Ήρθε η ώρα για θεληματικότερη ελληνική στάση; Οι γεωπολιτικές εξελίξεις ως παράγων διαμόρφωσης της εξωτερικής πολιτικής

Ίσως να παρουσιάζεται για την Ελλάδα ένα παράθυρο ευκαιρίας σχετικά με μια στενότερη συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, επ’ ωφελεία αμφοτέρων των κρατών. Τα γεγονότα που συμβαίνουν, κυρίως η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά και πολιτική του προέδρου της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, σπρώχνουν την Ελλάδα προς αυτή την κατεύθυνση.

Για να παραφράσω τον Άγγλο ποιητή John Donne που έγραψε το περίφημο «No man is an island», επίσης «κανένα κράτος δεν είναι απομονωμένο» και «όταν κτυπά η καμπάνα κτυπά για όλους μας».
Η φράση αυτή συμπυκνώνει την αλληλεξάρτηση των κρατών τόσο παγκοσμίως όσο και περιφερειακά. Με τον εκμηδενισμό των αποστάσεων, την άμεση μετάδοση της πληροφορίας και την δυνατότητα σχεδόν ταυτόχρονης ανταπόκρισης σε τυχόν εχθρική ενέργεια, η γεωπολιτική και η γεωοικονομία καθίστανται όλο και πιο σοβαροί παράγοντες στην λήψη των αποφάσεων.
Αυτό φαίνεται και από το πώς εξελίχθηκε η γεωπολιτική παγκοσμίως και κυρίως στην Ευρώπη. Με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ρωσία, ούσα τρωτή σε επιθέσεις από την Ευρώπη (όρα Ναπολέοντα και Χίτλερ) προσπάθησε να θωρακισθεί με το να υψώσει, κατά τον Τσόρτσιλ, το «Σιδηρούν Παραπέτασμα», δηλ. τα κράτη-δορυφόροι να υποστούν το βάρος της επιθέσεως και της ανάσχεσης του πιθανού εχθρού, δηλ. τα χρησιμοποίησε σαν νεκρή ζώνη (buffer zone).
Πάντοτε οι Μεγάλες Δυνάμεις, αλλά και οι τοπικές δυνάμεις, προσπαθούσαν μέσω κυρίως της λεγόμενης «soft power» («ήπια ισχύς») να επηρεάσουν τα όμορα και τα συναλλασσόμενα μαζί τους κράτη και, αν ανήκουν σε αντίθετο μπλοκ, να τα αποσπάσουν και να τα ενσωματώσουν στο δικό τους.
Η πρώτη απόπειρα χρήσης της ήπιας ισχύος στην νεώτερη ιστορία είναι η τελωνειακή ένωση που έγινε το 1834 μεταξύ της Πρωσίας και 17 άλλων κρατιδίων της σημερινής Γερμανίας. Χρειάστηκαν 15 χρόνια για να το επιτύχουν και ήταν η απαρχή της ενοποίησης της Γερμανίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Αμβούργο και η Βρέμη, λόγω του ότι είχαν διέξοδο στην θάλασσα και επομένως δυνατότητα ανεξάρτητου εμπορίου, δεν ενοποιήθηκαν μέχρι το 1888, και, ακόμη και μετά, το λιμάνι του Αμβούργου παρέμεινε ανεξάρτητο.
Στην περίοδο από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι της πτώσεώς της, η Σοβιετική Ένωση επιθυμούσε αρχικώς να συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Βρετανία –έχουμε το παράδειγμα της Ελλάδος όπου ο Στάλιν ανάγκασε τον Τίτο να κλείσει τα σύνορα για να μην προμηθεύονται οπλισμό οι συμμορίτες και να παραμείνει η Ελλάδα στο Δυτικό στρατόπεδο.
Δυστυχώς για την παγκόσμια ειρήνη, ο Ρούζβελτ πέθανε μεσούσης της θητείας του και ανέλαβε ο Harry Truman, ο οποίος ήταν σαφώς αντισοβιετικός και κατέβαλε προσπάθειες να περιορίσει την Σοβιετική Ένωση μέσα στο Σιδηρούν Παραπέτασμα.
Μέχρι τελευταίως, υφίστατο στην Δύση η πεποίθηση ότι ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν δημιούργημα της Ρωσίας. Προσφάτως, μετά το άνοιγμα των σοβιετικών αρχείων και των αρχείων άλλων χωρών φαίνεται ότι για το γεγονός ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό και οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες δημιούργησαν έναν «κλοιό» πέριξ της Ρωσίας δια της ιδρύσεως του ΝΑΤΟ, της ανοικοδόμησης της Δυτικής Γερμανίας με την βοήθεια των πρώην Ναζί που την διοικούσαν, καθώς και την χρηματοδότηση μέσω του Σχεδίου Marshall των πλείστων χωρών της Ευρώπης και όχι μόνο.
Με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης έγινε μόδα το «τέλος της ιστορίας» (όπως το διετύπωσε ο Francis Fukuyama) ότι πλέον η ανθρωπότητα οδεύει προς ένα κοινό, δημοκρατικό και φιλελεύθερο μέλλον όπου οι πόλεμοι και οι αντιπαραθέσεις δεν θα είχαν πλέον λόγο ύπαρξης.
Ίσως η παγκόσμια συνεργασία να εξελισσόταν πολύ καλύτερα εάν η Ρωσία του Gorbachev γινόταν μέλος του ΝΑΤΟ, όπως επιθυμούσε ο Ρώσος πρόεδρος και του είχαν υποσχεθεί προφορικά οι Αμερικανοί, και εάν η Γερμανία παρέμενε διηρημένη. Η Margaret Thatcher ήταν ενάντια στην ενοποίηση καθώς και η Ρωσία, αλλά ο Helmut Kohl εξαγόρασε τον Gorbachev με το να χρηματοδοτήσει την επιστροφή των Ρώσων πίσω στις εστίες τους (η Ρωσία τότε δεν είχε την δυνατότητα να αναλάβει την υλοποίηση του σχεδίου επιστροφής), έπεισε δε και τον Reagan ότι μια μεγάλη Γερμανία ως σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών θα ήταν προς όφελός τους ποικιλοτρόπως.
Δυστυχώς, τον Gorbachev διαδέχθηκε ο Boris Yeltsin ο οποίος διέλυσε τα πάντα στην Ρωσία και άνοιξε τον δρόμο στον Putin ο οποίος σιγά αλλά σταθερά επανέφερε την Ρωσία στην ρόλο της περιφερειακής υπερδύναμης. Όμως, η ευκαιρία για δημοκρατία και ενσωμάτωση της Ρωσίας στους Δυτικούς θεσμούς είχε παρέλθει.
Με την στενή περικύκλωση της Ρωσίας, την επιβολή απαγορεύσεων (embargo), την εφαρμογή αντιποίνων από την Ρωσία, την κατάληψη της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσσετίας στην Γεωργία, την κατάληψη της Κριμαίας, την ανάπτυξη στρατευμάτων με βαρύ οπλισμό από την Βαλτική μέχρι την Μαύρη Θάλασσα και την Μεσόγειο, η αντιπαράθεση κλιμακώνεται και παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις. Όσο δε και να θέλει ο Donald Trump να «τα βρει» με τον Putin, το αμερικανικό στρατιωτικό κατεστημένο είναι κάθετα αντίθετο. Η δε Ευρωπαϊκή Ένωση πιέζεται για ακόμη μεγαλύτερα embargo κατά της Ρωσίας.
Ο ΠΑΡΑΓΩΝ ΚΙΝΑ
Το γεγονός που ταπείνωσε την Κίνα και υπήρξε καταλυτικό στην μετέπειτα πορεία της και σε ό,τι έχει επακολουθήσει μέχρι σήμερα, ήταν ο Πόλεμος του Οπίου του 1839-1842, που την υποδούλωσε ουσιαστικά στους ξένους, καθυστέρησε την ανάκαμψη για τουλάχιστον έναν αιώνα, κατέλυσε την αυτοκρατορία και έφερε αρχικώς την δημοκρατία και τελικώς τον κομμουνισμό στην χώρα. Μετά τον εμφύλιο πόλεμο, τον θάνατο εκατομμυρίων πολιτών λόγω των λανθασμένων πολιτικών του Μάο και της Πολιτιστικής Επανάστασης, αρχίζουν στα τέλη της δεκαετίας του 1970 οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις του Deng Xiaoping (It doesn’t matter if a cat is black or white, as long as it catches mice) οι οποίες με τον καιρό έφεραν την Κίνα στην σημερινή περίοπτη θέση, όπου σύμφωνα με μελέτη των Goldman Sachs, η κινεζική οικονομία θα είναι περίπου στο επίπεδο των Ηνωμένων Πολιτειών το 2025, και το 2050 η μεγαλύτερη παγκοσμίως, σχεδόν διπλάσια των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η τρίτη οικονομία παγκοσμίως το 2050 θα είναι της Ινδίας, και θα ισούται σχεδόν με την οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών. Θα ακολουθούν η Βραζιλία, το Μεξικό, η Ρωσία και η Ινδονησία. Από την Ευρώπη, στις δέκα πρώτες οικονομίες θα είναι το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία. Τότε, η γεωπολιτική και κυρίως η γεωοικονομία ενδεχομένως θα είναι πολύ διαφορετικές και δεν είναι δυνατόν, με βεβαιότητα, να υπολογίσει κανείς τις εξελίξεις.
Ένα πάντως πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας: Ότι η Κίνα, με την δημιουργία της Πρωτοβουλίας One Belt, One Road (Belt and Road Initiative – BRI), εφαρμόζει μια ιδιοφυή πολιτική. Ξοδεύει δισεκατομμύρια αλλά αντί να χρηματοδοτεί διεφθαρμένα καθεστώτα της Αφρικής και του Τρίτου Κόσμου, όπως είθισται να γίνεται μέχρι τώρα, αναλαμβάνει την κατασκευή έργων που θα εξυπηρετήσουν, όπως σιδηροδρόμους, δρόμους, εκμετάλλευση μεταλλείων, αγορά λιμένων, κ.λπ., ούτως ώστε σε δεδομένη στιγμή το ευεργετημένο κράτος να είναι υποθηκευμένο σ’ αυτούς. Εν τω μεταξύ, όλα αυτά τα έργα βοηθούν την Κίνα να διεισδύει σε όλα τα κράτη και τις αγορές και να προωθεί τα προϊόντα της. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Ήδη Κινέζοι επενδυτές κατέχουν τουλάχιστον 10% των μετοχών ευρωπαϊκών λιμανιών, (Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία και Βέλγιο), επιπροσθέτως δε και τουλάχιστον 40 λιμένες στην Βόρειο και Νότιο Αμερική, την Αφρική, την Μέση Ανατολή, την Ανατολική Ευρώπη, την Κεντρική Ασία, την Νότια και ΝΑ Ασία, την Αυστραλία και τον Ειρηνικό.
Η άμεση ανησυχία είναι ότι τα κινεζικά συμφέρονται στους λιμένες αντιπροσωπεύουν μόνο ένα συστατικό μιας πολύ πιο φιλόδοξης στρατηγικής, η οποία έχει σχεδιασθεί για να γέρνει την οικονομική πλάστιγγα, τοπικά αλλά και παγκοσμίως, υπέρ της, να εισαγάγει στην Ευρώπη εμπορικές πρακτικές και πρότυπα που προτιμά η Κίνα σε αντίθεση με τις Δυτικές φιλελεύθερες δημοκρατίες, να προαγάγει την μόχλευση του Πεκίνου πάνω σε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να στηρίξουν πολιτικές του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (CCP) και να αποτρέψει ενδο-ευρωπαϊκή ομοφωνία επικριτική της οικονομικής πολιτικής και των απολυταρχικών αξιών της Κίνας. Οικοδομεί ένα πλέγμα περιφερειακών οικονομικών οργανισμών και συμμαχιών που δρουν ως πολλαπλασιαστές ισχύος.
Ενδεικτικό γεγονός είναι η δημιουργία της Συνόδου των 16+1 που αποτελεί πεδίο συνεργασίας μεταξύ κρατών της Ευρώπης και της Κίνας, με άξονα τις επενδυτικές βλέψεις της Κίνας στην περιοχή. Τώρα με την πρόσφατη είσοδο της Ελλάδος έγινε η Σύνοδος των 17+1.
Προσφάτως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιέγραψε την Κίνα ως «συστημικό αντίπαλο ως προς την προώθηση εναλλακτικών μοντέλων διακυβέρνησης», αλλά και οικονομικά ανταγωνιστική στον τομέα της τεχνολογίας.
Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΓΓΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Η Ανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή υπήρξε στο παρελθόν ο ομφαλός της γης και όπου, τουλάχιστον για την Δυτική κουλτούρα μας, ξεκίνησε ο πολιτισμός.
Σήμερα, βέβαια, η περιοχή δεν περιλαμβάνει μεγάλες δυνάμεις, όμως παραμένει ένα ιδιαιτέρως κομβικό σημείο της ανθρωπότητας. Η περιοχή της Μέσης Ανατολής και, όπως διαπιστώνεται, και η Ανατολική Μεσόγειος είναι -και εξελίσσονται ως- κρίσιμες περιοχές για την προμήθεια και μεταφορά φυσικού αερίου και υδρογονανθράκων στην Ευρώπη και στην υφήλιο γενικότερα.
Συμμετοχή στον πλούτο της Ανατολικής Μεσογείου διεκδικούν η Ελλάδα και η Κύπρος, οι οποίες με επιτυχημένες πολιτικές δημιούργησαν πολύ καλές συνεργασίες με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τις άλλες αραβικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, με σκοπό αρχικώς την από κοινού εκμετάλλευση και μεταφορά του φυσικού αερίου και των υδρογονανθράκων στην Ευρώπη είτε μέσω Αιγύπτου είτε μέσω τερματικού στην Κύπρο είτε δια του αγωγού EastMed την κατασκευή του οποίου αναμένεται να εγκρίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η σχέση εξελίσσεται με την συνέργεια και την βοήθεια των Ηνωμένων Πολιτειών και σε περαιτέρω στρατηγικές συνεργασίες οι οποίες ελπίζεται ότι θα μετατραπούν σε συμμαχίες στρατιωτικής φύσεως.
Εκτός της συμμετοχής της Ελλάδος στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ελλάδα είναι και τμήμα των Βαλκανίων –αποτελεί την έξοδο και την διέξοδο των βαλκανικών κρατών στο Αιγαίο και την πρόσβαση τους στην θάλασσα.
Εκτός από την Ελλάδα και σε λιγότερο βαθμό την Σερβία και την Βουλγαρία, τα άλλα κράτη ή κρατίδια της περιοχής, για να διατηρήσουν την ενότητά τους, προωθούν το αφήγημα της γέννησης ή της αναγέννησης του έθνους τους, όπως π.χ. η Αλβανία που προωθεί την ιδέα της Μεγάλης Αλβανίας σε βάρος κυρίως της Ελλάδος, ομοίως τα Σκόπια και –υπογείως- η Βουλγαρία. Η Γερμανία είναι η κύρια υπεύθυνη επειδή επέβαλε την διάσπαση και διάλυση της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, για να ηγεμονεύει στα Βαλκάνια. Επιβράβευσε την Κροατία ως πρώην σύμμαχό της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατακερμάτισε την Σερβία, και έφερε πλείστα δεινά στην περιοχή, τα οποία πιθανολογείται ότι ενδεχομένως θα επιφέρουν σοβαρές ανακατατάξεις στην περιοχή.
Κατά το ρωσικό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων, υπάρχουν εξωτερικοί παράγοντες μεταξύ των οποίων το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία που υποστηρίζουν την δημιουργία «εθνοκεντρικών κρατών», δηλ. της «Μεγάλης Αλβανίας», της «Μεγάλης Σερβίας» και της «Μεγάλης Κροατίας» πράγμα που εξυπακούεται εδαφικές ανταλλαγές και ανακατατάξεις. Η Ελλάδα πρέπει να είναι έτοιμη να το αντιμετωπίσει.
Η Ελλάδα πρέπει να είναι πολύ προσεκτική και αυστηρή όσον αφορά τα δικαιώματά της. Δεν είναι δυνατόν να καταπατούνται κατάφωρα τα δικαιώματα των Βορειοηπειρωτών που είναι και αναγνωρισμένα από διεθνείς συνθήκες και η Ελλάδα να κωφεύει στις εκκλήσεις τους. Τα δικαιώματα πρέπει να διεκδικούνται ειδ’ αλλιώς ξεθωριάζουν και σβήνουν. Ούτε και ήταν ορθό να αποδέχεται υποχωρήσεις στο θέμα της γλώσσας και της εθνικότητας στην Συμφωνία των Πρεσπών. Τέτοιες συμπεριφορές εκλαμβάνονται ως αδυναμίες και στέλνουν τα λανθασμένα μηνύματα στους γείτονες αλλά και σε άλλους.
Ο κύριος αντίπαλος της Ελλάδος στην περιοχή είναι φυσικά η Τουρκία. Μπορεί οι εμπορικές σχέσεις να είναι καλές, να είναι αναγκασμένες οι χώρες ως γείτονες να συνεργάζονται στον τουρισμό, στο μεταναστευτικό και αλλού, αλλά πρέπει να αναγνωριστεί επιτέλους ότι δεν υφίσταται ελληνοτουρκική φιλία. Ποτέ δεν υπήρξε φιλία με την Τουρκία (όχι σε ατομικό επίπεδο) ούτε και θα υπάρξει.
Η Τουρκία ως αναθεωρητική δύναμη, εν δυνάμει μεγάλη δύναμη λόγω πληθυσμού και ΑΕΠ, πάντοτε θα εποφθαλμιά το Αιγαίο, την υφαλοκρηπίδα και τα ελληνικά νησιά. Πάντοτε δε, θα το φέρει βαρέως ότι οι Έλληνες είναι οι πρώτοι υπήκοοί της που απέκτησαν την ανεξαρτησία τους.
Πρέπει να παύσει η συνεχής υποχώρηση, και η μόνη απάντηση στις υπερπτήσεις των τουρκικών αεροσκαφών στον ελληνικό εναέριο χώρο και στις άλλες παραβιάσεις των θαλασσίων συνόρων από τουρκικά πολεμικά που αλωνίζουν το Αιγαίο πρέπει να είναι ανταποδοτική. Πρέπει να υπάρξει σαφής προειδοποίηση περί αντιποίνων σε περίπτωση παραβιάσεων, π.χ. όταν ένα drone υπερίπταται ελληνικής νησίδας, να καταρρίπτεται. Συγχρόνως, να δοθούν οι ανάλογες ρηματικές διακοινώσεις στα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση προειδοποιώντας για την προτιθέμενη αντίδρασή μας.
Όσον αφορά την ανακολουθία της αιγιαλίτιδος ζώνης με τα εναέρια σύνορα, η λύση είναι να επεκταθούν τα ελληνικά χωρικά ύδατα στα 10 ή στα 12 ναυτικά μίλια συγχρόνως δε να ειδοποιηθεί η Τουρκία ότι εάν έχει σε μερικά σημεία αντιρρήσεις να σταλεί η διαφορά προς εκδίκαση είτε στο Διεθνές Δικαστήριο είτε σε Διεθνή Διαιτησία. Έχει παρέλθει η εποχή που θα μπορούσε η Τουρκία να επιβάλει την θέλησή της δια των κανονιοφόρων.
Η πολιτική που ενδείκνυται προϋποθέτει την ύπαρξη των ανάλογων στρατιωτικών δυνατοτήτων για να είναι η Ελλάδα εις θέση να απαντήσει δυναμικά στις συνεχιζόμενες προκλήσεις, η δε κατάσταση του ελληνικού στόλου να μην είναι όπως έχει παρουσιαστεί τελευταίως στον ελληνικό Τύπο.
Είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο νοοτροπία φιλοπατριωτική, όπως ακριβώς καλλιεργείται στο Ισραήλ. Να γίνει αποδεκτό ότι ζούμε σε κατάσταση πολιορκίας και ότι ίσως κληθούμε να πολεμήσουμε για να σωθεί το έθνος των Ελλήνων.
Όσον αφορά την μουσουλμανική μειονότητα στην Θράκη χρειάζεται μεγάλη προσοχή, αφ’ ενός να μην «χαριστούν» οι Πομάκοι και οι Ρομά στην Τουρκία, αφ’ ετέρου να υπάρξει φροντίδα να αφομοιωθούν φυσιολογικά στην ελληνική κοινωνία. Όχι με ειδικά προνόμια, αλλά με βοήθεια που να προέρχεται από την Ελλάδα, όχι από την Τουρκία.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
Σύμφωνα με την έρευνα που παρουσιάστηκε πρόσφατα σε μια εκπομπή της ΕΡΤ για το πώς βλέπουν οι Γάλλοι την συμμετοχή τους στις επικείμενες Ευρωεκλογές, οι 3 στους 4 ήταν εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως λειτουργεί σήμερα. Τα έσοδα των εργαζομένων γενικώς μειώνονται κάθε χρόνο, όπως συμβαίνει και στην Ιταλία και στην Ισπανία και, βεβαίως, στην Ελλάδα. Όλοι δε κατηγορούν την Γερμανία ότι διαφεντεύει την Ευρώπη, επιβάλλοντας την οικονομική πολιτική της, η οποία ευνοεί την Γερμανία και ίσως και τις χώρες-μέλη του βορρά εις βάρος των άλλων κρατών.
Σήμερα, στην Γερμανία, κυβερνά το τέταρτο Reich, και παρ’ όλο που η λέξη Reich είναι «αθώα», σημαίνει απλώς «πολίτευμα», δημιουργεί κακούς συνειρμούς.
Η Ελλάδα έχει πικράν πείρα από την συμπεριφορά των Ευρωπαίων εταίρων μας, προεξαρχούσης της Γερμανίας. Όχι μόνο έχασε το 25% του ΑΕΠ της, κάτι που ούτε σε πόλεμο δεν συμβαίνει, λόγω της επιβολής λανθασμένων πολιτικών, αλλά και υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει σχεδόν όλες τις επενδύσεις της στα Βαλκάνια, πράγμα που της προσέδιδε ήπια ισχύ (soft power) στον άμεσο περίγυρό της. Τώρα, είναι σχεδόν αδύνατον να ανακτήσει το χαμένο έδαφος αφού την αντικατέστησαν άλλα κράτη-μέλη, κυρίως η Γερμανία.
Μπορεί λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού που δέχεται η Ευρώπη από τις άλλες μεγάλες δυνάμεις να πιστεύουν οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο «εν τη ενώσει, η ισχύς», έστω και υπό την Γερμανία. Όμως, οι λαοί της Ευρώπης, τουλάχιστον ένα μεγάλο τμήμα τους, δεν συμφωνεί. Αυτό αποδεικνύεται από την μεγάλη άνοδο του λαϊκισμού, δεξιού και αριστερού, ο οποίος ανέρχεται επικινδύνως.
Όμως, ίσως να παρουσιάζεται για την Ελλάδα ένα παράθυρο ευκαιρίας σχετικά με μια στενότερη συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, επ’ ωφελεία αμφοτέρων των κρατών. Τα γεγονότα που συμβαίνουν, κυρίως η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά και πολιτική του προέδρου της Τουρκίας, Erdoğan, σπρώχνουν την χώρα προς αυτή την κατεύθυνση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες με την ανάπτυξη της Σούδας, ενδεχομένως συνεπικουρούμενη και με βάση στην Κύπρο, μπορεί να ελέγξει την Ανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή, χωρίς την βοήθεια της Τουρκίας.
Σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει και οι Ηνωμένες Πολιτείες με την σειρά τους να εγγυηθούν την ακεραιότητα της Ελλάδας και της Κύπρου. Με την βοήθεια των Ελληνο-αμερικανών και του ισραηλινού lobby, εφ’ όσον η συνεργασία αυτή είναι προς όφελος και του Ισραήλ, κάτι τέτοιο έχει μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας. Άλλωστε, η κατάθεση διακομματικής προτάσεως νόμου στο Κογκρέσο για την στρατιωτική και διπλωματική ενίσχυση Ελλάδος και Κύπρου είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντική.
Αλλά, όπως συμβαίνει πάντοτε στην διαδρομή της ιστορίας, η μοίρα των κρατών, όπως και των ανθρώπων, άλλωστε, ορίζεται πρώτα από το δικό τους όραμα, την δική τους λογική και τις δικές τους προσπάθειες. Αν αυτά χαθούν, το ίδιο συμβαίνει και στα κράτη.
Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω και πρόεδρος του American Hellenic Institute στην Ελλάδα.
foreignaffairs