Το φοβερό ναζιστικό παρελθόν του νοσοκομείου Σαριτέ

Η φημισμένη πανεπιστημιακή κλινική του Βερολίνου θυμίζει τα αποτρόπαια πειράματα ερευνητή της σε γεννητικά όργανα την ναζιστική εποχή. Τα μικροσκοπικά υπολείμματα 300 εκτελεσθέντων από χθες στην τελευταία τους κατοικία.

Επιτέλους έχει έναν τόπο να θρηνήσει τη μητέρα της, την Έρικα φον Μπρόκντορφ. Εκτελέστηκε στις 13 Μαΐου, πριν από 76 χρόνια, στο τόπο εκτελέσεων Πλέτσενζεε στο Βερολίνο. Τίποτα δεν έμεινε για την μοναχοκόρη της Σάσκια, 81 ετών σήμερα, ούτε ένα ίχνος από τη μητέρα της. Η Γερμανία του Χίτλερ δεν ήθελε να αφήσει μνημεία, ως αντιστασιακό τόπο μνήμης. Έτσι, η στάχτη της σκορπίστηκε σε νεκροταφεία του Βερολίνου.
Πειράματα σε ωάρια και όρχεις
Μέχρι χθες. Μετά από πάνω από 7 δεκαετίες τα ανθρώπινα υπολείμματα της Έρικας ενταφιάστηκαν στο δημοτικό νεκροταφείο Ντοροτέεν, στην καρδιά του ανατολικού Βερολίνου. Πρόκειται για μια αποτρόπαια ιστορία ενός γιατρού, που ξυπνά θλίψη και φοβερές μνήμες.
Για τον γυναικολόγο και παθολογανατόμο Χέρμαν Στίβε, που το 1918, δημοσίευσε την υφηγεσία του για την εξέλιξη των ωοθηκών σε πουλιά. Το 1935 έγινε διευθυντής Ανατομίας στο φημισμένο νοσοκομείο Σαριτέ, όπου ερευνούσε την επίδραση του φόβου στις ωοθήκες και στους όρχεις. Για τα πειράματά του χρησιμοποιούσε όργανα εκτελεσμένων στη φυλακή του Πλάτενζεε και το στρατόπεδο εξόντωσης του Ράβενσμπουργκ.
Χρησιμοποιούσε κυρίως όργανα εκτελεσμένων νέων γυναικών που του έφερναν οι ναζί λίγα λεπτά μετά την εκτέλεση. «Είχα τις ωοθήκες δέκα λεπτά μετά τον θάνατο» καυχιόταν το 1942 σε ένα βιβλίο του για τα γυναικεία όργανα αναπαραγωγής.
Μετά τον πόλεμο ο Στίβε έγινε τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Χούμπολντ του Α.Βερολίνου και τιμητικό μέλος της Γερμανικής Γυναικολογικής Εταιρείας. Όταν πέθανε το 1952 η επετηρίδα της Βαυαρικής Ακαδημίας Επιστημών εκθείαζε την προσφορά του στην ερευνητική επιστήμη.

Εκτελέσεις κάθε 3 λεπτά
Πριν από 3 χρόνια εμφανίστηκαν στα όσα άφησε ο Στίβε στην επιστημονική κοινότητα παρασκευάσματα με μικροσκοπικά ανθρώπινα υπολείμματα εκτελεσμένων κυρίως γυναικών που χρησιμοποίησε για τις έρευνές του. Ειδικότητά του ο γυναικείος έμμηνος κύκλος.
Έπαιρνε από τα πτώματα ιστούς τους οποίους στη συνέχεια έκαιγε και απομάκρυνε τη στάχτη. «Ο Στίβε», είπε ο επικεφαλής του Μνημείου Γερμανικής Αντίστασης, Γιοχάνες Τούχελ, «υπηρέτησε την εθνικοσοσιαλιστική παράνομη δικαιοσύνη» και περιέγραψε την ιδιαίτερη σκληρότητα του Χίτλερ απέναντι στους αντιστασιακούς. Το δικαστήριο του τρίτου Ράιχ είχε καταδικάσει την Έρικα, νέα μητέρα, σε καταναγκαστικά έργα για 10 χρόνια. Αλλά ο Χίτλερ ήθελε την θανατική ποινή και το δικαστήριο την μετέτρεψε στην εσχάτη των ποινών. «Το βράδυ της 13ης Μαΐου, ανάμεσα στις 19.00 και 19.36 κάθε 3 λεπτά γίνονταν από μια εκτέλεση, συνολικά 13 εκτελέσεις. Στις 20.00 τα πτώματα βρίσκονταν ήδη στο ανατομείο του Στίβε».
Ο Καρλ Μαξ Εϊνχόπλ, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Σαριτέ, υπογράμμισε ότι ο Στίβε ήταν θύτης υπό διπλή έννοια. «Προσπάθησε αφενός να κάνει πειράματα επάνω σε πτώματα απομακρύνοντας τα υπολείμματά τους και αφετέρου χωρίς να μάθουν οι δικοί τους πότε το έκανε και πού. «Είναι σαφές ότι αυτοί οι άνθρωποι ήταν αντιστασιακοί, στους οποίους οφείλουμε τιμή και επιστροφή της αξιοπρέπειάς τους».

Στα γερμανικά και εβραϊκά
Στην οικουμενική τελετή στην εκκλησία του νεκροταφείου ο καθολικός ιερέας Λουτς Νεκ και ο ραβίνος Αντρέα Ναχάμα έψαλαν στα γερμανικά και τα εβραϊκά. Συγγενείς και επισκέπτες έριξαν μια χούφτα χώμα στην λακκούβα, όπου ήταν η τεφροδόχος. Αργότερα θα την σκεπάσει μια πλάκα από γρανίτη. Η τελευταία κατοικία εκατοντάδων ανθρώπων. «Πρέπει να αντιληφτείτε ότι αυτά τα μικροσωματίδια δεν μπορεί να ήταν η μητέρα μου. Η μητέρα μου έμοιαζε αλλιώς» προσπαθεί να βρει τα κατάλληλα λόγια η Σάσκια. «Αλλά είμαι χαρούμενη που υπάρχει αυτός ο τόπος». Γιατί έπρεπε να συνεχίσει να πηγαίνει στο Πλάτενζεε, τόπο φρίκης, όπως λέει.
Δίπλα στον τάφο η Έρικα θύμισε ότι από το δωμάτιο της σοφίτας που έμενε η μητέρα της βρίσκονταν ο ασύρματος επικοινωνίας των αντιστασιακών, μέχρις ότου κάποιος πρόδωσε το μέρος. «Η εξιστόρηση μαρτύρων της εποχής είναι σήμερα το καθήκον μου» λέει η Έρικα, που συναντά πολύ συχνά νέους ανθρώπους. Διηγείται ότι μια ψηφίδα από πέτρα γράφει το όνομα της μητέρας της και ένας χώρος στο σιδηροδρομικό κόμβο Südkreuz έχει πάρει το όνομα Έρικα φον Μπρόκντορφ. «Αλλά εδώ σε αυτό το νεκροταφείο ο χώρος είναι όμορφος». Επιτέλους, έχει έναν τόπο για να κλάψει…

Κρίστοφ Στρακ/dw/SZ
Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου
dw