Στο Ανόι, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ξεπεράσουν νέα και διαφορετικά εμπόδια για τον στόχο τους της αποπυρηνικοποίησης απ’ ό, τι στην Σιγκαπούρη. Το πρώτο είναι η προσωπική επένδυση του Trump στην θερμή σχέση του με τον «πολύ έντιμο» και «καταπληκτικό» Kim. Αλλά οι δυνατότητες της Βόρειας Κορέας εξακολουθούν να είναι άθικτες.
Καθώς ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ και ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας, Kim Jong Un, ετοιμάζονταν για μια ιστορική συνάντηση ενώπιος ενωπίω στην Σιγκαπούρη τον περασμένο Ιούνιο, ένα ερώτημα κυριαρχούσε: Οι δυο τους θα επέστρεφαν στην οργή που χαρακτήριζε την σχέση τους το 2017; Εκείνη την χρονιά, ένας σταθερός ρυθμός πυρηνικών δοκιμών και δοκιμών πυραύλων στην Βόρειο Κορέα ώθησε τις Ηνωμένες Πολιτείες να μιλήσουν για στρατιωτικά χτυπήματα «ματώματος της μύτης» για να αναγκάσουν τον Kim να αποπυρηνικοποιήσει.
Η σύνοδος κορυφής της Σιγκαπούρης δεν ήταν ούτε μια σημαντική επιτυχία ούτε μια απόλυτη καταστροφή. Οι ηγέτες εξέδωσαν μια κοινή δήλωση που δέσμευσε την Βόρεια Κορέα σε μια πιο αόριστη υπόσχεση -«να εργαστεί για την πλήρη αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου»- σε σύγκριση με εκείνες που είχε κάνει για το ίδιο θέμα το 2005 και το 2007. Φωτογραφίες του Trump και του Kim σε χειραψία μπροστά στις σημαίες των ΗΠΑ και της Βόρειας Κορέας προσέδωσαν αδικαιολόγητη νομιμοποίηση σε ένα από τα πιο βάναυσα καθεστώτα στον κόσμο. Και χωρίς να δώσει προηγούμενη προειδοποίηση στην Σεούλ, ο Trump πρότεινε να αναστείλει τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με τη Νότια Κορέα, χαρακτηρίζοντάς τις ως «πολύ προκλητικές».
Τίποτε από αυτά δεν ήταν άριστο. Αλλά η ιστορία υποδηλώνει ότι δεν υπάρχουν τέλειες εκβάσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Βόρειας Κορέας -μόνο ατελείς [ή] και φρικτές. Και ο Trump πέτυχε κάποια καλά πράγματα στην Σιγκαπούρη. Εξασφάλισε την δέσμευση του Κιμ να επαναπατρίσει τα λείψανα των Αμερικανών στρατιωτών που σκοτώθηκαν στον Πόλεμο της Κορέας και καθιέρωσε την βάση για μια σχέση εμπιστοσύνης, κάτι που αποτελεί προϋπόθεση για οποιαδήποτε διπλωματική διαδικασία η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε αποπυρηνικοποίηση ή διαρκή ειρήνη. Εξίσου σημαντικό, η σύνοδος κορυφής δεν τελείωσε με κανέναν από τους δυο ηγέτες να φεύγει από τις διαπραγματεύσεις, το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει έναν καταστροφικό πόλεμο.
Από όλα αυτά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που προέρχονται από την σύνοδο κορυφής της Σιγκαπούρης, η εκπληκτική περιπάθεια που έχει αναπτυχθεί μεταξύ του Trump και του Kim έχει αποδειχθεί ο μεγαλύτερος παράγοντας του παιχνιδιού. Αν και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτής της ασυνήθιστης σχέσης μένει να φανούν, [η σχέση τους] αλλάζει ήδη το διπλωματικό τοπίο -με τρόπους που θέτουν τον Trump σε μια ιδιαίτερα μειονεκτική θέση καθώς κατευθύνεται στο Ανόι.
«ΕΡΩΤΕΥΘΗΚΑΜΕ»
Στο Ανόι, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ξεπεράσουν νέα και διαφορετικά εμπόδια για τον στόχο τους της αποπυρηνικοποίησης απ’ ό, τι στην Σιγκαπούρη. Το πρώτο είναι η προσωπική επένδυση του Trump στην θερμή σχέση του με τον «πολύ έντιμο» και «καταπληκτικό» Kim. Τους μήνες που ακολούθησαν τις αμοιβαίες χειραψίες στην Σιγκαπούρη, οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν μια σειρά ιδιωτικών επιστολών που επέσπευσαν ένα πλήρες φλερτ (bromance). Όπως ο Τrumπ εκστόμισε σε μια συγκέντρωση τον Σεπτέμβριο, «μου έγραψε ωραία γράμματα. Και είναι σπουδαία γράμματα. Ερωτευθήκαμε» (“He wrote me beautiful letters. And they’re great letters. We fell in love”).
Αυτό το φλερτ είναι κατά πάσα πιθανότητα προτιμότερο από την σχέση τους πριν από λίγο περισσότερο από ένα χρόνο, όταν οι Trump και Kim αντάλλασσαν προσβολές στο όνομα μιας πυρηνικής ακροσφαλούς διπλωματίας. Αλλά ο Trump φαίνεται να μπερδεύει την σχέση του με τον Kim με μια απόδειξη ότι η πραγματική απειλή από την Βόρεια Κορέα έχει υποχωρήσει. Στην ίδια συγκέντρωση του Σεπτεμβρίου, για παράδειγμα, ο Trump ισχυρίστηκε ότι «τα πάμε περίφημα» και αναφέρθηκε στο πρόβλημα της Βόρειας Κορέας με παρελθοντικούς όρους. Αλλά οι δυνατότητες της Βόρειας Κορέας εξακολουθούν να είναι άθικτες. Η χώρα εκτιμάται ότι διαθέτει περίπου 20 έως 60 πυρηνικά όπλα.
Οι διηπειρωτικοί βαλλιστικοί πύραυλοι (intercontinental ballistic missiles, ICBM) ενδέχεται σύντομα να έχουν την ικανότητα να μεταφέρουν αυτά τα όπλα στις ηπειρωτικές Ηνωμένες Πολιτείες. Και τα στοιχεία δείχνουν ότι το καθεστώς εξακολούθησε να βελτιώνει τα πυρηνικά προγράμματα και τα προγράμματα βαλλιστικών πυραύλων κρυφίως (μια πρόσφατη αναφορά του Center for Strategic and International Studies, για παράδειγμα, ταυτοποίησε 20 μη δηλωμένες πυραυλικές βάσεις). Όταν ο Trump υποδηλώνει ότι η πυρηνική απειλή της Βόρειας Κορέας είναι κάτι από το παρελθόν, η Πιονγκγιάνγκ αντιμετωπίζει λιγότερες πιέσεις για να λάβει πραγματικά μέτρα για να διαλύσει τις δυνατότητές της.
Το πραγματικό έργο της διαπραγμάτευσης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την αποπυρηνικοποίηση θα πρέπει να συμβαίνει μεταξύ διπλωματών σε χαμηλότερο επίπεδο, αλλά η σχέση του Trump με τον Kim φαίνεται να παρεμβάλλεται. Προς τιμήν του, ο Trump ανέθεσε σε μια ικανή ομάδα με επικεφαλής τον υπουργό Εξωτερικών, Mike Pompeo, και τον ειδικό αντιπρόσωπο για την Βόρεια Κορέα, Stephen Biegun, να ξεκινήσει αυτή την διαδικασία. Όμως, κατά την διάρκεια του φθινοπώρου, οι Βορειοκορεάτες κωλυσιεργούσαν. Ο Biegun, ο οποίος διορίστηκε τον Αύγουστο του 2018, δεν κατάφερε να καθίσει με τον Βορειοκορεάτη ομόλογό του παρά στα τέλη Ιανουαρίου. Μια συνάντηση με τον Πομπέο τον Νοέμβριο ακυρώθηκε την τελευταία στιγμή. Σε μια από τις επιστολές του, ο Kim είχε αποκλείσει να ασχοληθεί με κανέναν άλλον παρά με τον ίδιο τον Trump.
ΜΙΑ ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΣΑ ΣΥΜΦΩΝΙΑ
Το φλερτ Trump-Kim είχε μια επίδραση χιονοστιβάδας, καθώς άλλοι περιφερειακοί μεσίτες ισχύος αύξησαν τις προσπάθειες εμπλοκής τους με την Βόρεια Κορέα. Το 2017, ο Trump σχεδίασε μια πολιτική «μέγιστης πίεσης» κατά της Πιονγκγιάνγκ, στήνοντας μια εκστρατεία κυρώσεων που βοήθησε να έρθει ο Κιμ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τώρα, οι κυβερνήσεις που προσχώρησαν στην εν λόγω εκστρατεία αγωνίζονται να δημιουργήσουν τις δικές τους σχέσεις με τον πρώην απόκληρο ηγέτη της Βόρειας Κορέας, πράγμα που ουσιαστικά διαχέει την συλλογική οικονομική πίεση.
Ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Moon Jae-in, συναντήθηκε τρεις φορές με τον Κιμ το 2018, επιδιώκοντας την αναζωογόνηση κοινών πολιτιστικών και οικονομικών σχεδίων και τη μείωση των στρατιωτικών εντάσεων κατά μήκος των συνόρων. Για να μη μείνει πίσω, ο Κινέζος πρόεδρος, Xi Jinping, συναντήθηκε με τον Κιμ τέσσερις φορές από τον Μάρτιο του 2018, συμπεριλαμβανομένης μιας συνάντησης τον περασμένο μήνα για τα 35α γενέθλια του Kim Jong Un.
Ως ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος και μακροπρόθεσμος σύμμαχος της Βόρειας Κορέας, η Κίνα επιθυμεί διακαώς να επιδείξει την επιρροή της στην Πιονγκγιάνγκ και ενδεχομένως να την χρησιμοποιήσει ως μοχλό στις εμπορικές διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ρωσία έκανε τις δικές της κινήσεις για να αυξήσει τον ρόλο της στην Κορεατική Χερσόνησο, επαναλαμβάνοντας τις συνομιλίες με την Σεούλ για την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου που θα περνά από τον Βορρά για να συνδέσει την Ρωσία και τον Νότο. Η Ρωσία φέρεται επίσης να έχει προσφέρει κρυφά να λειτουργήσει έναν πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής στην Βόρεια Κορέα με αντάλλαγμα τον πυρηνικό αφοπλισμό του Βορρά. Ένας Ρώσος αξιωματούχος στα τέλη του περασμένου μήνα ανακοίνωσε ότι ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει μια συνάντηση με τον Kim «στην ατζέντα».
Η Ιαπωνία αντιμετώπισε μεγαλύτερες δυσκολίες στις προσπάθειές της να εμπλακεί με την Βόρεια Κορέα σε σχέση με άλλους, εν μέρει λόγω της βασικής της προτίμησης για μια σκληρή στάση –μια [στάση] που ευθυγραμμίζεται στενά με εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών πριν από την απότομη στροφή 180 μοιρών του Trump. Τα μακροχρόνια ιστορικά παράπονα μεταξύ των δύο χωρών δεν βοήθησαν. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός Shinzo Abe δήλωσε ότι θα ήταν πρόθυμος να συναντηθεί με τον Kim και ότι «διάφοροι δίαυλοι» της κυβέρνησής του για να επικοινωνεί με την Βόρεια Κορέα είναι ανοιχτοί.
Η εκστρατεία «μέγιστης πίεσης» ήταν το έργο ενός ενιαίου μετώπου το οποίο έχει γίνει σημαντικά λιγότερο ενωμένο μετά την διάσκεψη κορυφής της Σιγκαπούρης. Ο Κιμ βρίσκεται τώρα στο κέντρο μιας διπλωματικής αναταραχής που του επιτρέπει να βάζει τους περιφερειακούς παράγοντες, με τις ποικίλες προτεραιότητές τους, τον έναν εναντίον του άλλου.
ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΦΟΡΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ
Με μια φθίνουσα περιφερειακή εκστρατεία πίεσης, με κανένα λεπτομερές σχέδιο αποπυρηνικοποίησης, και με έναν Αμερικανό πρόεδρο που υποτιμά δημόσια τις δυνατότητές του, ο Kim απολαμβάνει μια πολύ ισχυρότερη θέση τώρα από ό, τι είχε στην διάσκεψη κορυφής στην Σιγκαπούρη. Στο Ανόι πιθανότατα θα αποσπάσει την προσοχή από την αποπυρηνικοποίηση [για να δώσει έμφαση] σε άλλα στοιχεία της δήλωσης της Σιγκαπούρης, όπως η καθιέρωση «νέων σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και ΛΔτΚ» και η οικοδόμηση «ενός διαρκούς και σταθερού ειρηνικού καθεστώτος στην κορεατική χερσόνησο». Αναμφίβολα θα απαιτήσει περαιτέρω παραχωρήσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένης της άρσης κυρώσεων και μιας δήλωσης για τον τερματισμό του Πολέμου της Κορέας. Πιθανότατα θα ισχυριστεί ότι η Βόρεια Κορέα έχει ήδη δείξει την καλή της θέληση για το πυρηνικό ζήτημα παγώνοντας πυρηνικές δοκιμές και δοκιμές πυραύλων, διαλύοντας έναν χώρο δοκιμών πυραύλων και ανατινάσσοντας τμήματα μιας εγκατάστασης πυρηνικών δοκιμών. Αλλά αυτές οι δοκιμές και οι εγκαταστάσεις δεν είναι πλέον κρίσιμες για το πυρηνικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας.
Ο Trump, επιδιώκοντας μια συγκλονιστική κάλυψη από τον Τύπο, μπορεί να κάνει υπερβολικές προσφορές, όπως να μειώσει τα στρατεύματα των ΗΠΑ ή να απομακρύνει στρατιωτικό εξοπλισμό από την περιοχή. Με το στυλ που διεξάγει τις [πολιτικές] εκστρατείες του εγχωρίως, θα μπορούσε να εμφανίσει τις παραχωρήσεις αυτές ως νίκες που προωθούν την δίκαιη αιτία της «ειρήνης» και εξοικονομούν χρήματα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Το αποτέλεσμα θα μοιάζει με της Σιγκαπούρης: Ελαφρύ για την αποπυρηνικοποίηση, βαρύ στην συμβολική συμπεριφορά, με κάποιες παραχωρήσεις από τις ΗΠΑ στο μείγμα. Αλλά οι επιπτώσεις θα ήταν σημαντικά χειρότερες, διότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παραχωρήσουν περισσότερα από τις στρατιωτικές ασκήσεις σε αντάλλαγμα της συνεχιζόμενης ασάφειας και παρελκυστικής τακτικής της Βόρειας Κορέας. Ουσιαστικά, ο Trump θα αγόραζε το ίδιο ελαττωματικό προϊόν για περισσότερα χρήματα.
Υπάρχουν όμως και άλλοι τρόποι με τους οποίους ο Kim θα μπορούσε να παίξει το νικηφόρο χαρτί του. Θα μπορούσε να προσφέρει μια «μεγάλη» στρατιωτική παραχώρηση -συγκεκριμένα, την διάλυση του προγράμματος ICBM- ως αντάλλαγμα για μια δέσμευση για σημαντική απόσυρση των ΗΠΑ από την περιοχή. Αν ο Trump αποδεχόταν μια τέτοια συμφωνία, θα μπορούσε να την προωθήσει ως έναν μεγάλο θρίαμβο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, με πόλεις όπως το Λος Άντζελες και το Σικάγο να μην είναι πλέον ευάλωτες σε πυρηνική επίθεση της Βόρειας Κορέας. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αφήσουν τους συμμάχους τους, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία, εκτεθειμένους, επειδή αυτές οι χώρες βρίσκονται εντός της εμβέλειας των βλημάτων μικρής και μεσαίας εμβέλειας της Βόρειας Κορέας.
Η Βόρεια Κορέα και η Κίνα θα επωφεληθούν, καθώς αμφότερες έχουν από καιρό ελπίσει να χωρίσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες από τους συμμάχους τους. Η Σεούλ και το Τόκυο ενδέχεται να προσπαθήσουν να επινοήσουν στρατιωτικές στρατηγικές ανεξάρτητα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και να αποφασίσουν να παράγουν δικά τους πυρηνικά όπλα. Η Πιονγκγιάνγκ θα μπορούσε να επιδιώξει έναν άλλο μακροπρόθεσμο στόχο: Την επανένωση της Κορεατικής Χερσονήσου με τους δικούς της όρους. Η αστάθεια που θα προκαλούσε μια τέτοια αλυσίδα γεγονότων θα έφθανε σίγουρα στις ακτές των ΗΠΑ, ακόμη και αν τα πυρηνικά όπλα της Βόρειας Κορέας δεν θα μπορούσαν [να κάνουν κάτι τέτοιο].
ΜΠΟΡΕΙ ΤΟ ΕΚΚΡΕΜΕΣ ΝΑ ΓΥΡΙΣΕΙ ΠΙΣΩ;
Υπάρχουν καλύτερες επιλογές. Όπως υποστηρίξαμε σε αυτές τις σελίδες πριν από την συνάντηση στην Σιγκαπούρη, η στρατηγική της διοίκησης Trump πρέπει να εμβαθύνει την πίεση στην Βόρεια Κορέα να αποπυρηνικοποιηθεί σε συνεννόηση με τους συμμάχους, ενώ παράλληλα να προωθεί μακροπρόθεσμους στόχους των ΗΠΑ στην περιοχή –ακόμη και καθώς συμμετέχει στην διπλωματία και σε συναντήσεις κορυφής. Ορισμένες από τις συστάσεις μας μπορεί να φαίνονται λιγότερο εφικτές από ό, τι κάποτε, δεδομένης της αντισυμβατικής αντιμετώπισης των συμμάχων από τον Trump και της στροφής του υπέρ της δέσμευσης και όχι του εξαναγκασμού, στις δοσοληψίες του με τον Kim. Όσο όμως ο Trump έχει απολαύσει να δείχνει την αγάπη του για τον Κιμ, το ίδιο επίσης υπερηφανεύεται για το ότι είναι σκληρός.
Η πίεση στην Βόρειο Κορέα θα απαιτούσε κάποιες αξιοσημείωτες αλλαγές στο πώς η διοίκηση του Trump εμπλέκεται με τους συμμάχους των ΗΠΑ -ιδιαίτερα την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, οι οποίες βιώνουν οι ίδιες άνευ προηγουμένου εντάσεις στην σχέση [μεταξύ] τους. Αλλά θα ήταν αμέλεια να μην γίνει κάποια προσπάθεια για να ωθηθούν η Σεούλ και το Τόκυο [να έρθουν πιο] κοντά, και η Ουάσιγκτον έχει ιστορικά μεγάλη επιτυχία σε αυτό όταν τα διακυβεύματα είναι υψηλά. Άλλα στοιχεία της στρατηγικής είτε είναι ήδη παρόντα είτε βρίσκονται αδρανή στην τρέχουσα προσέγγιση της Ουάσινγκτον.
Οι κυρώσεις, αν και λιγότερο αυστηρές από ό, τι πριν, παραμένουν σε ισχύ και η Ουάσιγκτον εξακολουθεί να τις υποστηρίζει ως κεντρικό στοιχείο της πολιτικής της Βόρειας Κορέας. Μόλις τον Σεπτέμβριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησαν έναν νέο πολυεθνικό συνασπισμό για την παρακολούθηση πλοίων που θεωρούνται ύποπτα ότι παραβιάζουν τέτοιες κυρώσεις, και πρόσθεσε κυρώσεις σε τρεις κορυφαίους αξιωματούχους της Βόρειας Κορέας μόλις τον Δεκέμβριο.
Από την εποχή της Διάσκεψης Κορυφής της Σιγκαπούρης, ο Κιμ έχει κάνει μια παύση της αποπυρηνικοποίησης, με λίγες επιπτώσεις. Πηγαίνοντας στο Ανόι, ο Trump ρισκάρει να επιδεινώσει αυτή την τάση. Το εάν το φλερτ του με τον Κιμ γίνει επισφάλεια ή περιουσιακό στοιχείο θα εξαρτηθεί από την ικανότητά του να ασκεί συνεχή πίεση στο πυρηνικό ζήτημα, διατηρώντας παράλληλα υπόψη τα μακροπρόθεσμα περιφερειακά συμφέροντα των ΗΠΑ. Μια στρατηγική που θα συνδυάζει αυτούς τους στόχους θα επιτρέψει στον Trump να συνεχίσει την βόλτα του με τον Kim χωρίς να χάσει τον έλεγχο του τιμονιού.
Ο VICTOR CHA είναι καθηγητής Διακυβέρνησης στην Σχολή Εξωτερικών Υπηρεσιών Walsh στο Πανεπιστήμιο Georgetown και ανώτερος σύμβουλος στο Center for Strategic and International Studies. Ο Cha ήταν αναπληρωτής επικεφαλής αντιπροσωπείας των ΗΠΑ που διαπραγματεύτηκε μια πυρηνική συμφωνία με την Βόρεια Κορέα το 2007.
Η KATRIN FRASER KATZ είναι πρόσθετη συνεργάτις στο Γραφείο της Προεδρίας της Κορέας στο Center for Strategic and International Studies. Υπηρέτησε στο προσωπικό του αμερικανικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας από το 2007 έως το 2008.