Ο Γουίλιαμ Γκλάντστοουν (William Ewart Gladstone, 29 Δεκεμβρίου 1809 – 19 Μαΐου 1898, στην παλαιά ελληνική βιβλιογραφία ως Ουίλιαμ Γλάδστων) ήταν διαπρεπής Άγγλος πολιτικός του Φιλελεύθερου Κόμματος που διετέλεσε πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου. Διακρίθηκε για τη ρητορική του δεινότητα και τον φιλελληνισμό του. Ήταν επίσης εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας και μέλος της Βασιλικής Στατιστικής Εταιρείας.
Το 1834 έγινε δεύτερος λόρδος θησαυροφύλακας και το 1835 υφυπουργός Αποικιών, οπότε τάχθηκε επανειλημμένα υπέρ της κατάργησης της δουλείας στις αποικίες. Το 1862, ως Υπουργός Οικονομικών στην Κυβέρνηση Πάλμερστον, ψήφισε υπέρ της ενώσεως των Ιονίων Νήσων με την Ελλάδα. Το 1867 διαδέχθηκε τον Λόρδο Ρώσσελ στην αρχηγία του κόμματος των Φιλελευθέρων και το 1868 σχημάτισε την πρώτη υπό την προεδρία του κυβέρνηση, οπότε και κατάφερε να ψηφιστεί νόμος για τον χωρισμό της εκκλησίας από το κράτος.
Παραιτήθηκε το 1873 κατόπιν απορρίψεως ενός νομοσχεδίου του και δεν έπαψε να παρακολουθεί τα πολιτικά γεγονότα, επιτιθέμενος με δριμύτητα κατά της φιλοτουρκικής πολιτικής του Μπέντζαμιν Ντισραέλι. Κατά τη διάρκεια των εκλογών του 1880, με πλειοψηφία κέρδισε τις εκλογές και έγινε για δεύτερη φορά πρωθυπουργός. Έτσι πέτυχε να σταλεί στο Βερολίνο για τη συνδιάσκεψη, η οποία τελικά θα έδινε τη Θεσσαλία στην Ελλάδα, το 1881.
Το 1886 σχημάτισε την τρίτη του κυβέρνηση με πρόγραμμα τη χορήγηση πλήρους αυτονομίας στην Ιρλανδία. Επειδή η Βουλή καταψήφισε το σχετικό νομοσχέδιο, έγιναν εκλογές το 1892, οι οποίες τον έφεραν για τέταρτη φορά στη θέση του πρωθυπουργού. Το νομοσχέδιο του ψηφίστηκε από την Βουλή, αλλά απορρίφθηκε από την Βουλή των Λόρδων. Τελικά, ο Γκλάντστοουν παραιτήθηκε οριστικά από την πολιτική το 1893, οπότε και ασχολήθηκε με τη μετάφραση των Ωδών του Ορατίου και άλλων συγγραφέων.
Γλάδστων και Ελλάδα
Στην νεότερη ελληνική ιστορία ο Γουίλιαμ Γλάδστων συνέδεσε το όνομά του τόσο με την ένωση των Ιονίων νήσων με την Ελλάδα όσο και με το Κυπριακό ζήτημα. Ειδικότερα επί του τελευταίου ένα χρόνο πριν πεθάνει (1897) έκανε την ακόλουθη εξομολόγηση:
“Αναλογίζομαι – έγραφε – τι ικανοποίηση θα αισθανόμουν αν είχα την τύχη πριν από το τέρμα της μικρής μου ζωής να δω τον πληθυσμό αυτής της Ελληνικής Νήσου (της Κύπρου) να ενσωματωθεί ύστερα από φιλικό διακανονισμό με τους αδελφούς του, του Βασιλείου της Ελλάδος”.
Σημαντική είναι η απόφασή του να συνεχίσουν τα Ελληνικά σχολεία της Κύπρου να διδάσκουν στην Ελληνική γλώσσα, σε αντίθεση με εισήγηση που του έκαναν όταν υπουργός αποικιών, λέγοντας ότι δεν αξίζει να κάνουμε στους Έλληνες ό,τι κάναμε σε άλλους λαούς, δηλαδή να τους επιβάλουμε τη γλώσσα μας.
Ο Γλάδστων ήταν από τους πρώτους μείζονες Βρετανούς πολιτικούς που υιοθέτησε την πολιτική άποψη ότι η Βρετανία μπορούσε να παρεμβαίνει για την προστασία των χριστιανικών μειονοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μάλιστα να δικάζει τους υπεύθυνους για τις διώξεις. Η πολιτική αυτή βασιζόταν σε διεθνείς συνθήκες όπως η Συνθήκη των Παρισίων του 1856 με την οποία έληξε ο Κριμαϊκός Πόλεμος.
Θαύμαζε την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία σαν έναν ενωτικό εθνικό και θρησκευτικό οργανισμό και εμπνεόταν από την Επανάσταση του 1821. Μετά τη σφαγή χιλιάδων Βουλγάρων χριστιανών από τους Τούρκους τον Μάιο του 1876, ο Γλάδστων κάλεσε τη βρετανική κυβέρνηση να αναλάβει ενεργό ρόλο σαν προστάτης και δικαστής. Οι θέσεις του έγιναν γνωστές μέσω ενός φυλλαδίου με τον τίτλο “Bulgarian Horrors and the Question of the East” (Βουλγαρική φρίκη και το Ανατολικό Ζήτημα).
Η εκστρατεία του Γλάδστων υπέρ των Ορθοδόξων της Τουρκίας προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον σε κύκλους της Βρετανίας, περιλαμβανομένων των Αγγλικανικών Εκκλησιών, και σχηματίστηκαν διάφορες οργανώσεις για την υποστήριξη Αρμενίων, Ασσυρίων και Ελλήνων Ορθοδόξων της Τουρκίας.
Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον μεγάλο φιλέλληνα, στήθηκε, από πανελλήνιο έρανο, ο ανδριάντας του στην είσοδο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Κατάλογος πολιτικών αξιωμάτων
Βουλευτής 1832-1845, 1847-1895
Υφυπουργός Πολέμου και Αποικιών 1835
Υφυπουργός Εμπορείου 1841-1843
Υπουργός Εμπορείου 1843-1845
Υπουργός Πολέμου και Αποικιών 1845-1846
Μέγας Θησαυροφύλακας 1852-1855
Κυβερνήτης των Ιονίων Νήσων 1859
Μέγας Θησαυροφύλακας 1859-1866
Ηγέτης της Συμπολίτευσης στη Βουλή των Κοινοτήτων 1865-1866
Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου 1868-1874
Μέγας Θησαυροφύλακας 1873-1874
Μέγας Θησαυροφύλακας 1880-1881
Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου 1880-1885
Ηγέτης της Συμπολίτευσης στη Βουλή των Κοινοτήτων 1880-1885
Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου 1886
Ηγέτης της Συμπολίτευσης στη Βουλή των Κοινοτήτων 1886
Μέγας Σφραγιδοφύλακας 1886
Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου 1892-1894
Ηγέτης της Συμπολίτευσης στη Βουλή των Κοινοτήτων 1892-1894
Μέγας Σφραγιδοφύλακας 1892-1894
wikipedia Πρωτοσελιδα – Ειδήσεις