Ευρωπαίοι και Ουκρανοί διαπραγματευτές είχαν την Κυριακη εντατικές συνομιλίες με Αμερικανούς αξιωματούχους στη Γενεύη
Σε μια προσπάθεια να τροποποιήσουν τις λεπτομέρειες του ειρηνευτικού σχεδίου για την Ουκρανίαπου πρότειναν οι ΗΠΑ αυτή την εβδομάδα, το οποίο σήκωσε θύελλα αντιδράσεων καθώς θεωρήθηκε εξαιρετικά ευνοϊκό για τη Ρωσία.
Η Ουάσινγκτον πιέζει το Κίεβο να αποδεχτεί μια συμφωνία 28 σημείων, η οποία είναι ασαφώς διατυπωμένη και περιορισμένη σε λεπτομέρειες, μέχρι την προσεχή Πέμπτη (27/11) που συμπίπτει με την Ημέρα των Ευχαριστιών στις ΗΠΑ.
Το προσχέδιο ενσωματώνει αρκετές μακροχρόνιες ρωσικές απαιτήσεις,παραβιάζοντας παράλληλα τις σαφείς κόκκινες γραμμές της Ουκρανίας και παρακάμπτοντας τις ευρωπαϊκές ανησυχίες για την ασφάλεια, οι οποίες εμμονικά ξεπερνούν συνεχώς τα όρια της φυσιολογικής ανησυχίας, καθώς έχουν άκρως πολεμική διάθεση.
Αμερικανοί αξιωματούχοι περιγράφουν το ειρηνευτικό σχέδιο ως έγγραφο εργασίας. Αλλά η μετατροπή του σε κάτι πιο αποδεκτό για την Ουκρανία και τους Ευρωπαίους συμμάχους της, θα είναι ένα γιγάντιο διπλωματικό εγχείρημα.
Οι Financial Times εξετάζουν τα ζητήματα όπου οι διαφορές θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να γεφυρωθούν και εκείνα όπου ο συμβιβασμός μπορεί να αποδειχθεί λιγότερο δύσκολος.
Το πιο δύσκολο από όλα είναι η αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από τα τμήματα της επαρχίας Ντόνετσκ, στα ανατολικά της χώρας, που ελέγχουν αυτήν τη στιγμή.
Είναι μόνο το άρθρο 22δ στη λίστα, αλλά θα μπορούσε κάλλιστα να είναι και το πρώτο.
Εξηγεί την ανανεωμένη αμερικανο-ρωσική ώθηση για μια ειρηνευτική συμφωνία, η οποία θα έδινε μέσω διπλωματικού ελιγμού αυτό που τα στρατεύματα του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχουν καταφέρει να κατακτήσουν από το 2014.
Με τις ρωσικές δυνάμεις να σημειώνουν αργή αλλά σταδιακή πρόοδο στο μέτωπο του Ντόνετσκ, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει πειστεί ότι η νίκη της Ρωσίας εκεί είναι αναπόφευκτη.
Η παραχώρηση εδαφών είναι πιθανό να είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη και αποσταθεροποιητική για την Ουκρανία – κάτι που θα εξυπηρετούσε επίσης τα συμφέροντα του Κρεμλίνου. Δεκάδες χιλιάδες εναπομείναντες Ουκρανοί που ζουν στην περιοχή που θα παραδοθεί θα εκτοπιστούν.
Αυτό θα σήμαινε ότι η Ουκρανία θα παραδώσει τη «ζώνη-φρούριό» της, η οποία αποτελείται από τις πόλεις Σλοβιάνσκ, Κραματόρσκ, Ντρουζκίβκα και Κοστιαντίνιβκα, οι οποίες έχουν σχηματίσει προπύργιο κατά των ρωσικών δυνάμεων από το 2014.
Το έδαφος που εγκαταλείφθηκε από την Ουκρανία θα γινόταν μια «ουδέτερη αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη ασφαλείας».
Αλλά εάν η Ρωσία παραβίαζε αυτή τη ζώνη σε μια ανανεωμένη επίθεση, η κεντρική Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων Ντνίπρο και Ζαπορίζια, θα ήταν άσχημα εκτεθειμένη.
Ενώ ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι έχει αποδεχτεί εδώ και καιρό ότι μόνο μέσω της διπλωματίας θα ανακτήσει η Ουκρανία το έδαφος που έχει ήδη καταληφθεί από τη Ρωσία, έχει αντιταχθεί σθεναρά σε οποιαδήποτε επίσημη αναγνώριση της ρωσικής κατοχής.
Το σχέδιο των ΗΠΑ θα περιλαμβάνει την αναγνώριση περιοχών που κατέχονται επί του παρόντος ως «de facto ρωσικές».
Εκ πρώτης όψεως, αυτό είναι πιο αποδεκτό από το Κίεβο και τους Ευρωπαίους συμμάχους του από την επίσημη «de jure» αναγνώριση, η οποία θα υπονοούσε ότι τα σύνορα μπορούν να αλλάξουν με τη βία κατά παράβαση των διεθνών νομικών αρχών.
Όμως, λέει ο Μαρκ Γουέλερ, διευθυντής διεθνούς δικαίου στο Chatham House και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, η φράση «de facto ρωσική»είναι πιο ευνοϊκή για τον Πούτιν παρά την υπό «de facto ρωσικό έλεγχο», όπως και η χρήση της λέξης «αναγνώριση».
Θα λάβει η Ουκρανία ουσιαστικές εγγυήσεις ασφαλείας;
Το σχέδιο αναφέρει ότι η Ουκρανία «θα λάβει αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας», αλλά δεν προσφέρει συγκεκριμένες λεπτομέρειες, ενώ παράλληλα περιορίζει σε μεγάλο βαθμό τι θα μπορούσαν να της προσφέρουν οι σύμμαχοί της.
Στην Ουκρανία θα απαγορευόταν να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ μέσω μιας αλλαγής στη συνθήκη της συμμαχίας, ενώ η Ουκρανία θα άλλαζε το δικό της Σύνταγμα για να αποκλείσει την ένταξη, δύο πράγματα που θα είναι πολιτικά δύσκολο να υλοποιηθούν.
Οι χώρες του ΝΑΤΟ δεν θα μπορούν να έχουν στρατεύματα στην Ουκρανία, κάτι που θα ματαίωνε την ιδέα μιας ευρωπαϊκής δύναμης διαβεβαίωσης ή μιας εκπαιδευτικής αποστολής που θα αναπτύσσεται εκεί.
Το Κίεβο παραμένει επιφυλακτικό απέναντι σε αόριστες δεσμεύσεις λόγω του Μνημονίου της Βουδαπέστης του 1994, το οποίο προσέφερε εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά απέτυχε να αποτρέψει τη ρωσική στρατιωτική επιθετικότητα το 2014 και την πλήρη εισβολή της το 2022.
Ο Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι οι ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας είναι απαραίτητες για οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία, με στόχο την αποτροπή μιας νέας ρωσικής εισβολής.
Θέλει μια δέσμευση τύπου Άρθρου 5 από τους δυτικούς εταίρους που θα τους έβλεπε να απαντούν στρατιωτικά, καθώς και με σκληρές κυρώσεις κατά της Ρωσίας σε απάντηση σε μελλοντικές επιθέσεις.
Ουκρανοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι διεξάγονται συνομιλίες στο παρασκήνιο για να αποφασιστεί ποια θα μπορούσε να είναι η απάντησηαπό τη Δύση, αλλά οτιδήποτε δεν καθορίζει συγκεκριμένα βήματα είναι πιθανό να μην είναι εφικτό για το Κίεβο.