Οι μισοί κρατούμενοι στις Ελληνικές φυλακές είναι αλλοδαποί

«Το 54% των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές είναι αλλοδαποί», δήλωσε ο Ντόναλντ Τραμπ από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, προκαλώντας εντύπωση με την αναφορά του. Αν και ο αριθμός που επικαλέστηκε ήταν ελαφρώς διογκωμένος, η πραγματικότητα δεν απέχει πολύ.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το 52% των κρατουμένων στην Ελλάδα είναι αλλοδαποί, γεγονός που αναδεικνύει μια σιωπηλή κρίση που εδώ και χρόνια μεγαλώνει και πλέον έχει φτάσει σε οριακό σημείο.

Οι αριθμοί που σοκάρουν για τις φυλακές

Ο συνολικός αριθμός των κρατουμένων στη χώρα, το 2025, φτάνει τους 11.484. Πρόκειται για μία από τις υψηλότερες καταγραφές της τελευταίας δεκαετίας, όταν το 2016 οι φυλακές φιλοξενούσαν 9.611 άτομα. Η εκτόξευση του πληθυσμού των φυλακών μέσα σε λιγότερο από δέκα χρόνια αποτυπώνει το μέγεθος του προβλήματος.

Από αυτούς, οι 5.973 είναι αλλοδαποί, ποσοστό 52%. Το 2017 είχε σημειωθεί το χαμηλότερο ποσοστό με 5.195 ξένους κρατούμενους, ενώ το 2015 είχε καταγραφεί το υψηλότερο με 6.882. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν πως το ζήτημα είναι διαχρονικό, με έντονες διακυμάνσεις που σχετίζονται με τις μεταναστευτικές ροές και την εμπλοκή τους σε σοβαρές ποινικές υποθέσεις.

Υπόδικοι στο σκοτάδι της αναμονής

Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι σχεδόν το ένα τέταρτο των κρατουμένων, περισσότεροι από 2.900 άνθρωποι, παραμένουν προφυλακισμένοι, χωρίς να έχει εκδοθεί τελεσίδικη απόφαση. Η εικόνα αυτή δεν αποκαλύπτει μόνο την πίεση στο σωφρονιστικό σύστημα, αλλά και τις χρόνιες παθογένειες της ελληνικής Δικαιοσύνης που καθυστερεί υπερβολικά να ολοκληρώσει τις διαδικασίες.

Σταθερά υψηλός είναι και ο αριθμός των γυναικών: περισσότερες από 600 κρατούνται το 2025, έναντι 572 το 2015. Παράλληλα, οι νέοι ηλικίας 18-25 ετών παρουσιάζουν ανησυχητική αύξηση. Από 957 το 2021, ο αριθμός τους εκτινάχθηκε στους 1.382 το 2025, γεγονός που προκαλεί ερωτήματα για την εγκληματικότητα στις μικρές ηλικίες και τις αιτίες που την τροφοδοτούν.

Η μάστιγα των ναρκωτικών

Ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα παραμένει η διακίνηση και χρήση ναρκωτικών. Πάνω από 2.000 κρατούμενοι εκτίουν ποινές σχετικές με παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών, αριθμός που αυξήθηκε κατά 10% μέσα σε έναν μόλις χρόνο. Παρά τις επιχειρήσεις και τις κατασχέσεις, η «ναρκο-οικονομία» συνεχίζει να γεμίζει τα κελιά, δείχνοντας ότι η πρόληψη και η καταστολή δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα.

Σήμερα, 744 άτομα εκτίουν ισόβια κάθειρξη, αριθμός μικρότερος από το 2015 (982) αλλά παραμένει υψηλός για το μέγεθος της Ελλάδας. Εντυπωσιακή αύξηση παρατηρείται όμως στις ποινές μικρής διάρκειας. Από το 2015 έως το 2025, οι καταδίκες από 1 έως 2 χρόνια υπερδιπλασιάστηκαν, φτάνοντας τις 415. Αντίστοιχα, οι ποινές από 2 έως 5 χρόνια εκτοξεύθηκαν από 446 σε 1.018. Ακόμη και στις πολύ σύντομες καταδίκες, έως 6 μήνες, ο αριθμός σχεδόν τετραπλασιάστηκε – από 66 το 2015 σε 247 το 2025.

Τα στοιχεία αυτά μαρτυρούν ότι οι φυλακές γεμίζουν με άτομα που εκτίουν μικρές ποινές, χωρίς να προβλέπεται επαρκές σύστημα εναλλακτικών μέτρων, όπως κοινωνική εργασία ή προγράμματα αποκατάστασης.

Ένα σύστημα «αποθήκη ψυχών»

Το ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα δίνει όλο και περισσότερο την εικόνα «αποθήκης ψυχών» και λιγότερο θεσμού επανένταξης. Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν τρία κομβικά σημεία:

Οι φυλακές λειτουργούν μόνιμα πάνω από τα όριά τους.
Οι αλλοδαποί κρατούμενοι παραμένουν σταθερά μία από τις μεγαλύτερες κατηγορίες, κάτι που συνδέεται τόσο με την παράνομη μετανάστευση όσο και με οργανωμένα εγκλήματα.
Οι υπόδικοι συνεχίζουν να αποτελούν τεράστιο ποσοστό του πληθυσμού των φυλακών, αποκαλύπτοντας τις καθυστερήσεις και τα δομικά προβλήματα του δικαστικού συστήματος.

Το μέλλον

Η εικόνα αυτή δεν είναι απλά αριθμοί. Είναι το πρόσωπο μιας βόμβας που τροφοδοτείται καθημερινά και είναι έτοιμη να εκραγεί. Εάν δεν υπάρξουν άμεσες και ριζικές λύσεις για την αποσυμφόρηση, την ταχύτερη απονομή Δικαιοσύνης και τη δημιουργία πραγματικών προγραμμάτων επανένταξης, η κρίση θα λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.

Οι φυλακές της Ελλάδας έχουν ξεπεράσει προ πολλού το σημείο συναγερμού. Και όπως δείχνουν τα στοιχεία, η κατάσταση δεν είναι πια απλώς πρόβλημα σωφρονισμού – είναι κοινωνική βόμβα με χρονοδιακόπτη.