Ναρκωτικά και πνευματική νάρκωση
Του Δημήτρη Α. Δημητριάδη
Το φαινόμενο των ναρκωτικών έχει τη δική του ιστορικότητα. Έχει τη δική του ιστορική διαδρομή στην ελληνική κοινωνία, αλλά και στις άλλες κοινωνίες σεΑνατολή και Δύση. Υπάρχει, όμως, ένα ιδιαίτερο γνώρισμα που αφορά όλους μας: το γεγονός ότι πριν από αρκετές δεκαετίες το φαινόμενο αυτό αφορούσε περιθωριακές ομάδες και άτομα.
Σήμερα, η μάστιγα των ναρκωτικών συνδέεται άμεσα με τη σύγχρονη μεταβιομηχανική κοινωνία της κατανάλωσης. Τα ναρκωτικά αποτελούν, πλέον, μια τεράστια παγκόσμια βιομηχανία, με παραγωγική δομή, με εργοστάσιαεπεξεργασίας, δίκτυα διανομής, με τους «αντιπροσώπους» της και το εμπορικό της κύκλωμα.
Οι πάσης φύσεως ναρκωτικές ουσίες διοχετεύονται πλατιά αλλοιώνοντας, ως γνωστόν, το μυαλό και την ψυχή, τη νόηση και το θυμικό, τις διανοητικές,δηλαδή και ψυχικές λειτουργίες, αυτές που στηρίζουν τον άνθρωπο. Τις τροποποιούν, μάλιστα, σε τέτοιο βαθμό, ώστε καταντούν το χρήστη μια καρικατούρα ανθρώπου, τον συρρικνώνουν σε μια ελαττωματική μηχανή, τον καθιστούν έρμαιο του αχαλίνωτου πάθους του.
Κανείς δεν αντιλέγει ότι το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπισθεί από την κοινωνία και την κάθε πολιτεία. Κανείς δεν αντιλέγει ότι δεν αρκούν οι μηχανισμοί καταστολής – πολλοί από τους οποίους είναι ήδη διαβρωμένοι – και ότι χρειάζονται αποτελεσματικοί θεσμοί πρόληψης αλλά και αποκατάστασης κι επανένταξης στην κοινωνία των χρηστών. Όμως το πρόβλημα είναι πολύπλευρο και πολυσύνθετο.
Η προσφυγή στα ναρκωτικά δεν είναι απλά μια «μόδα», μια «παρέκκλιση» ή μια «ατομική αδυναμία». Αποτελεί, αντίθετα, την άλλη, τη θανάσιμη πλευρά της κρίσης. Είναι η παραμυθία και το «άλλοθι» απέναντι σε έναν κόσμο διαρκούς έκπτωσης κι αλλοτρίωσης. Το «έδαφος» για να φυτρώσει το «άνθος» των ναρκωτικών το έχει καλλιεργήσει η κρίση των αξιών, η πτώχευση των κοινωνικών σχέσεων, η έλλειψη επικοινωνίας και ανθρώπινης αλληλεγγύης, η απουσία κάθε ηθικού κριτηρίου. Το «έδαφος» αυτό το έχει προλειάνει η κρίση της παιδείας καιτων περιεχομένων της, η ανεργία και η απαξίωση κάθε δημιουργικής πλευράς της εργασίας – όταν κι αυτή διασφαλίζεται. Το έχει «ποτίσει» η κρίση της οικογένειας και η γενικότερη κοινωνική κρίση, που έχει μετατρέψει τα μέλη της σεαπομονωμένα κι ανασφαλή άτομα. Πριν από τα κάθε είδους ναρκωτικά – σκληρά ή μαλακά – έχουν προηγηθεί τα «πνευματικά» ναρκωτικά που αποθεμελιώνουν κάθε βούληση, κάθε αντίσταση, κάθε ιδεώδες και κάθε έρεισμα από τονσύγχρονο νέο άνθρωπο.
Οι σύγχρονες κοινωνίες πρέπει να βγουν από το λήθαργο και τον εφησυχασμό. Πρέπει, πριν από όλα, να αντιμετωπίσουν συνολικά και συλλογικά το πνευματικό και ηθικό αδιέξοδο, την κρίση των αξιών και των κοινωνικών σχέσεων, πρέπει να επαναπροσδιορίσουν προτεραιότητες που θα αντιπαρατίθενται στον κόσμο των εμπορευματοποιημένων «αξιών». Πρέπει να προωθήσουν συλλογική δράση και να αναζητήσουν, στη σύγχρονη ιστορική τους πορεία, τα πανανθρώπινα ιδεώδη της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Να βγουν, δηλαδή, έγκαιρα από την πνευματική νάρκωση, για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν όλες τις σύγχρονες «μάστιγες».
