H απόφαση της βασίλισσας Ελισάβετ να εγκρίνει το αίτημα του Μπόρις Τζόνσον για λουκέτο επί πέντε εβδομάδες στη Βουλή ώστε να εμποδίσει τους αντιπάλους του να βάλουν φρένο σ’ ένα άτακτο Brexit προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στη Βρετανία όχι μόνον κατά του συντηρητικού πρωθυπουργού αλλά και κατά της ίδιας της βασίλισσας Ελισάβετ.
Bουλευτίνα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η Κέιτ Όσαμορ, ζήτησε να καταργηθεί η μοναρχία προειδοποιώντας τη βασίλισσα με απειλητικό ύφος να προσέξει τι κάνει με το Brexit, για να μην έχει την τύχη του εξαδέλφου της, τέως βασιλιά της Ελλάδας, Κωνσταντίνου.
Πώς μπόρεσε η βασίλισσα να εγκρίνει το αίτημα του Τζόνσον;
Το ερώτημα είναι: μπορούσε η βασίλισσα να πράξει διαφορετικά; Στη Βρετανία ο μονάρχης δεν διαθέτει ουσιαστικές εξουσίες λήψης αποφάσεων. Αν και από τεχνικής άποψης η διακυβέρνηση της χώρας σε όλες τις πτυχές της, από τη διπλωματία μέχρι τη Δικαιοσύνη, γίνεται στο όνομα του Στέμματος, όπως εξηγεί το Foreign Policy, ο ρόλος του εκάστοτε βασιλιά ή βασίλισσας είναι εντελώς συμβολικός. Την απόφαση για το κλείσιμο της Βουλής δεν την έλαβε, ως εκ τούτου η Ελισάβετ, αλλά ο Μπόρις Τζόνσον κάνοντας χρήση μιας εξουσίας που διαθέτουν εδώ και καιρό οι Βρετανοί πρωθυπουργοί, αλλά που κανένας μέχρι τώρα δεν τόλμησε να χρησιμοποιήσει με τόσο κυνισμό για τα πολιτικά του σχέδια.
Οι πραγματικές εξουσίες της βασίλισσας
Θεωρητικά η βασίλισσα διαθέτει πολλές εξουσίες, αφού μπορεί να απορρίψει κάθε νομοσχέδιο, μπλοκάροντάς το με βέτο, όπως οι Πρόεδροι σε άλλες χώρες. Αυτή διορίζει τον πρωθυπουργό και κάνει ισόβιο μέλος της Βουλής των Λόρδων όποιον επιθυμήσει. Στην πραγματικότητά, όμως, δεν διαθέτει εξουσίες. Ο μονάρχης ακολουθεί απλώς τις εισηγήσεις της εκλεγμένης κυβέρνησης, τηρώντας επιμελώς πολιτική ουδετερότητα. Η Ελισάβετ, ανεξάρτητα από τις προσωπικές της απόψεις για το θέμα – ακολουθεί αυτή τη γραμμή -που διασφαλίζει άλλωστε ότι όλη η οργή για τις αμφιλεγόμενες αποφάσεις των πρωθυπουργών θα στρέφεται σε εκείνους- και οι μελλοντικοί μονάρχες θα κάνουν το ίδιο, όπως κι οι προκάτοχοί τους τους τελευταίους δύο αιώνες.
Κι αν η Ελισάβετ απέρριπτε το αίτημα του Τζόνσον;
Σε μια τέτοια περίπτωση θα ξεσπούσε πρωτοφανής πολιτική κρίση, που θα συμπαρέσυρε και την ίδια τη μοναρχία, ενισχύοντας το στρατόπεδο εκείνων που ζητούν επίμονα την κατάργησή της στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι αμφίβολο κατά πόσον θα βρισκόταν κανείς να ακολουθήσει τη βασίλισσα αν για παράδειγμα αποφάσιζε να απορρίψει έναν νόμο ή να διορίσει έναν πρωθυπουργό της επιλογής της.
Γιατί αποποιήθηκαν οι Βρετανοί μονάρχες τις εξουσίες τους
Οι Βρετανοί ήταν οι πρώτοι που ξεκίνησαν την αρνητική παράδοση να στέλνουν στη λαιμητόμο τους μονάρχες τους, όταν εκτέλεσαν το 1649 τον βασιλιά Κάρολο Α΄κυρίως επειδή προσπαθούσε να κυβερνήσει τη χώρα ερήμην του κοινοβουλίου. Η Βρετανία -γενέτειρα του σύγχρονου κοινοβουλευτισμού -έγινε δημοκρατία πριν τη Γαλλία, αν και η αριστοκρατία της είχε καλέσει τον γιο του Καρόλου, Κάρολο Β΄να αναλάβει το θρόνο. Έδιωξαν, όμως, με την Ένδοξη Επανάσταση τον αδελφό και διάδοχό του βασιλιά Ιάκωβο Β΄ (τελευταίο Ρωμαιοκαθολικό μονάρχη που βασίλευσε στα Βασίλεια της Αγγλίας και της Σκωτίας) στα τέλη του 1688 για κατάχρηση εξουσιών. Μέχρι τον 18ο αιώνα η βρετανική μοναρχία διέθετε πολύ λιγότερες εξουσίες απ’ ό,τι οι άλλες μοναρχίες στην ηπειρωτική Ευρώπη κι οι Βρετανοί άνακτες γνώριζαν πολύ καλά ότι πάνω απ’ το κεφάλι της κρεμόταν μια δαμόκλειος σπάθη. Η μοναρχία ήταν συχνά αντιδημοφιλής στη χώρα και η Βασίλισσα Βικτώρια όταν ανέλαβε το θρόνο δέχθηκε σφοδρές επιθέσεις από τον Τύπο της εποχής. Έτσι η αποποίηση των εξουσιών φάνηκε στους άνακτες προτιμότερη λύση από την πλήρη κατάργηση της μοναρχίας.
Τι σκοπό εξυπηρετεί, λοιπόν, η μοναρχία στη Βρετανία;
Για τους Βρετανούς ρεπουμπλικανούς απολύτως καμία, αφού θεωρούν ότι πρόκειται για ένα ξεπερασμένο κατάλοιπο του παρελθόντος που πρέπει να καταργηθεί και η βασίλισσα να αντικατασταθεί με έναν εκλεγμένο πρόεδρο. Αλλά η πλειοψηφία των Βρετανών δεν συμφωνεί. Οι οπαδοί της μοναρχίας επικαλούνται μια σειρά επιχειρημάτων, πέρα από το παραμύθι, τη γκλαμουριά, τα τελετουργικά και όσα ακόμη συνοδεύουν τη βασιλεία. Υποστηρίζουν π.χ. ότι η βασιλική οικογένεια είναι για το έθνος κάτι σαν την Προεδρική Οικογένεια στις ΗΠΑ, προβάλλοντας τις αξίες του και λειτουργώντας ως ουδέτερος εγγυητής του πολιτεύματος. Και λένε ότι αφού η μοναρχία στηρίζεται στη λογική της δυναστείας, λειτουργεί ως ενοποιητικός θεσμός και διασφαλίζει ότι το κράτος και το πολιτικό σύστημα θα συνεχίσει τη λειτουργία του απρόσκοπτο χωρίς αναστατώσεις και ανατροπές εκτός γίνει επανάσταση… Ως εκ τούτου δε προκαλεί καμία κατάπληξη το γεγονός ότι η βασίλισσα Ελισάβετ ενέκρινε το αίτημα του Τζόνσον, έστω κι αν γνώριζε πόσο κρίσιμη είναι η συγκυρία…
H μοναρχία και το Brexit
Η βασίλισσα Ελισάβετ, η οποία θεωρείται …ύποπτη για φιλο-Brexitικές απόψεις, αναφέρθηκε για πρώτη φορά στο Brexit κατά τη διάρκεια επίσημου δείπνου για τον Ολλανδό βασιλιά Βίλεμ-Αλέξανδρο και τη σύζυγό του βασίλισσα Μάξιμα, το 2018.
Μιλώντας ενώπιον του βασιλικού ζεύγους της Ολλανδίας και της τότε πρωθυπουργού Τερέζα Μέι, η βασίλισσα Ελισάβετ δήλωσε ότι «το Ηνωμένο Βασίλειο προσβλέπει σε μια νέα σχέση συνεργασίας με την Ευρώπη».
«Καθώς προσβλέπουμε σε μια νέα σχέση συνεργασίας με την Ευρώπη, είναι οι κοινές μας αξίες και η αμοιβαία αφοσίωσή μας, που αποτελούν το μεγαλύτερο πλεονέκτημα μας και αποδεικνύουν ότι ακόμα και με την αλλαγή, η επί μακρόν συμμαχία μας παραμένει ισχυρή και ως πρωτοπόροι, έμποροι και διεθνιστές κοιτάζουμε με αυτοπεποίθηση το μέλλον», δήλωσε χαρακτηριστικά. Πρωτοσελιδα – Ειδήσεις