Όταν «χαλάει ο καιρός»

Δημήτρης Καπράνος — Εφημερίδα Εστία 

Όταν ακούω τους μετεωρολάγνους νά λένε στήν τηλεόραση ότι «Χαλάει ο καιρός» επειδή θά έχουμε βροχές, Οκτώβριο μηνα, μου έρχεται τό αιμα στό κεφάλι!

Σέ έναν τόπο πού τόν μαστίζει η ανομβρία, μάθαμε πιά νά αποκαλουμε «έντονο καιρικό φαινόμενο» μιά οκτωβριάτικη νεροποντή. Κάθε τόσο, θά βγει ένα «έκτακτο δελτίο», θά βγει ένας μετεωρολάγνος στό γυαλί καί θά μας κάνει τήν καρδιά περιβόλι. Ασφαλως, έχετε παρατηρήσει ότι τά τελευταία χρόνια η δημόσια συζήτηση γύρω από τά «έντονα καιρικά φαινόμενα» έχει «κύριε ελέησον!»…

Η δραματοποίηση του καιρου

Καταιγίδες, πλημμύρες, καύσωνες καί ανεμοστρόβιλοι έχουν εξέχουσα θέση καθημερινά στά δελτία ειδήσεων, πάντα μέ δραματική μουσική υπόκρουση καί χροιά αγωνίας στήν φωνή. Ζουμε, όμως, πράγματι σέ μιά εποχή όπου τά ακραια φαινόμενα αυξάνονται μέ πρωτοφανη ρυθμό ή μήπως απλως τά μέσα ενημερώσεως τά παρουσιάζουν υπερβολικά, μέ αποτέλεσμα νά αισθανόμαστε ότι ο κόσμος γύρω μας αλλάζει πολύ πιό γρήγορα απ’ όσο συμβαίνει στήν πραγματικότητα;

Η επιστημονική πλευρά

Ειναι, θά πειτε, η επιστημονική πλευρά, κατά τήν άποψη της οποίας η κλιματική αλλαγή ειναι γεγονός. Η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη οδηγει σέ πιό ακραιες καιρικές συνθηκες. Περισσότερη θερμότητα στήν ατμόσφαιρα σημαίνει περισσότερη ενέργεια στά μετεωρολογικά συστήματα. Δηλαδή καταιγίδες ισχυρές, κύματα καύσωνος παρατεταμένα, χειμωνες καί καλοκαίρια μέ απότομες μεταβολές.

Στατιστικά στοιχεια δείχνουν ότι τά τελευταία τριάντα χρόνια έχουν αυξηθει τόσο η συχνότητα όσο καί η ένταση τέτοιων φαινομένων, ιδίως στήν Μεσόγειο, πού θεωρειται «ευαίσθητο σημειο» της κλιματικης κρίσεως.

Η πλευρά των μέσων ενημερώσεως

Ειναι όμως καί η άλλη πλευρά, τά μέσα μαζικης ενημερώσεως δηλαδή, τά οποια πολύ συχνά επιλέγουν τήν δραματοποιημένη, μέ στοιχεια Χίτσκοκ, παρουσίαση των «δελτίων καιρου».

Εικόνες πλημμυρισμένων δρόμων (αρχείου συνήθως), τίτλοι μέ λέξεις όπως «Βιβλική καταστροφή» ή «Εικόνες Αποκάλυψης», γιά μιά νεροποντή πού παλαιότερα τήν αντιμετωπίζαμε μέ συγκατάβαση, δημιουργουν αίσθηση συνεχους απειλης.

Ειναι αλήθεια ότι τό «δραμα» τραβα τήν προσοχή κι έτσι πολλές φορές η κάλυψη ενός φαινομένου υπερβαίνει τήν πραγματική του κλίμακα. Ακόμη, μέ τήν αμεσότητα των κοινωνικων δικτύων, κάθε τοπικό γεγονός μπορει νά λάβει παγκόσμια προβολή μέσα σέ λίγα λεπτά, ενισχύοντας τήν αίσθηση ότι οι καταστροφές πολλαπλασιάζονται.

Η θερμοκρασία δέν αυξάνεται, αλλά ανεβαίνει. Καί η βροχή δέν αυξάνεται επίσης, αλλά δυναμώνει ή εντείνεται!

Η αλήθεια καί η ισορροπία

Τό κρίσιμο ερώτημα λοιπόν ειναι πως μπορουμε νά ισορροπήσουμε ανάμεσα στήν ενημέρωση καί τήν υπερβολή. Η αλήθεια πιθανότατα βρίσκεται κάπου στή μέση. Ναί, τά καιρικά φαινόμενα εντείνονται καί συνδέονται αμέσως μέ τήν κλιματική αλλαγή. Όμως, η τηλεόραση καί τά μέσα κοινωνικης δικτυώσεως συχνά μεγεθύνουν τήν εικόνα, δημιουργωντας κλίμα πανικου πού δέν βοηθα ούτε στήν κατανόηση ούτε στήν προσαρμογή.

Η λύση: πρόληψη καί νηφαλιότητα

Αντί νά μιλαμε μόνο μέ όρους καταστροφης, θά ειχε αξία νά εστιάσουμε καί στίς λύσεις. Ήτοι, καλύτερες υποδομές, πρόληψη, εκπαίδευση των πολιτων, υπεύθυνη περιβαλλοντική πολιτική.

Ο καιρός πράγματι γίνεται όλο πιό απρόβλεπτος, αλλά ο τρόπος πού παρουσιάζουμε αυτή τήν αλλαγή μπορει νά μας καθιστα όλο καί πιό φοβισμένους. Καί ο άνθρωπος πού φοβαται ποτέ δέν πρόκοψε…