ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια περίπου η Εθνική Δράση Κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας στην Ελλάδα (2023-2025) ενισχύοντας τη σωματική άσκηση και την υγιεινή διατροφή.
Το υπουργείο Υγείας, σε συνεργασία με τη UNICEF, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και δημόσιους φορείς, δεσμεύτηκε να συμβάλει στη μείωση της παχυσαρκίας στα παιδιά ηλικίας 2 έως 14 ετών από 37,5% (2019) σε 24,5% το 2030.
Οι παρεμβάσεις που περιλαμβάνονται στην εθνική δράση είναι οι εξής:
Πρωτογενής πρόληψη
Παρεμβάσεις σε επίπεδο επαγγελματιών πρωτοβάθμιας παιδιατρικής φροντίδας: Για τα βρέφη και νήπια ηλικίας 0-4 ετών: καταχώριση μετρήσεων (βάρος, ύψος) σε ψηφιακή πλατφόρμα, που θα δίνει εξατομικευμένες διατροφικές συμβουλές σε γονείς και θα κατευθύνει παιδιάτρους για συμβουλευτικές παρεμβάσεις. Για τα παιδιά ηλικίας 4-17 ετών: καταχώριση μετρήσεων (βάρος, ύψος) σε ψηφιακή πλατφόρμα. Οι παρεμβάσεις εξειδικεύονται διαφορετικά ανά ηλικιακή ομάδα και αναπτυξιακό στάδιο.
Παρεμβάσεις σχολικών προγραμμάτων: Βιωματικό διαδραστικό υλικό προσαρμοσμένο σε κάθε τάξη για την προώθηση συμπεριφορών υγιεινής διατροφής και άσκησης (Εργαστήρια Δεξιοτήτων). Υλικό για την ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευτικών και των γονέων και κηδεμόνων. Οδηγός για τον τρόπο υλοποίησης των δράσεων για τα σχολεία.
Παρεμβάσεις σχολικών προγραμμάτων για παιδιά 4-17 ετών: Πρόγραμμα εκμάθησης υγιεινών διατροφικών προτύπων και διαγωνισμός μαγειρικής για την ανάδειξη της πιο υγιεινής συνταγής με τη συμμετοχή επαγγελματιών σεφ. Εκμάθηση των εποχικών προϊόντων και διασύνδεση των τοπικών προϊόντων κάθε περιοχής με τους μαθητές ώστε να μάθουν να μαγειρεύουν και να τρώνε υγιεινά. Σύνδεση των παιδιών με την τροφή: π.χ. δημιουργία και συντήρηση λαχανόκηπων σε σχολικούς χώρους. Δημιουργία συλλόγων/προγραμμάτων που ενθαρρύνουν τη σωματική δραστηριότητα (π.χ. αθλητικές ομάδες καλαθοσφαίρισης, λέσχες περιπάτου) και συμμετοχή σε υφιστάμενες ομάδες και αθλητικές δράσεις.
Δευτερογενής πρόληψη
*Ίδρυση Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Καταπολέμηση της Παχυσαρκίας.
*Έγκαιρη ανίχνευση των παιδιών που αντιμετωπίζουν υπερβαρότητα και παχυσαρκία μέσω ψηφιακών εφαρμογών και παροχή άμεσης και δωρεάν ολιστικής υποστήριξης από ειδικούς.
*Δωρεάν συνεδρίες σε διατροφολόγους και παιδιάτρους.
*Ψυχολογική υποστήριξη.
Τριτογενής πρόληψη
*Παραπομπή παιδιών που έχουν ήδη εγκατεστημένο νόσημα (π.χ. διαβήτης, υπέρταση) εξαιτίας της υπερβαρότητας/παχυσαρκίας σε εξειδικευμένες παιδιατρικές μονάδες.
*Ολιστική και δωρεάν υποστήριξη παιδιών και οικογένειας από διεπιστημονική ομάδα, καθώς και δωρεάν χορήγηση και εκπαίδευση στη χρήση ψηφιακών φορητών συσκευών για τη βελτίωση της αυτοδιαχείρισης νοσημάτων (υπέρταση, διαβήτης).